King Follett

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
King Follett
Data urodzenia

24 lub 26 lipca 1788

Data i miejsce śmierci

9 marca 1844
Nauvoo

Zawód, zajęcie

rolnik, policjant

King Follett (ur. 24 lub 26 lipca 1788[1], zm. 9 marca 1844 w Nauvoo)[2] – amerykański rolnik i policjant, jedna z postaci historii ruchu świętych w dniach ostatnich (mormonów). Potomek rodziny osiadłej w Ameryce Północnej już w pierwszej połowie XVII wieku, jeden z wczesnych członków Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Uczestnik pierwszych mormońskich migracji oraz konfrontacji ze społeczeństwem amerykańskim. Jako ostatni święty w dniach ostatnich został zwolniony z więzienia w Missouri, w październiku 1839. Ochroniarz i bliski przyjaciel Josepha Smitha. Życie i przykład Folletta posłużyły mormońskiemu przywódcy za przyczynek do wygłoszenia kazania uznawanego za najpełniejszy zarys jego poglądów teologicznych.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]

Z uwagi na ogromną wagę przywiązywaną do rodowodu w kulturze świętych w dniach ostatnich przodkowie Folletta są dosyć dobrze znani. Pierwszy Follett, którego ślad odszukać można w archiwach na kontynencie amerykańskim, to John, wzmiankowany w 1640. Kolejny to Robert, utrwalony w dokumentach w 1655, w związku z zawarciem przezeń związku małżeńskiego z Persis Black[3]. To właśnie od niego wywodzili się bezpośredni przodkowie Kinga Folletta, jego prapradziadek John (1669-ok. 1718), pradziadek John (1695-1747) oraz dziadek, także John (1727-ok. 1818)[4]. Ojciec Folletta, również noszący tradycyjne rodzinne imię John (1752-1829), jako młody człowiek brał udział w amerykańskiej wojnie o niepodległość[5]. Za miasto, z którego cała rodzina wywodzi się w kontekście północnoamerykańskim, można uznać Salem w dzisiejszym stanie Massachusetts[6].

Kontekst społeczny i kulturowy[edytuj | edytuj kod]

Kontekst rodzinny Kinga Folletta jest ważny nie tylko dla umiejscowienia go chociażby w regionalnym krajobrazie młodej, od niedawna dopiero niepodległej republiki. Follett wychował się bowiem w środowisku wielodzietnym, nawet jak na standardy typowe dla wciąż ubogiego i wciąż w większości rolniczego społeczeństwa wczesnych Stanów Zjednoczonych. Miał około 20 braci i sióstr, tak rodzonych, jak i przyrodnich[7]. Czyniło to z mormonizmu tradycję szczególnie atrakcyjną dla Folletta. W religii tej bowiem rodzina stanowi centralny element całego systemu wierzeń. Jest również podstawową i jedyną jednostką, w której osiąga się wywyższenie, ostateczny cel doświadczenia religijnego dla każdego pobożnego świętego w dniach ostatnich[8].

Równie ważne w zrozumieniu Folletta jest to, iż nie pozostawił on po sobie ani dzienników, ani listów. Nie zachowały się też ani żadne jego zdjęcia, ani przedstawiające go obrazy, w przeciwieństwie do innych, bardziej rozpoznawalnych i szerzej znanych świętych w dniach ostatnich z początkowego okresu mormońskiej historii. Jedynymi artefaktami bezpośrednio z nim związanymi, które zachowały się do czasów współczesnych, są trzy dokumenty z jego podpisem. Przechowuje je Biblioteka Historii Kościoła w Salt Lake City[3].

