Maxwell Itoya
 Karton z fotografią Itoyi złożony 23 maja 2021 w okolicach Stadionu Narodowego w Warszawie. | |
| Data urodzenia |
26 września 1974 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 maja 2010 |
| Przyczyna śmierci |
postrzelenie |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość |
nigeryjsko-polska |
| Małżeństwo |
Monika Itoya-Pacak |
| Dzieci |
Dominika, Dorota, Dawid |
Maxwell Itoya (ur. 26 września 1974[1], zm. 23 maja 2010 w Warszawie) – nigeryjski imigrant mieszkający w Polsce, który zginął w nalocie policyjnym na terenie Jarmarku Europa w Warszawie. Jego śmierć wzbudziła duże poruszenie i wzbudziła debatę publiczną na temat rasizmu oraz granic legalności działań polskiej policji[2].
Śmierć[edytuj | edytuj kod]
Maxwell Itoya mieszkał w Polsce od 2002 r., posiadał obywatelstwo polskie, był mężem Moniki Itoya-Pacak, z którą wychowywał trójkę dzieci: Dominikę, Dorotę, Dawida. Pracował jako sprzedawca uliczny na Jarmarku Europa[3], gdzie często dochodziło do nalotów policji, podczas których funkcjonariusze wyłapywali handlarzy podrobionych produktów. 23 maja 2010 miała tam miejsce kolejna tego typu akcja. W momencie, kiedy duża grupa ludzi zaczęła uciekać przed funkcjonariuszami, niektórzy handlarze i handlarki postanowili zostać, m.in. Itoya i jego znajomy George, którego po chwili aresztowano. Widząc to Itoya, który mówił po polsku, podszedł do policjantów zapytać się o powód aresztowania. W pewnym momencie miało dojść między nimi do ostrej wymiany zdań. Według świadków, policjant wyjął i odbezpieczył broń, którą następnie skierował w stronę nóg Maxwella. Po chwili wystrzelił[4][5], trafiając handlarza w tętnicę udową. Mężczyzna padł na ziemię i zaczął szybko krawić. Pozostali handlarze starali się zahamować krwawienie, jednak nie udało się im powstrzymać krwotoku i krytycznie ranny mężczyzna zginął na miejscu przed przyjazdem karetki[6][7].
Po tym jak Maxwell padł na ziemię, widzący to handlarze zaatakowali funkcjonariuszy. Aresztowano wówczas 32 osoby, w tym 29 Nigeryjczyków, jednego Kameruńczyka, jednego Gwinejczyka i jednego Hindusa. Policja i prasa opisały to jako zamieszki[2].
Dokładny powód oddania zabójczego strzału jest niejasny: źródła policyjne stwierdziły, że był to wypadek i miał miejsce podczas zamieszek, które rozpoczęły się, gdy sprawdzano sprzedawców pod kątem dokumentów i w ten sposób aresztowano Itoyę; imigranci powiedzieli, że strzał sprowokował ich do ataku na policję[8][4].
Następstwa[edytuj | edytuj kod]
Następnego dnia po zdarzeniu odbyła się demonstracja 50 imigrantów i lewicowych aktywistów, protestujących przeciwko działaniom policji. Tłum skandował takie hasła jak: „Policja ma krew na rękach” i „Stop rasizmowi i brutalności policji”[9]. 30 maja 2010 odbył się marsz upamiętniający zabitego, w którym wzięło udział ponad 300 osób[8]. Policjant Artur Brzeziński[7][10], który zastrzelił Itoyę, nie został zawieszony w obowiązkach, ani oskarżony o żadne przestępstwo[11][2].
Wdowa po Itoyi, Monika Pacak-Itoya, w momencie śmierci męża była osobą bezrobotną. Nie udało się jej samej utrzymać wynajmowanego mieszkania. Starała się przez rok o prawo do lokalu z zasobów gminy, jednak bez powodzenia. Walczyła o odszkodowanie[12][13] i prawo do renty dla dzieci, również bezskutecznie. W końcu wyjechała do Anglii, gdzie dzięki pomocy przyjaciół znalazła pracę[14].
