Gibbon srebrzysty

Gibbon srebrzysty
	Hylobates moloch
	(Audebert, 1798)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Nadrodzina	człekokształtne
Rodzina	gibbonowate
Rodzaj	gibbon
Gatunek	gibbon srebrzysty
Synonimy
	Simia moloch Audebert, 1798; Simia leucisca Schreber, 1799; Simia cinereus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803; Hylobates javanicus Matschie, 1893; Hylobates lar pongoalsoni Sody, 1949;
	Simia moloch Audebert, 1798; Simia leucisca Schreber, 1799; Simia cinereus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803; Hylobates javanicus Matschie, 1893; Hylobates lar pongoalsoni Sody, 1949;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Gibbon srebrzysty^[8], gibon srebrzysty (Hylobates moloch) – gatunek ssaka naczelny z rodziny gibbonowatych (Hylobatidae).

Zasięg występowania

Gibbon srebrzysty występuje na Jawie, głównie w zachodnich prowincjach (Banten i Jawa Zachodnia), z dodatkową populacją na niewielkim obszarze w środkowej i skrajnie wschodniej części wyspy, jak góry Dieng^[9].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1798 roku francuski przyrodnik Jean-Baptiste Audebert nadając mu nazwę Simia moloch^[2]. Holotyp pochodził z góry Salak w zachodniej części Jawy^[10].

Chociaż niektórzy autorzy uznają dwie genetycznie różne populacje jako podgatunki, dowody molekularne oraz porównanie danych morfologicznych i wokalnych podają w wątpliwość to twierdzenie^[9]. Mówi się, że takson pongoalsoni ze środkowej części Jawy, charakteryzuje się czarną czapką, ale takie osobniki występują również w zachodniej części Jawy^[9]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[9].

Etymologia

Hylobates: gr. ὑλοβατης hulobatēs „przebiegający lasy”, od ὑλη hulē „las, teren lesisty”; βατης batēs „piechur”, od βατεω bateō „stąpać”, od βαινω bainō „chodzić”^[11].
moloch: Moloch, starożytny semicki bóg o czarnym i przerażającym wyglądzie, któremu w ognistych dołach składano ofiary z dzieci^[12].

Morfologia

Brak danych dotyczących długość ciała; masa ciała samic 6,2 kg, samców 6,6 kg^[13]. Ciało pokryte włosem o srebrzystoszarym ubarwieniu. Gibbony srebrzyste osiągają 4-9 kg masy ciała. Mają długie ramiona typowe dla gatunków poruszających się wśród drzew metodą brachiacji. Dymorfizm płciowy nie jest zaznaczony.

Ekologia

Występuje w lasach deszczowych. Gatunek monogamiczny i terytorialny. Większość czasu spędzają na drzewach. Tworzą małe grupy rodzinne złożone z samca, samicy i ich młodych. Samica, po 7-miesięcznej ciąży, rodzi 1 młode, którym opiekuje się przez dwa lata. Gibbony srebrzyste żyją prawdopodobnie ok. 45 lat. Żywią się głównie owocami uzupełniając dietę liśćmi i kwiatami.

Zagrożenia i ochrona

Gatunek jest objęty konwencją waszyngtońską CITES (Załącznik I)^[14]. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (gatunek zagrożony wyginięciem)^[7].

Przypisy

↑ Hylobates moloch, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b J.-B. Audebert: Histoire naturelle des singes et des makis. Paris: Chez Desray, 1799, s. ryc. 2. (fr.).
↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1799, s. iii.b. (niem.).
↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire: Catalogue des Mammifères du Muséum national d’Histoire naturelle. Paris: 1803, s. 4. (fr.).
↑ P. Matschie. Über zwei von Schreber beschriebene Affen und über einige anscheinend neue Säugethiere von Afrika. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1893, s. 62, 1893. (niem.).
↑ H.J.V. Sody. Notes on some Primates, Carnivora, and the babirusa from the Indo-Malayan and Indo-Australian regions. „Treubia”. 20 (2), s. 123, 1949. (ang.).
↑ ^a ^b V.V. Nijman V.V., Hylobates moloch, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-13] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 53. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 266. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Hylobates moloch. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-13].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 337, 1904. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 783. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
↑ CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. 2010. [dostęp 2012-02-07]. (ang.). Załączniki I, II i III w formacie pdf (pl).

Bibliografia

J. Kuester: Hylobates moloch. (On-line), Animal Diversity Web, 2000. [dostęp 2007-12-12]. (ang.).

[itis-1] Hylobates moloch, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Audebert-2] J.-B. Audebert: Histoire naturelle des singes et des makis. Paris: Chez Desray, 1799, s. ryc. 2. (fr.).

[Schreber-3] J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1799, s. iii.b. (niem.).

[Geoffroy-4] É. Geoffroy Saint-Hilaire: Catalogue des Mammifères du Muséum national d’Histoire naturelle. Paris: 1803, s. 4. (fr.).

[Matschie-5] P. Matschie. Über zwei von Schreber beschriebene Affen und über einige anscheinend neue Säugethiere von Afrika. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1893, s. 62, 1893. (niem.).

[Sody-6] H.J.V. Sody. Notes on some Primates, Carnivora, and the babirusa from the Indo-Malayan and Indo-Australian regions. „Treubia”. 20 (2), s. 123, 1949. (ang.).

[iucn-7] V.V. Nijman V.V., Hylobates moloch, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-13] (ang.).

[Cichocki&inni-8] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 53. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 266. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Hylobates moloch. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-13].

[Palmer-11] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 337, 1904. (ang.).

[Jobling-12] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Chivers&inni-13] D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 783. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[CITES-14] CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. 2010. [dostęp 2012-02-07]. (ang.). Załączniki I, II i III w formacie pdf (pl).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]