Życie i działalność do 1831[edytuj | edytuj kod]

King Follett przyszedł na świat jako dziecko Johna Folletta i Hannah Oak (Oake) Alexander[9][10]. Był ich trzecim synem[11]. W źródłach istnieją pewne rozbieżności co do jego miejsca urodzenia. Część z nich podaje, iż miało to miejsce w Winchester w stanie New Hampshire[12]. Inne natomiast przekazują jedynie oględnie, że urodził się w Vermoncie[13]. Sprzeczność tą można najprawdopodobniej wyjaśnić tym, że w latach 70. XVIII wieku mieszkańcy Winchester opowiedzieli się przeciwko przyłączeniu swego miasteczka do Vermontu. Decyzja ta zbiegła się w czasie z przybyciem rodziny Follettów w te okolice[14]. Nietypowe imię zostało mu nadane na cześć rodziny zaprzyjaźnionej z jego rodzicami[6].

Na temat jego życia i aktywności do momentu, w którym związał się z mormonizmem, w zasadzie niewiele wiadomo. Źródła nie przekazują przykładowo ani daty pierwszego chrztu Kinga Folletta, ani też dat chrzcin jego rodzeństwa urodzonego przed 1790[15]. Wiadomo wprawdzie, że od wczesnego dzieciństwa pracował na roli, ale już poziom odebranej przez niego formalnej edukacji pozostaje obiektem przypuszczeń i domniemań[16]. Nie zachowało się też zbyt wiele informacji na temat jego pierwotnej przynależności religijnej. Można niemniej stwierdzić, że rodzina związana była z kongregacjonalistami[17]. Bezpośrednio przed przejściem na mormonizm Follett należał do Kościoła Episkopalno-Metodystycznego[18].

W Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich[edytuj | edytuj kod]

King Follett stał się członkiem Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich niedługo po formalnym zorganizowaniu tej wspólnoty religijnej. Prawdopodobnie, jak wielu współczesnych sobie świętych w dniach ostatnich był rozczarowany tradycyjnymi wyznaniami chrześcijańskimi[19]. Ochrzczony został wiosną 1831[2]. Należał do gminy Kościoła w hrabstwie Jackson w stanie Missouri, związanej z rodziną Whitmerów (ok. 1833)[2].

Podobnie jak zdecydowana większość wczesnych nawróconych na mormonizm silnie związał się ze swą nową religią. Uczestniczył we wczesnych mormońskich migracjach, w związku z nimi pomieszkiwał kolejno w hrabstwie Clay w Missouri (od 1833)[2], następnie zaś na terenach należących do utworzonego w 1836 hrabstwa Caldwell (od 1835)[2]. Brał udział w stopniowo tworzącej się kulturze rytualnej mormonizmu. 16 grudnia 1835 otrzymał chociażby swoje błogosławieństwo patriarchalne[20]. Nie zachowało się ono wszakże w archiwach kościelnych[21]. Błogosławieństwo patriarchalne jest w mormońskiej tradycji świętym tekstem zawierającym pouczenia i obietnice dla godnego ich wiernego. Ma naśladować błogosławieństwa, którymi starotestamentalny Jakub obdarzył swych synów[22].

King Follett szybko został włączony w hierarchiczne struktury młodego Kościoła. Były one niemal od początku osadzone w swoiście rozumianym w mormońskiej teologii kapłaństwie[23]. Wyświęcony 28 stycznia 1836 na starszego w Kirtland w stanie Ohio[2], a w okolicach kwietnia 1837 najprawdopodobniej na wyższego kapłana[2]. W źródłach pojawiają się również informacje o jego wyświęceniu na siedemdziesiątego, które miało nastąpić w okolicach kwietnia 1836[7]. Brał udział w walkach między mormońskimi osadnikami a milicjami stanowymi Missouri[2]. Po ich zakończeniu został osadzony w więzieniach w Richmond oraz w Columbii[2]. Zwolniony jako ostatni święty w dniach ostatnich przetrzymywany w więzieniach w Missouri[24]. Wyszedł na wolność w październiku 1839[25]. Osiadł następnie w Illinois (1839)[2].

