Konspiracyjne Wojsko Polskie
| Państwo | |
|---|---|
| Historia | |
| Data sformowania |
1945 |
| Data rozformowania |
1954 |
| Pierwszy dowódca | |
| Dane podstawowe | |
| Liczebność |
3 000 |
Konspiracyjne Wojsko Polskie (KWP) – polska organizacja niepodległościowa działająca od kwietnia 1945 r., głównie na terenie województwa łódzkiego, ale także w województwach śląsko-dąbrowskim, poznańskim i kieleckim.
Charakterystyka organizacji[edytuj | edytuj kod]
Twórcą i głównodowodzącym KWP (do czerwca 1946 r.) był kpt. Stanisław Sojczyński ps. „Warszyc”. Działania KWP obejmowały: samoobronę, walkę z bandytyzmem, ochronę społeczeństwa przed Armią Czerwoną, likwidację najbardziej aktywnych urzędników władzy komunistycznej, a także niezbędne dla zdobycia środków do walki rekwizycje.
KWP była od samego początku główną organizacją niepodległościową na terenie województwa łódzkiego, a po amnestii w sierpniu 1945 r. jej szeregi zasiliło wielu byłych AK-owców, którzy nie złożyli broni. W szczytowym okresie KWP liczyło ok. 3 tys. członków. Walkę zbrojną prowadziły oddziały leśne. Do bardziej znanych należały oddziały Jana Małolepszego ps. „Murat” czy Henryka Glapińskiego ps. „Klinga”. KWP wydawało pismo w W świetle prawdy.
Na wiosnę 1946 r. nasiliły się walki między KWP a stale rosnącą w siłę bezpieką. W nocy z 19 na 20 kwietnia oddział Jana Rogólki ps. „Grot” opanował chwilowo Radomsko i uwolnił 57 aresztowanych z więzienia UB. Dzień później 200-osobową grupę pościgową KBW rozbił w kompleksie leśnym Graby 40-osobowy oddział Henryka Glapińskiego ps. „Klinga”.
Ostatecznie został aresztowany wraz z całym dowództwem organizacji na skutek zdrady jednego z podkomendnych[1] przez UB 27 czerwca 1946 w Częstochowie na posesji przy ulicy Wręczyckiej 11, gdzie się ukrywał.
Wkrótce po tym rozbite zostały struktury KWP w województwie śląskim. Organizacja nie zaprzestała jednak działalności (szefem II Komendy został Jerzy Jasiński ps. „Janusz”), ale nie odzyskała już pierwotnego zasięgu. Do rozpracowania kierownictwa organizacji przygotowano prowokację, w ramach której Zygmunt Lercel z UB wcielił się w przysłanego z Londynu następcę „Warszyca”. Na początku 1947 r. UB aresztowało część dowództwa KWP, w marcu z amnestii skorzystał Wiesław Janusiak ps. „Prawdzic” (szef pionu SOS odpowiedzialnego za ochronę społeczeństwa), a z nim wyszło z podziemia paruset żołnierzy KWP. 9 listopada 1948 r. aresztowany został kolejny szef organizacji – Jan Małolepszy ps. „Murat”, niedługo po tym zamordowany w więzieniu. Resztki organizacji pozostały w podziemiu aż do 1954 r., ale poza sporadycznymi niewielkimi zasadzkami na UB nie były już zdolne do prowadzenia aktywnej walki zbrojnej.
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
- 8 listopada 2009 w Kamieńsku odsłonięto uroczyście pierwszy w Polsce pomnik Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”.
- Przedstawiciele Zarządu Powiatowego i Miejskiego Sojuszu Lewicy Demokratycznej w Radomsku zaapelowali do Rady Miasta Radomska o dokonanie korekty oceny działalności Konspiracyjnego Wojska Polskiego i działalności „Warszyca” po zakończeniu II wojny światowej w kontekście przyjęcia przez Radę Miasta uchwały o zorganizowaniu w 2010 r. w Radomsku „Roku Konspiracyjnego Wojska Polskiego”, podając przykłady pozbawienia przez nich życia wielu osób[2].
- 26 września 2010 w Radomsku odsłonięto pomnik poświęcony pamięci KWP i Stanisława Sojczyńskiego oraz 230 żołnierzy „Warszyca” poległych i zamordowanych w latach 1945–1955. Budowę pomnika objął patronatem honorowym Prezydent RP, Lech Kaczyński, który na kilka dni przed katastrofą smoleńską potwierdził swą obecność na uroczystościach.
- 1 marca 2023 w Głogowie odsłonięto pomnik poświęcony Stanisławowi Sojczyńskiemu w ramach "Alei Pamięci", obok 15 innych pomników żołnierzy podziemia antykomunistycznego.[3]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tomasz Toborek: Stanisław Sojczyński i Konspiracyjne Wojsko Polskie. Łódź: Instytut Pamięci Narodowej, 2007, s. 148–149. ISBN 978-83-925820-4-5.
- ↑ Danuta Kałuzińska, Jan Broszkowski, Ryszard Szczygołowski, Stanowisko Zarządu Powiatowego i Miejskiego Sojuszu Lewicy Demokratycznej w Radomsku w sprawie uchwały Rady Miasta Radomska o zorganizowaniu w 2010 r. w Radomsku „Roku Konspiracyjnego Wojska Polskiego”, „Głos Kombatanta Armii Ludowej”, 1/2 (194/195), Warszawa, luty 2010, s. 22, 23, 24, ISSN 1233-6067.
- ↑ Żołnierze wyklęci - w Głogowie upamiętniono ich aleją. Kogo przedstawiają pomniki? [online], Głogów Nasze Miasto, 1 marca 2023 [dostęp 2023-06-04] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- „Czy warto było tak żyć?” – film Aliny Czerniakowskiej o życiu i walce kpt. Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”, dowódcy Konspiracyjnego Wojska Polskiego. video.google.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-22)]..
- http://www.noworadomsk.pl/zbior/strony/radomsko/pomnik_kwp_odsloniecie.html
- www.kwp-warszyc.fc.pl