Kaplica ariańska w Silniczce
50°55′37″N 19°45′57″E/50,926944 19,765833 nr rej. 496-I-51 z 9.09.1949 oraz 241 z 27.12.1967[1]
| |
 Kaplica ariańska w Silniczce (2012) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku |
kaplica |
| Styl architektoniczny | |
| Inwestor | |
| Kondygnacje |
1 (podziemna) |
| Ukończenie budowy |
1 połowa XVII wieku |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele | |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie gminy Żytno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu radomszczańskiego  | |
| 50°55′37″N 19°45′57″E/50,926944 19,765833
| |
Kaplica ariańska w Silniczce – zabytkowy obiekt zlokalizowany w powiecie radomszczańskim, gminie Żytno w Polsce, w miejscowości Silniczka[2]. Do zboru przynależał niegdyś cmentarz za wsią, służący do pochówku zmarłych[3].
Fundatorami obiektu była rodzina Majów herbu Starykoń, ówcześni właściciele Silniczki i sympatycy arianizmu[3]. Miejscowość, a co za tym idzie sama kapliczka, zmieniała na przestrzeni lat swoich właścicieli, jednymi z nich była również rodzina Potockich herbu Pilawa[4].
Budynek przechodził w historii kilka remontów, jednakże źródła z 2020 roku określają go jako zaniedbany[4][2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kaplica została wzniesiona w pierwszej połowie XVII wieku, jest budynkiem dawnego zboru, będącego miejscem kultu religijnego arian, czyli wyznawców religijnej wspólnoty ukształtowanej w XVI wieku z kalwinizmu. Arianie wyróżniali się tym, że nie uznawali dogmatu Trójcy Świętej, co stało się charakterystycznym założeniem ich wyznania. W Polsce arianie byli także znani jako bracia polscy[2].
Kaplicę ufundowała rodzina Majów herbu Starykoń, ówczesnych właścicieli Silniczki oraz zwolenników arianizmu[2][3]. Po wprowadzeniu ustawy sejmowej z 1658 r., która nakazywała arianom konwersję na katolicyzm lub banicję, świątynia pozostała pusta do czasów powstania styczniowego w XIX wieku[3].
W XX wieku wyremontowała ją rodzina Potockich z Maluszyna, która chciała w niej urządzić kaplicę katolicką, do czego ostatecznie nie doszło[4].
W dniu 5 września 1939 r., w trakcie II wojny światowej, Niemcy zabili w Silniczce 6 Polaków, którzy narazili się najeźdźcom pochówkiem polskiego żołnierza, którego zwłoki leżały na poboczu drogi. Grób straconych po ekshumacji przeniesiono spod zboru na cmentarz w Maluszynie, a tuż obok kaplicy ariańskiej postawiono tablicę upamiętniającą[3][4][2].
Po II wojnie światowej kaplica została ponownie wyremontowana i przez długi czas pełniła publiczne funkcje (biblioteka, świetlica koła gospodyń wiejskich itp.)[4], dzięki staraniom lokalnych władz odtworzono na budowli nowy dach[5].
Kaplica została wpisana do wojewódzkiego rejestru zabytków pod numerem 241 z 27 grudnia 1967 roku[2] i 496-I-51 z 9 września 1949 roku[6].
W 1976 roku przeprowadzono remont kaplicy z wymianą tynków[7].
W 2020 roku kapliczka była opuszczona i ulegała stopniowej degradacji. Z uwagi na zaniedbany charakter wnętrz kaplicy, utrudnione jest do niej wejście[4][2].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Kaplica ariańska w Silniczce posiada bardzo prostą formę, została wymurowana z kamienia i usytuowana na planie kwadratu, posiada niską przybudówkę od strony zachodniej (ganek). Każdy narożnik budynku zwieńczony został skośną przyporą[2][5][6]. Cały obiekt swą architekturą nawiązuje do stylu renesansowego[3].
Budynek pokrywa łamany i szeroki dach z blachodachówki. Do środka można wejść przez ganek z żelaznymi drzwiami ze sztabami w skośną kratę, przylegający do zachodniej ściany. Wejście prowadzi, do jedynej, podziemnej kondygnacji. Obiekt ma sklepienie kolebkowe[2][5][6].
Źródła z 2021 roku podają, że kaplica jest otynkowana i pomalowana w kolorze białym[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ nid.pl ↓.
- ↑ a b c d e f g h i Dudek 2020 ↓.
- ↑ a b c d e f dziennik.lodzkie.eu ↓.
- ↑ a b c d e f Siwiński 2005 ↓.
- ↑ a b c polskaniezwykla.pl ↓.
- ↑ a b c d cudaregionu.fundacja-hereditas.pl ↓.
- ↑ Zabytek.pl [online], pl/pl/obiekty/silniczka-kaplica-arianska/dokumenty/PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_EN.272839 [dostęp 2024-04-23] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Paweł Dudek: Kaplica ariańska w Silniczce. radomsk.pl, 2020. [dostęp 2021-11-11]. (pol.).
- Silniczka, zbór ariański. polskaniezwykla.pl, 2020. [dostęp 2021-11-11]. (pol.).
- Kaplica ariańska w Silniczce. cudaregionu.fundacja-hereditas.pl, 2020. [dostęp 2021-11-11]. (pol.).
- Andrzej Siwiński: Niszczejąca świątynia ariańska w Silniczce. gazetacz.com.pl, 2005. [dostęp 2021-11-11]. (pol.).
- Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. dziennik.lodzkie.eu, 2013-02-13. [dostęp 2021-11-11]. (pol.).
- Narodowy Instytut Dziedzictwa. nid.pl. [dostęp 2021-11-11]. (pol.).