Iwan Dzierżynski
| Imię i nazwisko |
Iwan Iwanowicz Dzierżynski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
| |
Iwan Iwanowicz Dzierżynski, ros. Иван Иванович Дзержи́нский (ur. 27 marca?/9 kwietnia 1909 w Tambowie[1], zm. 18 stycznia 1978 w Leningradzie[2][3][4]) – radziecki kompozytor.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Uczył się w Moskwie gry na fortepianie u Bolesława Jaworskiego w I Technikum Muzycznym (1925–1929) oraz kompozycji u Michaiła Gniesina w Szkole Muzycznej im. Gniesinych (1929–1930)[2][3]. Później kształcił się w Leningradzie u Gawriiła Popowa i Piotra Riazanowa w Centralnym Technikum Muzycznym (1930–1932) oraz Borisa Asafjewa w Konserwatorium Leningradzkim[2][3]. Od 1936 roku członek Związku Kompozytorów ZSRR, od 1948 roku zasiadał w jego komitecie centralnym[2][3]. W 1950 roku otrzymał Nagrodę Stalinowską[1].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Młodzieńcze utwory Dzierżynskiego nawiązywały stylistycznie do muzyki Griega, Rachmaninowa i wczesnego Ravela, później uległ wpływom twórczości Szostakowicza[3]. Skupił się głównie na twórczości operowej, będąc twórcą popularnej opery radzieckiej, prostej w odbiorze i skierowanej do masowego odbiorcy, podejmującej tematykę rewolucyjną i pierwszych lat istnienia władzy radzieckiej[1]. Do chórów operowych wprowadzał cytaty z pieśni rewolucyjnych i żołnierskich oraz śpiewów ludowych[1]. Szczególną popularność, choć ze względów pozamuzycznych, przyniosła mu oparta na powieści Michaiła Szołochowa opera Tichij Don, wystawiona po raz pierwszy w Leningradzie w październiku 1935 roku[2][3][5]. Wykazującą braki oryginalną partyturę Dzierżynskiego, pierwotnie odrzuconą przez jury w konkursie kompozytorskim zorganizowanym przez Teatr Bolszoj i gazetę Komsomolskaja Prawda, poprawiał Dmitrij Szostakowicz[4]. Dzieło to spotkało się z uznaniem Józefa Stalina, który po moskiewskiej premierze w styczniu 1936 roku uznał je za wzorcową operę socrealistyczną[2][3][4][5]. Tylko do maja 1938 roku opera została wystawiona na scenach 200 razy[3].
Braki warsztatowe Dzierżynskiego spowodowały powtarzalność jego kolejnych utworów[2], a żadna z oper napisanych po Tichim Donie nie powtórzyła jej sukcesu[3].
Ważniejsze kompozycje[edytuj | edytuj kod]
(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])
Utwory orkiestrowe
- 2 poematy symfoniczne (Powiest′ o partizanie 1934, Jermak 1949)
- 3 koncerty fortepianowe (1932, 1934, 1945)
Utwory wokalno-instrumentalne
- 3 ody na baryton i orkiestrę: Petersburg, Piotrograd, Leningrad (1953), przeredagowane w formie oratorium pt. Leningrad (1959)
Opery
- Tichij Don (1932–1934)
- Podniataja celina (1937)
- Wołoczajewskije dni (1939)
- Krow′ naroda (1942)
- Nadieżda Swietłowa (1943)
- Kniaź-oziero (1947)
- Daleko ot Moskwy (1954)
- Groza (1940–1955)
- Sud’ba czełowieka (1961)
- Grigorij Melechow (1967)
- Putiłowcy (1969)
Komedie muzyczne
- Zielonyj cech (1932)
- W zimniuju nocz (1947)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 2. Część biograficzna cd. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1984, s. 512. ISBN 83-224-0223-6.
- ↑ a b c d e f g h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 2 Conf–Gysi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 972. ISBN 0-02-865527-3.
- ↑ a b c d e f g h i The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 236. ISBN 0-674-37299-9.
- ↑ a b c John Warrack, Ewan West: The Concise Oxford Dictionary of Opera. Oxford: Oxford University Press, 1996, s. 143. ISBN 0-19-280028-0.
- ↑ a b Daniel Jaffé: Historical Dictionary of Russian Music. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 111–112. ISBN 978-0-8108-5311-9.