Hotel i nadajnik telewizyjny na górze Ještěd
 nr rej. Objekt, kat. č. 1000162757 – horský hotel Ještěd[1]
| |
 Hotel i nadajnik telewizyjny, 2011 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Horní Hanychov 153, Liberec 8 |
| Typ budynku |
wieża |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Wysokość całkowita |
91 m |
| Kondygnacje |
10 |
| Rozpoczęcie budowy |
1966 |
| Ukończenie budowy |
1973 |
Położenie na mapie Czech  | |
 50°43′57,5″N 14°59′04,8″E/50,732639 14,984667
| |
| Strona internetowa | |
Hotel i nadajnik telewizyjny na górze Ještěd (cz. Hotel a televizní vysílač na Ještědu) – hotel górski wraz z nadajnikiem telewizyjnym znajdujący się na górze Ještěd – najwyższym szczycie Grzbietu Jesztedzkiego (cz. Ještědský hřbet) w północnych Czechach.
W 2007 roku hotel z nadajnikiem został wpisany na listę informacyjną światowego dziedzictwa UNESCO – listę obiektów, które Czechy zamierzają rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Obiekt znajduje się na szczycie góry Ještěd (1012 m n.p.m.) leżącej ok. 6 km od centrum Liberca[2]. Na szczyt można dostać się drogą lub przy pomocy kolejki linowej[2].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Gmach – połączenie górskiego hotelu, restauracji i nadajnika telewizyjnego – ma kształt, który wydaje się przedłużać szczyt[3]. Budowla to hiperboloida obrotowa o 10 kondygnacjach, która od fundamentu do czubka anteny liczy 91 m wysokości[3]. Oryginalny kształt i górski klimat wymagały niestandardowych rozwiązań konstrukcyjnych i statycznych[3]. Podstawowym elementem nośnym konstrukcji jest rdzeń żelbetowy złożony z dwóch koncentrycznych struktur o różnej wysokości o średnicach 5 m i 13 m[2].
Na dwóch niskich poziomach znajdują się maszynownia, wyposażenie techniczne i pomieszczenia gospodarcze[3]. Na kolejnym, na wysokości 1014 m n.p.m.[2], mieści się taras widokowy, bufet oraz restauracja z kawiarnią[3]. Hotel, z 14 pokojami dla 56 gości[2], zajmuje czwarte i piąte piętro[3]. Na czwartym piętrze znajdują się również pokoje dla pracowników nadajnika i hotelu oraz dwa trzypokojowe mieszkania[2]. Wyższe kondygnacje mieszczą sprzęt łącznościowy[3]. Na siódmym i ósmym piętrze znajduje się zbiornik na wodę pitną oraz zasilacz awaryjny, a na dziewiątym pomieszczenie windy[2]. Powyżej umieszczono specjalne wahadło, którego ruch pochłania poprzeczne drgania wieży[2]. Całość wieńczy antena o wysokości 17 m[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszym obiektem wzniesionym na górze Ještěd był kamienny krzyż z 1737 roku, który stał na szczycie do 1812 roku i został zastąpiony przez kolejne krzyże[3]. W 1844 roku na górze otwarto pierwszy punkt gastronomiczny dla obsługi coraz większej liczby turystów[3]. W 1850 roku punkt przekształcono w schronisko, które w 1865 roku przebudowano, a nowy obiekt otrzymał nazwę Schronisko Rohana[3]. W 1876 roku wzniesiono obok drewnianą wieżę widokową o wysokości 5 m[3]. W 1889 roku w jej miejsce zbudowano 8-metrową wieżę z platformą widokową dla 20 osób, która stała do 1902 roku[3].
W 1906 roku rozpoczęto na szczycie budowę pierwszego hotelu górskiego według projektu Ernsta Schäfera (1862–1936)[3]. Hotel z wieżą widokową otwarto 13 stycznia 1907 roku[4]. Gmach mieścił 23 pokoje, noclegownię na 50 osób oraz salę świetlicową z dużą werandą[3]. W 1963 roku został strawiony przez pożar wywołany podczas rozmrażania zamarzniętych rur, a rok później spłonęło Schronisko Rohana[3].
