Janusz Szczodrak

Janusz Szczodrak

J. Szczodrak w 2021 r.
Data i miejsce urodzenia	1 grudnia 1950 Starachowice
profesor nauk biologicznych
Specjalność: biotechnologia, mikrobiologia, mikrobiologia przemysłowa
Alma Mater	UMCS
Doktorat	18 czerwca 1980 – biologia UMCS
Habilitacja	6 grudnia 1989 – biologia UMCS
Profesura	4 listopada 1999
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	UMCS
Okres zatrudn.	1972–2021
dyrektor
Instytut	Mikrobiologii i Biotechnologii
Okres spraw.	1999–2019
Odznaczenia

Janusz Szczodrak (ur. 1 grudnia 1950 w Starachowicach) – polski mikrobiolog i biotechnolog, nauczyciel akademicki. Profesor nauk biologicznych.

Życiorys

Urodził się 1 grudnia 1950 r. w Starachowicach, gdzie spędził dzieciństwo oraz otrzymał wykształcenie podstawowe i średnie. W 1968 roku rozpoczął studia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (obecnie jest to Wydział Biologii i Biotechnologii). W 1973 r. uzyskał tytuł magistra biologii w zakresie mikrobiologii (dyplom z wyróżnieniem). Pracę zawodową rozpoczął rok wcześniej w Zakładzie Mikrobiologii Stosowanej UMCS (później Zakładzie Mikrobiologii Przemysłowej, a obecnie Katedrze Mikrobiologii Przemysłowej i Środowiskowej). Przeszedł tam wszystkie kolejne szczeble awansu naukowego i zawodowego – tytuł naukowy profesora nauk biologicznych uzyskał w 1999 r., a w 2006 roku stanowisko profesora zwyczajnego. Od 2018 r. do końca zatrudnienia pracował na stanowisku profesora. W latach 1999–2019 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Mikrobiologii i Biotechnologii oraz kierownika Zakładu Mikrobiologii Przemysłowej, a w latach 2019–2020 był kierownikiem Katedry Mikrobiologii Przemysłowej i Środowiskowej w Instytucie Nauk Biologicznych. W latach 2004–2008 kierował Centrum Biotechnologii UMCS powołanym do współpracy z Lubelskim Parkiem Naukowo-Technologicznym. Odbył staże naukowe w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie oraz Uniwersytecie Warszawskim (1975). Odwiedził kilka ośrodków naukowo-dydaktycznych i firm biotechnologicznych na Litwie i w Szwecji w ramach wymiany międzynarodowej (1998–2000). Był stypendystą Uniwersytetu im. Karola Franciszka i Politechniki w Grazu (Austria) (1987), a jako postdoctoral visiting scientist pracował naukowo przez dwa lata (1990–1991) w Waszyngtońskim Uniwersytecie Stanowym w Pullman, USA.

Od 1 lutego 2021 r. jest profesorem emerytowanym.

Praca naukowa

Problematyka badawcza profesora dotyczyła kilkunastu zagadnień. Pod koniec zatrudnienia obiektem jego głównych zainteresowań naukowych były enzymy i polisacharydy biorące udział w powstawaniu i zapobieganiu próchnicy zębów, właściwości immunomodulacyjne, prebiotyczne i przeciwnowotworowe grzybowych α-(1→3)-glukanów oraz aktywność przeciwpróchnicza wybranych ekstraktów roślinnych. Na szczególne uznanie zasługuje nowatorski cykl badań nad bakteryjnymi lub grzybowymi enzymami (mutanazami) i ich praktycznym użyciem do rozkładu płytki nazębnej. Otwiera to nową drogę do skutecznej profilaktyki i terapii próchnicy zębów. Kierownik kilku projektów badawczych posiadający duże doświadczenie w ich opracowywaniu i zarządzaniu. Główny twórca przemysłowej technologii produkcji biopreparatu zwalczającego próchnicę zębów.

Jego dorobek naukowy stanowią 244 autorskie i współautorskie pozycje, w tym 80 prac z listy JCR i 6 patentów oraz 139 pozycji recenzenckich. Wszystkie są ściśle związane z problematyką biotechnologiczną, wnosząc trwały wkład w rozwój polskiej oraz światowej biotechnologii i znalazły w niej szeroki oddźwięk (1354 cytowań, indeks h 22).

