Huroni
Huroni (po przeniesieniu się do Wisconsin znani pod nazwą własną Wyandotte, Wyandot) – plemię Indian Ameryki Północnej; w przeszłości główne zajęcie: rolnictwo; w XVI/XVII wieku stworzyli silną federację przeciw Algonkinom; w połowie XVII wieku rozbici przez Irokezów, przenieśli się z terenów między jeziorami Huron i Erie a Rzeką Świętego Wawrzyńca na tereny późniejszych stanów Michigan i Ohio; obecnie główne skupiska w Oklahomie (USA) i Ontario (Kanada).
Historia
Huroni, nazwani tak przez Francuzów z powodu fryzur przypominających szczecinę na głowie dzika (fr. hure), sami nazywali siebie Wyandotami (w języku irokeskim ‘W ī un dot – „wyspiarze”). Mieszkali we wsiach zabudowanych długimi domami nad brzegami Wielkich Jezior, uprawiali kukurydzę i tytoń sprzedawane innym plemionom za mięso, miedź i futra. Niezależni od plemion Ligi Irokeskiej, Huroni nie łączyli się ze swymi kuzynami w Wielkiej Radzie w Onondaga.
W XVII wieku Huroni sprzymierzyli się z Francuzami, działając jako pośrednicy w handlu futrami i otrzymując francuską pomoc w walce z Mohawkami. Około 1640 roku Liga Irokezów rozpoczęła wojny bobrowe przeciwko schrystianizowanym osiedlom Huronów i innym plemionom, wypierając ich z dotychczasowych terytoriów. W 1649 roku doszło do rzezi Huronów. Ich resztki oddały się pod opiekę Indian z plemienia Erie, ale i tam doścignęli ich wojownicy Irokezów. Gubernator Nowej Francji zebrał wodzów irokeskich i z innych plemion znad Wielkich Jezior, by doprowadzić do pokoju, lecz nie dało to efektów. Wojna doprowadziła do tego, że w początkach XVIII wieku resztki Huronów i Erie schroniły się na terenach dzisiejszego stanu Wisconsin pod opieką Algonkinów.
Współczesność
Liczebność w roku 2000: Według danych U.S. Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 1850 obywateli USA zadeklarowało, że jest pochodzenia Wyandotte (ponadto 224 – wyłącznie Huron Potawatomi), zaś 3531 oświadczyło, że ma pochodzenie wyłącznie lub między innymi Wyandotte (ponadto 352 – wyłącznie lub między innymi Huron Potawatomi).
Bibliografia
- Barry M. Pritzkert: A Native American Encyclopedia: History, Culture, and Peoples. Oxford: Oxford University Press, 2000, s. 478–481. ISBN 978-0-19-513877-1.
