Józef Mejer

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Mejer
Franciszek Mejer
Data urodzenia

8 października 1743

Data i miejsce śmierci

15 maja 1825
Kraków

Zawód, zajęcie

wydawca, publicysta

Multimedia w Wikimedia Commons
Tablica upamiętniająca jakobinów polskich na Placu Bankowym w Warszawie

Józef Mejer, właśc. Franciszek Mejer (ur. 8 października 1743, zm. 15 maja 1825 w Krakowie) – członek tzw. Kuźnicy Kołłątajowskiej, jeden z przywódców jakobinów warszawskich, publicysta, ekspijar.

Biografia[edytuj | edytuj kod]

Franciszek Mejer urodził się 8 października 1743 roku. Do pijarów wstąpił 19 listopada 1759 roku, przyjmując imię Józef. Po odbyciu nowicjatu podjął naukę w seminarium pijarskim w Rzeszowie w 1760 roku oraz w kolegium pijarskim w Międzyrzeczu Koreckim do 1962 roku. Zdobywszy wykształcenie nauczycielskie, rozpoczął nauczanie w szkołach pijarskich w Warężu, Radomiu i Łukowie. Po 1765 Mejer przebywa w klasztorze w Warszawie. W 1777 władze zakonne wysyłają Mejera do Krakowa i wszczęte zostaje przeciwko niemu wewnątrz zakonne postępowanie w związku z jego łamaniem ślubów zakonnych. Zostaje odsunięty od pracy w szkole i skierowany najpierw do Kolegium Pijarów w Podolińcu, w 1768 do Wielunia. W 1769 Mejer opuścił dom zakonny i udał się na Śląsk[1].

W 1771 zadebiutował na łamach „Monitora”. Pisał dla „Dziennika Handlowego”, a następnie samodzielnie wydawał „Dziennik Uniwersalny”[2]. Publikował broszury popularyzujące nowe idee dotyczące gospodarki, m.in. Myśl o utworzeniu Banku Narodowego. Władając francuskim i niemieckim, przetłumaczył dla Teatru Narodowego w Warszawie dramy Augusta von Kotzebu Indianie w Anglii oraz Dziecko miłości. Przypisywane jest mu autorstwo dzieła Prawo natury czyli o związkach naturalnych wydanego w 1789. Był związany z Kuźnicą Kołłątajowską (1789–1792). W trakcie konfederacji targowickiej (1792–1793) i insurekcji kościuszkowskiej (1794) wydawał gazety i broszury związane z aktualną sytuacja polityczną. Mejer uczestniczył w spisku przygotowującym insurekcję warszawską, był aktywny podczas wydarzeń 9 maja i 28 czerwca 1794 roku. Powstańczy Sąd Najwyższy Kryminalny zarzucił Mejerowi czynny udział w samosądzie i zbrodni. Został osadzony 6 lipca w Pałacu Brühla. Po uniewinnieniu i uwolnieniu Mejera powołano do Deputacji Indagacyjnej[3]. W 1795 roku, po III rozbiorze Polski, udał się na emigrację do Francji[4]. W Paryżu był członkiem Deputacji Polskiej[5].

W 1806 wrócił do Polski[5]. Mieszkał w Krakowie, prowadząc antykwariat[6]. Zmarł 15 maja 1825 roku[1].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Franciszek Mejer został upamiętniony na tablicy wmurowanej w 1952 na jednym z filarów galerii gmachu obecnego Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy (Pałac Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu w Warszawie). Tablica upamiętnia warszawski klub jakobinów z 1794 roku. Mejer był jednym z jego przywódców. Inni wymienieni przywódcy to: Jan Dembowski, Jakub Jasiński, Kazimierz Konopka, Tomasz Maruszewski[3].

Konotacje w kulturze[edytuj | edytuj kod]

Osoba Józefa Mejera pojawia się w spektaklu telewizyjnym Trzeci Maja z 1976 roku w reżyserii Grzegorza Królikiewicza. W rolę Mejera wcielił się aktor Zygmunt Malanowicz[7].

Postać księdza Meiera przedstawiona została przez Jarosława Marka Rymkiewicza w wydanym w 2007 roku szkicu historycznym Wieszanie[3][8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Elżbieta Aleksandrowska. Nieznany debiut pisarski księdza-jakobina Józefa Meiera: z warsztatu bibliografa "Monitora". „Pamiętnik Literacki”. LXIII (2), s. 161-190, 1972. 
  2. ↑ „Dziennik Handlowy”, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-12-11].
  3. ↑ a b c Krzysztof Lubczyński: Moi ulubieni księża – Józef Mejer (1743-1825). trybuna.info. [dostęp 2021-12-10]. (pol.).
  4. ↑ Tadeusz Ochenduszko, Bolesław Pałac. Kolegium Pijarskie w Międzyrzeczu Koreckim w okresie pobytu w nim Józefa Hermana Osińskiego. „Maszyny Elektryczne – Zeszyty Problemowe”. 120 (4), s. 194, 2018. Katowice: Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Napędów i Maszyn Elektrycznych KOMEL. ISSN 0239-3646. 
  5. ↑ a b Mejer Franciszek, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-12-11].
  6. ↑ Józef, właśc. Franciszek, także Maier (1743-1812). encyklopedia.interia.pl. [dostęp 2021-12-11]. (pol.).
  7. ↑ Trzeci Maja. filmpolski.pl, 2021-05-04. [dostęp 2021-12-11]. (pol.).
  8. ↑ Jarosław Marek Rymkiewicz, „Wieszanie”. culture.pl. [dostęp 2021-12-11]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Mejer&oldid=71799918”