W tym też stanie podjął pracę w policji zdominowanego przez swych współwyznawców hrabstwa Hancock[2]. Wspomagał budowę świątyni mormońskiej w Nauvoo, jak również świątyni masońskiej w tym samym mieście. Prawdopodobnie posługiwał także na krótkoterminowych misjach[26]. Wstąpił jednocześnie do mormońskiej milicji Nauvoo Legion. Otrzymał w niej stopień kapitana (16 października 1841)[7]. Podobnie jak wielu świętych w dniach ostatnich w początkowym okresie funkcjonowania Kościoła był wolnomularzem[24]. Był również bliskim przyjacielem Josepha Smitha, prezydenta Kościoła oraz twórcy ruchu świętych w dniach ostatnich[27]. Wykonywał też obowiązki jego ochroniarza, współpracując w tym zakresie choćby z Georgem A. Smithem, członkiem Kworum Dwunastu Apostołów[7][28]. Pod koniec życia jego sytuacja materialna była relatywnie stabilna. Zgodnie z danymi za 1842 posiadał dobra o łącznej wartości 163 dolarów, co czyniło go jednym z zamożniejszych świętych w dniach ostatnich zamieszkujących ówczesne Nauvoo[29].

Śmierć i pochówek[edytuj | edytuj kod]

King Follett zakończył życie w Nauvoo[2]. Przyczyną zgonu były obrażenia odniesione przezeń w wypadku przy wykopywaniu studni z 27 lutego 1844[30]. Zgodnie z relacjami świadków Follett wykładał cegłami wydrążony otwór, otrzymując przy tym materiał najprawdopodobniej w sporych rozmiarów wiadrze z dębowych klepek. W pewnym momencie sznur, na którym spuszczano wiadro, zerwał się, w wyniku czego King Follett został zasypany przez cegły, ziemię oraz odłamki skalne. Został wydobyty z dołu, w którym spoczywał, a następnie przeniesiony do swego domu. W nim też zmarł jedenaście dni później[31].

Pochowany został 10 marca 1844 na należącym do Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich cmentarzu miejskim. W zależności od źródła nosił on nazwę Parley Street Cemetery, Pioneer Cemetery, Old Pioneer Cemetery lub Old Nauvoo Burial Grounds[32]. Pogrzeb zawierał liczne odwołania do ceremoniału masońskiego, a w przygotowaniu ciała do pochówku pomagali członkowie macierzystej loży Folletta[33]. Sformowana procesja żałobna przybrała dość znaczące rozmiary, kondukt mógł mieć długość przeszło jednego kilometra[34]. Głęboko zakorzeniona w mormońskiej świadomości tradycja wskazuje, że podczas pogrzebu jednym z mówców był żegnający przyjaciela Joseph Smith. Przekonanie to jest jednak najprawdopodobniej błędne i nie wynika jednoznacznie z dostępnych źródeł[35].

Życie prywatne i rodzina[edytuj | edytuj kod]

W 1815 lub 1816 w nowojorskim hrabstwie St. Lawrence poślubił Louisę Tanner[18]. Doczekał się z nią 9 dzieci[7]. Były to kolejno Adeline (1818-1884), John (1819-ok. 1849), Nancy M. (1823-1874), Edward (1821-ok. 1827), William Alexander, Emily (ok. 1829), Mary (ok. 1831), Edward Moroni (Marion, 1833-1892) oraz Warren King (1838-1897)[36]. Tylko jedno z nich, William Alexander Follett (1825-1885), dołączyło do migracji świętych w dniach ostatnich na zachód, na tereny należące do dzisiejszego stanu Utah[37]. Wdowa po Kingu Follecie najprawdopodobniej krytycznie oceniała przywódców kierujących Kościołem Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich bezpośrednio po zamordowaniu Josepha Smitha w czerwcu 1844[38]. Możliwe, iż miała kontakt z kutlerytami, grupą mormońską uznającą Alpheusa Cutlera za prawowitego następcę Smitha. 6 lipca 1863 została ochrzczona w Zreorganizowanym Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. W tejże też denominacji, uznającej Josepha Smitha III za przywódcę oraz proroka, pozostała do śmierci w 1891[39].