Jeden z głównych twórców lubelskiej biotechnologii. Brał udział w powołaniu, organizacji bazy lokalowej i opracowaniu programów dydaktycznych dla tego kierunku studiów. Z zespołu badawczego prof. Szczodraka dwie osoby uzyskały stopień doktora habilitowanego. Był promotorem 2 doktoratów, 101 prac magisterskich i 33 licencjackich. Recenzował m.in. dwa postępowania o nadanie tytułu profesora, cztery habilitacje, 7 rozpraw doktorskich, 87 prac magisterskich, 9 prac licencjackich, projekty badawcze oraz artykuły ukazujące się w czasopismach specjalistycznych.

Brał aktywny udział w pracach organizacyjnych i społecznych na terenie wydziału i uczelni. W 1980 roku uczestniczył w powołaniu i organizacji NSZZ „Solidarność” w UMCS. Senator UMCS w kadencjach 2008–2012 oraz 2016–2020 oraz członek licznych komisji wydziałowych i rektorskich.

Życie prywatne

Żonaty z Bożenną – magistrem biologii, emerytowaną nauczycielką. Ma córkę Annę Nowaczek – magister socjologii.

Nagrody i wyróżnienia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2019),
• Złoty Medal Za Długoletnią Służbę (2017),
• Medal 700-lecia Miasta Lublin (2017),
• wyróżniony przez lubelskie media tytułem „Bene Meritus Terrae Lublinensi” w kategorii Nauka (2014),
• Odznaka honorowa Prezesa Rady Ministrów RP „Za Zasługi dla Wynalazczości” (2013),
• nominowany przez kapitułę Kuriera Lubelskiego do tytułu „Człowieka Roku 2013”
• nagroda naukowa „Marii Curie” w UMCS za „Opracowanie przemysłowej technologii produkcji mutanazy – unikatowego enzymu skutecznego w walce z próchnicą zębów” (2012),
• Odznaka Solidarność–Wierny (2005),
• Złoty Krzyż Zasługi (2002),
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (2000),
• nagroda zespołowa Sekretarza Naukowego PAN (1989).

Członkostwa

Był członkiem kilku towarzystw naukowych:

• Polskie Towarzystwo Mikrobiologów,
• Polskie Towarzystwo Technologów Żywności,
• Polska Federacja Biotechnologii,
• Krajowa Sieć Naukowa „Biokataliza Stosowana”,
• Lubelskie Towarzystwo Naukowe,
• Komisja Biotechnologii Oddziału PAN w Lublinie.

Bibliografia

• KrzysztofK. Pikoń KrzysztofK., AgnieszkaA. Sokołowska AgnieszkaA., PawełP. Pikoń PawełP., Złota Księga Nauki Polskiej: w 100 rocznicę odzyskania niepodległości, t. 2 (M-Ż), Gliwice: Helion, Mastermedia, 2020, s. 523-524, ISBN 978-83-950638-2-4 .
• Szczodrak Janusz Adam, [w:] JanuszJ. Kapuścik JanuszJ. i inni, Wspócześni uczeni polscy: słownik biograficzny. T. 4, T. 4,, Warszawa: Ośrodek Przetwarzania Informacji, 2002, s. 332, ISBN 978-83-905295-4-7, OCLC 749224752 [dostęp 2021-12-12] .
• Szczodrak Janusz Adam, [w:] KrzysztofK. Pikoń KrzysztofK., AgnieszkaA. Sokołowska-Pikoń AgnieszkaA., KrystynaK. Pikoń KrystynaK., Złota księga nauki polskiej 2006: naukowcy Zjednoczonej Europy, Gliwice: Helion, 2006, s. 802, ISBN 978-83-920014-6-1, OCLC 749906831 [dostęp 2021-12-12] .
• Szczodrak Janusz Adam, [w:] KrzysztofK. Pikoń KrzysztofK., AgnieszkaA. Sokołowska-Pikoń AgnieszkaA., KrystynaK. Pikoń KrystynaK., Złota Księga Nauk Przyrodniczych 2009, Gliwice: Helion, 2009, s. 336, ISBN 978-83-926326-2-7, OCLC 316521794 [dostęp 2021-12-12] .
• Janusz Szczodrak, [w:] ORCID – identyfikator autorów publikacji, web.archive.org, 11 maja 2021 [dostęp 2021-12-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-11] .
• Janusz Adam Szczodrak, [w:] ResearchGate – międzynarodowy serwis społecznościowy dla naukowców, web.archive.org, 12 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-12-12] .

Linki zewnętrzne

• Prof. dr hab. Janusz Adam Szczodrak, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2021-12-12] .