30 lipca 1966 roku rozpoczęto budowę nowego obiektu – połączenia górskiego hotelu, restauracji i nadajnika telewizyjnego[3]. Głównym architektem był Karel Hubáček (1924–2011) a wnętrza zaprojektował Otakar Binar (ur. 1931)[3]. Budowa trwała prawie 10 lat, została znacznie opóźniona wskutek wydarzeń w 1968 roku[4]. Obiekt otwarto 21 września 1973 roku[3]. W 1969 roku projekt Hubáčka zdobył Nagrodę Perreta Międzynarodowej Unii Architektów[3]. Po aksamitnej rewolucji w 1989 roku hotel sprywatyzowano a jego oryginalne wyposażenie z lat 70. XX w. wyprzedano[4]. Właściciel prywatny wkrótce zbankrutował i hotel zamknięto[4]. W 1996 roku prowadzenie hotelu i restauracji objęła firma Ještěd spol. s r.o.[4] Od 2000 roku właścicielem obiektu jest przedsiębiorstwo České radiokomunikace a.s.[4]
W 1998 roku obiekt został zarejestrowany jako nieruchomy zabytek kultury[4]. W roku 2000 gmach ogłoszono Budowlą XX wieku Republiki Czeskiej[3]. W 2006 roku nadano mu status narodowego zabytku kultury[1]. W 2007 roku hotel z nadajnikiem został wpisany na listę informacyjną światowego dziedzictwa UNESCO – listę obiektów, które Czechy zamierzają rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa[5]. W 2012 roku powstało towarzystwo na rzecz przywrócenia obiektowi jego dawnej świetności pod nazwą Ještěd 73[4]. W 2013 roku sfinansowało ono wykonanie replik mebli według oryginalnych projektów Otakara Binara, a w kolejnych latach zajęło się przygotowaniem przebudowy obiektu[4].
Nadajnik[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy nadajnik na górze Ještěd, należący do klubu radiowego libereckiej organizacji Svazarm, rozpoczął nadawanie sygnału 1 lipca 1958 roku[3]. W 1959 roku nadajnik został przejęty przez państwo i zaczął być wykorzystywany do regularnego przesyłu sygnału radiowego[3]. Po trzech latach urządzenie zastąpiono profesjonalnym nadajnikiem produkcji radzieckiej[3].
W 1968 roku, podczas inwazji wojsk Układu Warszawskiego, znajdowała się tu prowizoryczna stacja nadawcza skąd w dniach 25–27 sierpnia przemawiali aktor Jan Tříska (1936–2017) i późniejszy prezydent Czech Václav Havel (1936–2011)[3]. Miejsce, gdzie znajdowała się stacja, upamiętnia tablica pamiątkowa[3].
1 maja 1971 roku rozpoczęto nadawanie na falach UKF, dwa dni później uruchomiono także nadawanie 1. programu Telewizji Czechosłowackiej (cz. Československá televize) a dwa lata później programu 2.[3] Po 1989 roku rozpoczęto nadawanie programów publicznych i komercyjnych stacji telewizyjnych, m.in. ČT1 i ČT2, oraz radiowych, m.in. Czeskiego Radia[3]. W 2009 roku uruchomiono nadawanie cyfrowe, a nadawania analogowego zaprzestano stopniowo[3]. Nadajnik świadczy usługę łącza bezprzewodowego WS WiMAX i jest bazą operatorów telefonii komórkowej[3]. Obecnie z wieży nadaje sześć stacji radiowych[6] i kilka multipleksów telewizji cyfrowej[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Horský hotel a televizní vysílač Ještěd u Liberce. pamatkovykatalog.cz. [dostęp 2019-10-13]. (cz.).
- ↑ a b c d e f g h Mountain-top Hotel and Television Transmitter Ještěd. [dostęp 2019-10-13]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad Jeszted. liberecky-kraj.cz, 2015. [dostęp 2019-10-13]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Historie. jested.cz. [dostęp 2019-10-13]. (cz.).
- ↑ Czechia. [dostęp 2019-10-13]. (ang.).
- ↑ Liberec FM transmitter info [online], fmscan.org [dostęp 2019-11-04].
- ↑ Liberec TV transmitter info [online] [dostęp 2019-11-04].