Miejsce w mormońskiej refleksji teologicznej oraz pamięci zbiorowej[edytuj | edytuj kod]

King Follett na trwale zapisał się w pamięci zbiorowej świętych w dniach ostatnich. Jako jeden z wczesnych członków Kościoła miał swój wkład w tworzenie się tak zrębów organizacyjnych wspólnoty, jak i w stopniowe wykształcenie się jej kulturowej odrębności[40]. Pamiętany jest jednak nade wszystko dzięki kazaniu wygłoszonemu przez Smitha ku jego pamięci 7 kwietnia 1844[41][27], podczas konferencji generalnej Kościoła[42]. Tekst ten poświęcony jest głównie naturze Boga. Uznaje się go za najpełniejszy zarys poglądów teologicznych pierwszego mormońskiego przywódcy[43][44].

Wokół wspomnianego powyżej kazania narosła przez dekady bardzo obszerna literatura. Znalazł w niej swoje miejsce również i sam King Follett. Joseph Smith doprowadził bowiem w tym wystąpieniu do logicznego końca swoje sygnalizowane od lat przeświadczenie o nadzwyczajnym potencjale człowieka. Uczynił to posługując się właśnie przykładem Folletta. Wskazał, że jego życie, zwyczajne i skupione na wypełnianiu codziennych obowiązków, poświęcone posłudze we wspólnocie oraz skoncentrowane na własnej rodzinie, stanowiło w istocie godny do naśladowania wzorzec. Zgon Kinga posłużył mu tym samym za pretekst do uczynienia z przeciętnego, choć prawego życia w zasadzie pewnej recepty – na osiągnięcie przez jednostkę dosłownej boskości[45].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Follett Mortensen 2015 ↓, s. 183.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l The Joseph Smith Papers: Follett, King. [w:] People [on-line]. josephsmithpapers.org. [dostęp 2021-05-12]. (ang.).
  3. ↑ a b Appendix A King Follett’s Ancestry, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 441, ISBN 978-1-58958-036-7.
  4. ↑ Appendix A King Follett’s Ancestry, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 443-445, ISBN 978-1-58958-036-7.
  5. ↑ Appendix A King Follett’s Ancestry, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 445, ISBN 978-1-58958-036-7.
  6. ↑ a b Chapter One The New Hampshire Beginnings, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 15, ISBN 978-1-58958-036-7.
  7. ↑ a b c d e Book of Abraham Project: Sermon delivered at the funeral of King Follett held at the General Conference of the Church at Nauvoo, Ill. on Sunday Afternoon April 7, 1844. [dostęp 2021-05-12]. (ang.).
  8. ↑ Family, [w:] Camille Fronk Olson i inni, LDS Beliefs: A Doctrinal Reference [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2011, lokalizacja 1509-1510, ISBN 1-60908-059-9.
  9. ↑ Chapter One The New Hampshire Beginnings, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 15–18, ISBN 978-1-58958-036-7.
  10. ↑ Wilford Woodruff Papers: King Follett. [w:] People [on-line]. wilfordwoodruffpapers.org. [dostęp 2023-11-28]. (ang.).
  11. ↑ Chapter One The New Hampshire Beginnings, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 17, ISBN 978-1-58958-036-7.
  12. ↑ Chapter Two When New Hampshire Meets New York, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 30, ISBN 978-1-58958-036-7.
  13. ↑ Cannon 1978 ↓, s. 1.
  14. ↑ Chapter Two When New Hampshire Meets New York, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 31, ISBN 978-1-58958-036-7.
  15. ↑ Chapter One The New Hampshire Beginnings, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 20, ISBN 978-1-58958-036-7.
  16. ↑ Chapter Two When New Hampshire Meets New York, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 33, ISBN 978-1-58958-036-7.
  17. ↑ Chapter One The New Hampshire Beginnings, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 20, ISBN 978-1-58958-036-7.
  18. ↑ a b Chapter Two When New Hampshire Meets New York, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 40, ISBN 978-1-58958-036-7.
  19. ↑ Chapter Four A Family’s Religious New Beginning, 1831-1832, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 57, ISBN 978-1-58958-036-7.
