Jöklamýs
Jöklamýs (ang. glacier mice) – kolonie mchów składające się z wielu gatunków, spotykane na niektórych lodowcach[1]. Podstawą dla powstania jöklamýs jest kamyk, który równomiernie ze wszystkich stron obrasta mchem[2]. Warunki, w jakich powstają te kolonie, nie są znane. Występują w Islandii, odnaleziono je także na Alasce, w Chile, Wenezueli i na Svalbardzie[3]. Po raz pierwszy zjawisko jöklamýs zostało opisane w 1950 roku przez islandzkiego meteorologa Jóna Eyþórssona, który nazwał je jöklamýs – w tłumaczeniu dosłownym ‘myszy lodowcowe’ (ang. glacier mice)[4][2]. W języku polskim zaproponowano nazwę jokulki (od isl. jökull – ‘lodowiec’, ‘okrągłego kształtu’)[2].
Ekosystem[edytuj | edytuj kod]
W kolonii jöklamýs spotykane są niektóre gatunki zwierząt, jak np. niesporczaki, nicienie, czy skoczogonki[5]. Ich forma zatrzymuje ciepło i wilgoć, tworząc odpowiedni ekosystem dla życia gatunków, które w innych warunkach nie przetrwałyby na lodowcu[6].
Przemieszczanie się[edytuj | edytuj kod]
Cechą charakterystyczną jöklamýs jest ich poruszanie się, które nie jest powodowane jedynie nachyleniem terenu czy wiatrem. Badania akcelerometrami wykazały, że jöklamýs nie ślizgają się po lodzie, a toczą się po nim, odsłaniając kolejno wszystkie strony, dzięki czemu mech na spodniej stronie nie obumiera[7]. Ponadto wszystkie jöklamýs w kolonii poruszają się w tym samym kierunku i z tą samą prędkością[2]. Zjawisko to nie zostało wyjaśnione[1].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
W przynajmniej części przypadków mchy tworzące myszy lodowcowe rozmnażają się bezpłciowo, z powodu trudnych warunków środowiskowych[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Nell Greenfieldboyce , Herd Of Fuzzy Green 'Glacier Mice' Baffles Scientists [online], NPR [dostęp 2020-06-25] (ang.).
- ↑ a b c d Michał Sikorski , Tajemnica jokulek rozwiązana [online], Wprost Premium, 1 czerwca 2020 [dostęp 2020-06-25] (pol.).
- ↑ James H. Dickson , Robert E. Johnson , Mosses and the beginning of plant succession on the Walker Glacier, southeastern Alaska, „Lindbergia”, 37 (2), 2014, s. 60–65, DOI: 10.25227/linbg.01052, ISSN 0105-0761 [dostęp 2020-06-25] .
- ↑ Jón Eythórsson , Jökla-mýs, „Journal of Glaciology”, 1 (9), 31 października 1950, s. 33 [dostęp 2020-06-25] .
- ↑ Justine E. Hausheer , Curious ‘Mice’ Thrive on Glaciers [online], Audubon, 22 stycznia 2013 [dostęp 2020-06-25] (ang.).
- ↑ Matt Kaplan , On Glaciers, Balls of Dust and Moss Make a Cozy Home, „The New York Times”, 27 sierpnia 2012, ISSN 0362-4331 [dostęp 2020-06-25] (ang.).
- ↑ Scott Hotaling , Timothy C. Bartholomaus , Sophie L. Gilbert , Rolling stones gather moss: movement and longevity of moss balls on an Alaskan glacier [online], 14 maja 2020 [dostęp 2020-06-25] (ang.).
- ↑ On Glaciers, Moss Become Asexual [online], GlacierHub, 21 kwietnia 2016 [dostęp 2020-06-26] (ang.).