Kamienica przy ulicy św. Mikołaja 40 we Wrocławiu
 nr rej. A/3147/96 z 12.02.1962[1][2][3][4]
| |
 Kamienica przy ulicy św. Mikołaja 40 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. św. Mikołaja 40 |
| Typ budynku |
kamienica |
| Styl architektoniczny | |
| Kondygnacje |
dwie |
| Ukończenie budowy |
1690 |
| Ważniejsze przebudowy |
1936 |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51,111397°N 17,023798°E/51,111397 17,023798 | |
Kamienica przy ulicy św. Mikołaja 40 – zabytkowa narożna kamienica o średniowiecznym rodowodzie znajdująca się przy ul. św. Mikołaja 40 we Wrocławiu[1][2][3], u wylotu ulicy Wszystkich Świętych; obecnie budynek plebanii parafii Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy, należącej do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
Historia kamienicy[edytuj | edytuj kod]
Kamienica wraz z trzema innymi przyległymi kamienicami została wzniesiona w okresie średniowiecza (pod koniec XIV wieku), a jej działka znajduje się pomiędzy dawnym pierwszym i drugim pasem umocnień w pobliżu Bramy Mikołajskiej[5]. W domu, w drugiej połowie XV wieku mieszkał Jan Jeger, opiekun szpitala św. Barbary mieszczący się naprzeciwko zespołowi kamienic, u zbiegu ulicy św. Mikołaja i Ruskiej. tym samym okresie kamienica była obciążona czynszem trzech grzywien należącym do osoby duchwnej[6].
Obecny budynek został wzniesiony w 1690 roku. Jego budowniczym – a być może i właścicielem – był Mathias Biener[7]. Dwukondygnacyjny budynek miał również dwukondygnacyjny szczyt wykonany w manierystycznym stylu[8], być może będącym pozostałością po wcześniejszym budynku[7]. Na nim znajdowała się data 1690[7]. Rollwerkowe manierystyczne motywy wykańczające szczyt zostały zaakcentowane niewielkimi jeszcze wolutami będącymi charakterystycznymi elementami architektonicznymi późniejszych barokowych fasad[9]. Fasada drugiej kondygnacji była trzyosiowa. Otwory okienne na wszystkich kondygnacjach miały uszakowe obramienia ustawione na cokołach ozdobionych lustrami o ćwierćkoliście wyciętych narożnikach[9]. Pomiędzy kondygnacjami znajdował się pasowy gzyms[9][8]. Plan budynku był trzytraktowy z klatką schodową w trakcie środkowym[8]. W 1874 zmianom uległy witryny[8].
W 1936 kamienica została wyremontowana i poddana pracom konserwatorskim, o czym informuje piaskowa tablica w wejściu do budynku. W tym samym czasie odsłonięto belkowy strop i przeniesiono z fasady barokowe drzwi z dekoracją snycerską na boczną elewację, w miejsce obramienia dawnego epitafium[10]. Drzwi, do dziś zachowane, są jedynym we Wrocławiu przykładem snycerskiej dekoracji wykorzystującej ornament chrząstkowo-małżowinowy. Ów ornament otacza ujęte w uszakową profilowana ramę środkowe pole, w którym pośrodku umieszczona jest figura przedstawiająca dym lub płomienie. Tego typu stylizacja mogła nawiązywać do biblijnej interpretacji obecności Boga („Księga Wyjścia”) lub do ognia jako ogniska domowego[11].
Wschodnia elewacja budynku była jednocześnie murem dawnego cmentarza św. Barbary, na którym znajdowały się epitafia[8]. Obecnie przylega bezpośrednio do ulicy Wszystkich Świętych.
Po 1945[edytuj | edytuj kod]
Po 1945 wnętrza kamienicy pozbawiono wszelkich zabytkowych elementów architektonicznych. Wyremontowana została przylegająca oficyna i połączono ją z oficyną domu nr 42[5]. W pełni zachowana zabudowa działki nr 4 wraz z oficynami bocznymi i tylnymi jest unikalnym przykładem ciągłych zmian, przebudowań i przemian zabudowy mieszkalnej na przełomie kilku wieków[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b SIP 2019 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 4740.
- ↑ a b NID 2018 ↓, s. 227.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ a b c Harasimowicz 1998 ↓, s. 61.
- ↑ Słoń 2000 ↓, s. 265.
- ↑ a b c Brzezowski 2005 ↓, s. 45.
- ↑ a b c d e Eysymontt 2011 ↓, s. 250.
- ↑ a b c Brzezowski 2005 ↓, s. 52.
- ↑ Brzezowski 2005 ↓, s. 53.
- ↑ Brzezowski 2005 ↓, s. 92–93.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005. ISBN 83-7085-885-6.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Jan Harasimowicz (red.), Włodzimierz Suleja (red.): Encyklopedia Wrocławia. Wyd. 3, poprawione i uzupełnione. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-561-5. OCLC 76363702.
- Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t. II. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998. ISBN 83-7023-679-0.
- Edmund Małachowicz: Stare Miasto we Wrocławiu. Wrocław: PWN, 1985.
- Marek Słoń: Szpitale średniowiecznego Wrocławia. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2000.
- System Informacji Przestrzennej Wrocławia, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-06] (pol.).
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2018 [dostęp 2019-01-25] (pol.).