  20. ↑ Chapter Nine A Spiritual Respite: Kirtland 1835-1836, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 144, ISBN 978-1-58958-036-7.
  21. ↑ Chapter Nine A Spiritual Respite: Kirtland 1835-1836, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 146, ISBN 978-1-58958-036-7.
  22. ↑ Harris 2018 ↓, s. 85.
  23. ↑ Terry 2018 ↓, s. 14–15.
  24. ↑ a b Latter Day Light: KING AND LOUISA FOLLETT. latterdaylight.com, 2019-01-05. [dostęp 2021-05-12]. (ang.).
  25. ↑ Kenneth Mays: Picturing history: Homesite of King Follett. [w:] Deseret News [on-line]. deseret.com, 2015-01-07. [dostęp 2023-06-18]. (ang.).
  26. ↑ Chapter Nineteen Life and Death for the Folletts in Nauvoo, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 360, ISBN 978-1-58958-036-7.
  27. ↑ a b Joseph Smith Jr.: Classics in Mormon Thought The King Follett Sermon. [w:] Ensign [on-line]. churchofjesuschrist.org, April 1971. [dostęp 2021-05-12]. (ang.).
  28. ↑ Lawrence R. Flake: Prophets and Apostles of the Last Dispensation. Provo, UT: Religious Studies Center, Brigham Young University, 2001, s. 173-175. ISBN 1-5734-5797-3.
  29. ↑ Chapter Nineteen Life and Death for the Folletts in Nauvoo, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 361, ISBN 978-1-58958-036-7.
  30. ↑ Chapter Nineteen Life and Death for the Folletts in Nauvoo, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 363, ISBN 978-1-58958-036-7.
  31. ↑ Chapter Nineteen Life and Death for the Folletts in Nauvoo, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 363-364, ISBN 978-1-58958-036-7.
  32. ↑ Chapter Nineteen Life and Death for the Folletts in Nauvoo, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 373-374, ISBN 978-1-58958-036-7.
  33. ↑ Chapter Nineteen Life and Death for the Folletts in Nauvoo, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 369, ISBN 978-1-58958-036-7.
  34. ↑ Chapter Nineteen Life and Death for the Folletts in Nauvoo, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 371, ISBN 978-1-58958-036-7.
  35. ↑ Chapter Twenty The King Follett Discourse: The Prophet's Greatest Sermon, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 385, ISBN 978-1-58958-036-7.
  36. ↑ Appendix D. The Children of King and Louisa Follett, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 484-496, ISBN 978-1-58958-036-7.
  37. ↑ Appendix D. The Children of King and Louisa Follett, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 490, ISBN 978-1-58958-036-7.
  38. ↑ Chapter Twenty One King's Family after Nauvoo: From 1846 Onward, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 431, ISBN 978-1-58958-036-7.
  39. ↑ Chapter Twenty One King's Family after Nauvoo: From 1846 Onward, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 432-434, ISBN 978-1-58958-036-7.
  40. ↑ Introduction, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 7–8, ISBN 978-1-58958-036-7.
  41. ↑ Daniel H. Ludlow (red.): Encyclopedia of Mormonism. New York: Macmillan Publishing, 1992, s. 791. ISBN 978-0-02-904040-9. (ang.).
  42. ↑ The Joseph Smith Papers: Follett, King. [w:] Home [on-line]. josephsmithpapers.org. [dostęp 2021-05-12]. (ang.).
  43. ↑ Richard L. Bushman: Joseph Smith: Rough Stone Rolling: A Cultural Biography of Mormonism’s Founder. New York: Alfred A. Knopf, 2005, s. 535. ISBN 1-4000-4270-4. (ang.).
  44. ↑ Chapter 10 The House of the Lord, [w:] Glen M. Leonard, Nauvoo: A Place of Peace, a People of Promise [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2002, lokalizacja 4979, ISBN 978-1-57008-746-2.
  45. ↑ Chapter Twenty The King Follett Discourse: The Prophet's Greatest Sermon, [w:] Joann Follett Mortensen, The Man behind the Discourse: A Biography of King Follett [e-book], Sandy, Utah: Greg Kofford Books, 2011, s. 393, ISBN 978-1-58958-036-7.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=King_Follett&oldid=73625791”