Królikoszczur

Królikoszczur
	Conilurus
	Ogilby, 1838
	; Przedstawiciel rodzaju – królikoszczur białonogi (C. albipes) na ilustracji z 1863 roku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszy
Plemię	Hydromyini
Rodzaj	królikoszczur
	Typ nomenklatoryczny
	Conylurus constructor Ogilby, 1837 (= Hapalotis albipes Lichtenstein, 1829)
Synonimy
	Hapalotis H. Lichtenstein, 1829; Conylurus Ogilby, 1837;
	Hapalotis H. Lichtenstein, 1829; Conylurus Ogilby, 1837;
Gatunki
	3 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	3 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Królikoszczur^[5] (Conilurus) – rodzaj ssaków z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie w Australii^[6]^[7]^[8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 152–195 mm, długość ogona 170–215 mm, długość ucha 25–30 mm, długość tylnej stopy 36–48 mm; masa ciała 110–170 g^[7]^[9].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1838 roku irlandzki przyrodnik William Ogilby w The London and Edinburgh philosophical magazine and journal of science^[1]. Na gatunek typowy Ogilby wyznaczył królikoszczura białonogiego (C. albipes). Wcześniejsze nazwy: ta z 1829 roku, którą ukuł niemiecki lekarz, botanik i zoolog Martin Lichtenstein, okazała się młodszym homonimem rodzaju motyli, natomiast ta z 1837 roku autorstwa Williama Ogilby’ego nie była używana przez społeczność zoologów przez 50 lat, stając się nomen oblitum^[8].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Hapalotis: gr. ἁπαλος hapalos „delikatny, miękki”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”^[10]. Gatunek typowy: Hapalotis albipes Lichtenstein, 1829.
Conilurus (Conylurus): gr. κoνιλoς konilos „królik”; ουρα oura „ogon”^[11].

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj ten jest pokrewny Mesembriomys. Dawniej sądzono, że jest bliski także Leporillus, ale analizy genetyczne nie potwierdzają tej tezy^[8]. Do tego rodzaju zaliczane są dwa wymarłe po 1500 roku^[c] i jeden żyjący współcześnie gatunek^[13]^[9]^[6]^[5]:

Conilurus capricornensis Cramb & Hocknull, 2010 – takson wymarły
Conilurus albipes (H. Lichtenstein, 1829) – królikoszczur białonogi – takson wymarły w drugiej połowie XIX wieku^[14]
Conilurus penicillatus (Gould, 1842) – królikoszczur krzaczastoogonowy

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Młodszy homonim Hapalotis Hübner, 1821 (Lepidoptera).
↑ Nomen oblitum.
↑ W teriologii za taksony współczesne uważa się również gatunki wymarłe po 1500 roku^[12].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b W. Ogilby. Notice of certain Australian Quadrupeds, belonging to the Order Rodentia. „The London and Edinburgh philosophical magazine and journal of science”. Third series. 12, s. 96, 1838. (ang.).
↑ W. Ogilby. Notice of certain Australian Quadrupeds, belonging to the Order Rodentia. „Transactions of the Linnean Society of London”. 18 (1), s. 124, 1841. (ang.).
↑ H. Lichtenstein: Darstellung neuer oder wenig bekannter Säugethiere in Abbildungen und Beschreibungen: von fünf und sechzig Arten auf funfzig colorirten Steindrucktafeln nach den Originalen des Zoologischen Museums der Universität zu Berlin. Berlin: C.G. Lüderitz, 1827–1834, s. ryc. xxix. (niem.).
↑ W. Ogilby. [Streszczenie bez tytułu]. „L’Écho du monde savant et l’Hermès: journal analytique des nouvelles et des cours scientifiques”. 294 (36), s. 208, 1837. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 266. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 504. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 729. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ ^a ^b ^c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Conilurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-10].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 324. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 309.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 198.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Taxonomic overview. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-12]. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-12]. (ang.).
↑ J.J. Woinarski J.J., A.A.A.A. Burbidge A.A.A.A., Conilurus albipes, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-12-10] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Młodszy homonim Hapalotis Hübner, 1821 (Lepidoptera).

[5] Nomen oblitum.

[15] W teriologii za taksony współczesne uważa się również gatunki wymarłe po 1500 roku^[12].

[ogi38-1] W. Ogilby. Notice of certain Australian Quadrupeds, belonging to the Order Rodentia. „The London and Edinburgh philosophical magazine and journal of science”. Third series. 12, s. 96, 1838. (ang.).

[ogi41-2] W. Ogilby. Notice of certain Australian Quadrupeds, belonging to the Order Rodentia. „Transactions of the Linnean Society of London”. 18 (1), s. 124, 1841. (ang.).

[Lichtenstein-4] H. Lichtenstein: Darstellung neuer oder wenig bekannter Säugethiere in Abbildungen und Beschreibungen: von fünf und sechzig Arten auf funfzig colorirten Steindrucktafeln nach den Originalen des Zoologischen Museums der Universität zu Berlin. Berlin: C.G. Lüderitz, 1827–1834, s. ryc. xxix. (niem.).

[ogi37-6] W. Ogilby. [Streszczenie bez tytułu]. „L’Écho du monde savant et l’Hermès: journal analytique des nouvelles et des cours scientifiques”. 294 (36), s. 208, 1837. (ang.).

[Cichocki&inni-7] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 266. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 504. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Denys&inni-9] Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 729. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Conilurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-10].

[amw-11] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 324. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/317/mode/1up_309]-12] Palmer 1904 ↓, s. 309.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/206/mode/1up_198]-13] Palmer 1904 ↓, s. 198.

[mdd2-14] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Taxonomic overview. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-12]. (ang.).

[mdd-16] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-12]. (ang.).

[iucn-17] J.J. Woinarski J.J., A.A.A.A. Burbidge A.A.A.A., Conilurus albipes, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-12-10] (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[c]

[13]

[14]

[12]