Kolcownica świerkowa
_Snell,_E.A._Dick_%26_Taussig_407336.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kolcownica świerkowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Phellodon violascens (Alb. & Schwein.) A.M. Ainsw. Index Fungorum 401: 1 (2019) | |
.jpg)
Kolcownica świerkowa (Phellodon violascens (Alb. & Schwein.) A.M. Ainsw.) – gatunek grzybów z rodziny chropiatkowatych (Thelephoraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phellodon, Thelephoraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1815 r. Johannes Baptista von Albertini i Lewis David von Schweinitz, nadając mu nazwę Hydnum violascens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2019 r. A.M. Ainsworth[1].
Ma 9 synonimów. Niektóre z nich:
- Bankera carnosa (Banker) Snell, E.A. Dick & Taussig 1956
- Bankera violascens (Alb. & Schwein.) Pouzar 1955
- Calodon carnosus (Banker) Romagn. 1969
- Phellodon carnosus Banker 1913[2].
Nazwy polskie: kolcownica świerkowa (Władysław Wojewoda 2003), kolcownica fioletowawa (Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda 1983), kolczak popielaty (Franciszek Błoński 1890), kolczak wgłębiony (Józef Teodorowicz 1933)[3]. Wszystkie te nazwy są niespójne z aktualną nazwą naukową.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 3–10 cm. Początkowo wypukły, potem spłaszczony, w końcu wklęsły. Powierzchnia kutnerowata lub łuskowata, fioletowobrązowa do fioletowoszarej[4].
Wysokość 4–10 cm, średnica 0,5–2 cm, walcowaty lub stożkowaty, centralny, ale czasami ekscentryczny, tej samej barwy co kapelusz, lub nieco ciemniejszy. Czasami górne części sąsiednich trzonów zrastają się z sobą, lub trzon dzieli się na kilka zakończonych małymi kapeluszami. Powierzchnia delikatnie pilśniowata, matowa[4].
Kolczasty. Kolce krótkie, o długości do 2 mm, początkowo białawe, potem szare[4]. Kolce zwykle zbiegają po trzonie[5].
Miękki, niestrefowany, białawy z różowofioletowym nalotem, w trzonie ciemniejszy, o barwie od brązowej do purpurowobrązowej[5].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki kuliste, drobnokolczaste, szkliste, w masie białe[4].
- Gatunki podobne
Podobne są niektóre inne gatunki Phellodon (korkoząb) i Hydnellum (kolczakówka). Kolcownica świerkowa odróżnia się od nich m.in. niestrefowanym miąższem[5].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Kolcownica świerkowa występuje w Ameryce Północnej i Europie. W Europie najliczniejsze stanowiska podano na Półwyspie Skandynawskim, w pozostałych rejonach występuje w rozproszeniu, brak jej na Bałkanach i we Włoszech[6]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytacza 7 stanowisk podanych w latach 1890–2002[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[8]. Znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Estonii, Szwecji, Wielkiej Brytanii[3].
Grzyb naziemny występujący w lasach iglastych, wśród mchów pod świerkami. Owocniki wytwarza zazwyczaj od sierpnia do października[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-04-09].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-04-09].
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d J. Breitenbach, F. Kranzlin, Fungi of Switzerland. Boletales and agarics. Strobilomycetaceae and Boletaceae, Paxillaceae, Gomphidiaceae, Hygrophoraceae, Tricholomataceae, Polyporaceae (lamellate), t. 3, Lucerna: Edition Mykologia, 1991.
- ↑ a b c Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Miejsca występowania Bankera violascens na świecie (mapa) [online] [dostęp 2022-04-09].
- ↑ Aktualne stanowiska kolcownicy świerkowej w Polsce [online] [dostęp 2022-04-09].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.