Jasieniec (roślina)

Jasieniec
	; Jasieniec piaskowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	dzwonkowate
Rodzaj	jasieniec
	Nazwa systematyczna
	Jasione L.; Sp. Pl. 928. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Jasione montana L.
Synonimy
	Jasionella Stoj. & Stef.; Ovilla Adans.;
	Jasionella Stoj. & Stef.; Ovilla Adans.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jasieniec (Jasione L.) – rodzaj roślin z rodziny dzwonkowatych. Obejmuje 15 gatunków^[5]^[6]. Występują one głównie w basenie Morza Śródziemnego, w pozostałej części Europy, w południowo-zachodniej Azji i północnej Afryce^[6]^[7]. W Europie rośnie 9 gatunków z licznymi podgatunkami^[6]^[7]. W Polsce dziko rośnie tylko jeden gatunek – jasieniec piaskowy J. montana^[8].

Rośliny te rosną zwykle wśród zbiorowisk trawiastych^[9] zasiedlając wybrzeża, wydmy, murawy i stepy oraz tereny skaliste^[7].

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne w ogrodach skalnych, zwłaszcza jasieniec piaskowy, kędzierzawy J. crispa i trwały J. laevis^[7]^[10].

Morfologia

Pokrój: Rośliny jednoroczne, dwuletnie oraz byliny^[7]^[9] zazwyczaj niewielkie, o wysokości 10–20 cm, niektóre jednak gatunki osiągają wysokość do 45 cm^[9] lub nawet 80 cm^[7]. Często mają pokrój kępkowy ze względu na rozgałęzianie się pędu u nasady^[11].
Liście: Skrętoległe^[7], zwykle skupione w dolnej części pędu^[11].
Kwiaty: Niebieskie, fioletowe, czerwone lub rzadko białe, zebrane w niewielkie, gęste i kuliste kwiatostany główkowate na szczytach pędów. Kielich składa się z 5 równowąskich działek, bez łatek między nimi. Korona początkowo rurkowata, ale tworzące je 5 płatków w czasie kwitnienia rozdzielają się (często od nasad ku górze) na równowąskie i zaostrzone łatki^[11]^[7]. Pręcików jest 5. Ich nitki są wolne, nie orzęsione i u nasady lekko rozszerzone. Pylniki zrośnięte są nasadami^[11]. Zalążnia jest dolna, dwukomorowa, z licznymi zalążkami^[11]^[7]. Pojedyncza szyjka słupka zwieńczona jest dwoma krótkimi znamionami^[11]^[7].
Owoce: Niewielkie torebki z licznymi nasionami, otwierające się dwiema szparami na szczycie^[7]^[11].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj w obrębie rodziny dzwonkowatych Campanulaceae klasyfikowany jest do podrodziny Campanuloideae^[4].

Wykaz gatunków^[5]

Jasione bulgarica Stoj. & Stef.
Jasione cavanillesii C.Vicioso
Jasione corymbosa Poir.
Jasione crispa (Pourr.) Samp. – jasieniec kędzierzawy^[12]^[10]
Jasione foliosa Cav.
Jasione heldreichii Boiss. & Orph. – jasieniec Heldreicha^[12]
Jasione idaea Stoj.
Jasione laevis Lam. – jasieniec trwały^[12], jasieniec gładki^[10]
Jasione maritima (Duby) L.M.Dufour ex Merino
Jasione montana L. – jasieniec piaskowy^[8]
Jasione orbiculata Griseb. ex Velen.
Jasione penicillata Boiss.
Jasione sessiliflora Boiss. & Reut.
Jasione sphaerocephala Brullo, Marcenò & Pavone
Jasione supina Sieber ex Spreng.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Jasione. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-07-13].
↑ ^a ^b ^c Genus: Jasione L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-13].
↑ ^a ^b Jasione. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-07-12].
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 930, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 329. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 102, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b ^c BeataB. Grabowska BeataB., TomaszT. Kubala TomaszT., Encyklopedia bylin. T. 1, A-J, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011, s. 504, ISBN 978-83-7506-845-0, OCLC 802818812 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Bogumił Pawłowski, Jasiewicz Adam (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XII. Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 52.
↑ ^a ^b ^c Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 107. ISBN 978-83-925110-5-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).

[ing-3] Jasione. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-07-13].

[grin-4] Genus: Jasione L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-13].

[tpl-5] Jasione. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-07-12].

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 930, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[philips-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 329. ISBN 0-333-74890-5.

[checklist-8] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 102, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[burnie-9] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[grabowska-10] BeataB. Grabowska BeataB., TomaszT. Kubala TomaszT., Encyklopedia bylin. T. 1, A-J, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011, s. 504, ISBN 978-83-7506-845-0, OCLC 802818812 .

[pawlowski-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Bogumił Pawłowski, Jasiewicz Adam (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XII. Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 52.

[gawrys-12] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 107. ISBN 978-83-925110-5-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]