Izabelin (obwód grodzieński)
53°05′N 24°33′E/53,083333 24,550000.jpg) Dawny kościół ewangelicki św. Apostołów Piotra i Pawła na rynku w 1915 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
231922 |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
| 53°05′N 24°33′E/53,083333 24,550000
| |
Izabelin (biał. Iзaбeлін) – wieś na Białorusi w rejonie wołkowyskim obwodu grodzieńskiego.
Siedziba parafii prawosławnej (pw. św. Michała Archanioła)[2] i rzymskokatolickiej (pw. Świętych Piotra i Pawła).
Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie wołkowyskim województwa nowogródzkiego[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś została założona przez podskarbiego wielkiego litewskiego Jerzego Detloffa Flemminga i nazwana na cześć jego córki Izabeli Czartoryskiej z Flemmingów (żony Adama). Istniała tu wcześniej wieś Pietuchowo (Pietuchów[4]), w której w 1668 wzmiankowano kościół katolicki, w którym wcześniej był zbór kalwiński. W 1638 roku został tu pochowany Mikołaj Sapieha.
W końcu XVIII i w XIX wieku znajdowała się tutaj siedziba parafii ewangelicko-reformowanej; pierwszym jej proboszczem był Władysław Kurnatowski[5]. Murowany kościół z 1778 roku, ufundowany przez generała Jana Grabowskiego, był przeznaczony dla obu wyznań ewangelickich[4]. Od 1780 do 1858 roku w Izabelinie miało miejsce 11 synodów Jednoty Litewskiej.
Podczas wojny Napoleona z Rosją w 1812 roku miasteczko pełniło funkcję siedziby powiatu, w miejsce spalonego Wołkowyska. W 1878 roku na 577 mieszkańców, 487 stanowili Żydzi. W XIX wieku rosyjskie władze zaborcze przejęły unicką cerkiew p.w. Św. Michała i uruchomiły w niej cerkiew prawosławną (miejscowa ludność unicka po synodzie połockim powróciła do prawosławia).
W latach 1921–39 należało do II Rzeczypospolitej jako wieś siedziba wiejskiej gminy Izabelin w powiecie wołkowyskim województwa białostockiego, było jednocześnie siedzibą filiału wileńskiej parafii ewangelicko-reformowanej. W 1929 w mieście funkcjonował kościół ewangelicki, cerkiew oraz synagoga[6]. W lipcu 1933 roku rozpoczęto budowę drewnianego kościoła katolickiego p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, ukończonego w roku następnym. Kościół ten spłonął w 1941 roku.
W Izabelinie urodzili się: Maurycy Grabowski (1800-1875, hrabia, kapitan wojsk belgijskich), Gustaw Strawiński (1837-1905, oficer, powstaniec styczniowy), Michał Jastrzębski (1902–1938, duchowny ewangelicko-reformowany)..
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół katolicki pw. św. św. Piotra i Pawła - założony w 1778 roku jako zbór kalwiński, z inicjatywy hrabiego Jana Jerzego Grabowskiego. W dwudziestoleciu międzywojennym w świątyni modlili się również ewangelicy augsburscy[7]. Budowla w stylu barokowym. Po spaleniu drewnianego kościoła katolickiego w 1941 roku, przejęta na kościół katolicki. Kościół zamknęły władze sowieckie w 1947 roku. Odzyskany w 1992 roku i poświęcony w 1993.
- Cmentarz przykościelny, na którym znajdują się dwa nagrobki związane z historią litewskiego kalwinizmu: Agaty Kurnatowskiej z Kisznerowskich (zm. 1928) oraz Felicjana Kurnatowskiego (zm. 1933)
- Cerkiew prawosławna św. Michała Archanioła (zbudowana jako greckokatolicka pod koniec XVIII wieku)
Parafia Kościoła rzymskokatolickiego[edytuj | edytuj kod]
Parafia św. Apostołów Piotra i Pawła w Izabelinie leży w dekanacie wołkowyskim diecezji grodzieńskiej. Prowadzona jest przez misjonarzy klaretynów.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Храм Святого Архангела Михаила д.Изабелин. orthos.org. [dostęp 2021-01-13]. (ros.).
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 98.
- ↑ a b Ewa Cherner, Słownik biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych: Jednota Litewska i Jednota Wileńska 1815-1939, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2017, s. 219, ISBN 978-83-7507-233-4.
- ↑ Ewa Cherner, Słownik biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych: Jednota Litewska i Jednota Wileńska 1815-1939, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2017, s. 218, ISBN 978-83-7507-233-4.
- ↑ Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa; Annuaire da la Pologne (y Compris la V.L. de Dantzig), Warszawa 1930, s. 125.
- ↑ Mikałaj Paczkajeu: Luteranizm na Białorusi - W Imperium Rosyjskim, Polsce międzywojennej oraz ZSRR. [dostęp 2009-12-22]. (biał. • pol. • ros.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Z. Hauser: Nowy ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi. Burchard Edition, 2005. ISBN 83-87654-25-6.