Pomimo zgromadzenia wielu dowodów, sprawa śmierci Itoyi pozostała niejednoznaczna „z powodu sprzecznych dowodów”[7]. Dochodzenie zostało umorzone 17 maja 2012[15][13]. Kwestia ta była obserwowana w ramach Programu Spraw Precedensowych polskiego oddziału Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka[12][16].
Co pewien czas w Warszawie organizowane są wydarzenia związane z upamiętnieniem Maxwella Itoyi i potępiające rasizm[17][18][19]. W 2018 r. założone zostało Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Maxwella Itoyi, które za cel stawia sobie "walkę z instytucjonalnymi przejawami rasizmu, zwracając uwagę na rolę aparatu państwowego w ukrywaniu zbrodni na imigrantach oraz imigrantkach, a także uczczenie pamięci Maxwella – nigeryjskiego handlarza odzieżą, który został zastrzelony przez policję w okolicach Stadionu Dziesięciolecia 23 maja 2010 roku"[20].
Maxwell Itoya spoczął w katakumbach na cmentarzu w Piasecznie[21].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Warszawie. [dostęp 2022-07-08].
- ↑ a b c Joanna Tegnerowicz, Poland: Reflections on the death of a street vendor [online], No Racism, 11 czerwca 2010 [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19] (ang.).
- ↑ Żona zastrzelonego w Warszawie Nigeryjczyka: Dlaczego policjant zabił mi męża?! [online], se.pl [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19] (pol.).
- ↑ a b Zeznanie świadka: Danny [online] [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19] (pol.).
- ↑ Zeznanie świadka: George [online], Migracja [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19] (pol.).
- ↑ Policjant zabił człowieka w Warszawie. Umorzyli sprawę [online], fakt.pl, 24 marca 2016 [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu] (pol.).
- ↑ a b c Warszawa: Piąta rocznica śmierci Maxwella Itoyi – akcja pod Dworcem Stadion [online], Portal STRAJK [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19] (pol.).
- ↑ a b Warszawa: marsz upamiętniający śmierć Nigeryjczyka zastrzelonego przez policjanta [online], gazetaprawna.pl [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19] (pol.).
- ↑ Demonstration after racist killing in Warsaw - solidarity begins [online], No Racism [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19] (ang.).
- ↑ Policja bezkarnie zabija od lat: 7. rocznica zabójstwa Maxwella Itoi [online], Codziennik Feministyczny, 23 maja 2017 [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19] (pol.).
- ↑ Janina Blikowska, Policjant nie odpowie za śmierć Maxwella Itoi [online], Życie Warszawy [dostęp 2020-03-20] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-20] (pol.).
- ↑ a b Piotr Machajski, Milion zł za zastrzelonego męża? Żona chce odszkodowania [online], wyborcza.pl [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19] (pol.).
- ↑ a b Wdowa po Nigeryjczyku domaga się miliona złotych odszkodowania [online], TVN Warszawa [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19] (pol.).
- ↑ Patrycja Wieczorkiewicz, Osiem lat po śmierci nigeryjskiego handlarza ze stadionu. Znicze dla Maxwella [online], wyborcza.pl [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19] (pol.).
- ↑ Joanna Tegnerowicz, No justice for Maxwell Itoya [online], Institute of Race Relations [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19] (ang.).
- ↑ Obserwacja procesu ws. utrudniania działań Policji w miejscu postrzelenia Nigeryjczyka [online], Helsińska Fundacja Praw Człowieka [dostęp 2020-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19] (pol.).
- ↑ Upamiętnienie 9. rocznicy Śmierci Maxwella Itoyi [online], Rok antyfaszystowski [dostęp 2020-03-20] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-20] (pol.).
- ↑ Rok po śmierci Maxwella protestowali przy rondzie ONZ [online], Warszawa Nasze Miasto, 23 maja 2011 [dostęp 2020-03-20] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-20] (pol.).
- ↑ Akai, Demonstration in Memory of Maxwell Itoya [online], ZSP Warsaw, 1 czerwca 2012 [dostęp 2020-03-20] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-20] (ang.).
- ↑ Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Towarzystwo Przyjaciół Maxwella Itoyi, 9. rocznica śmierci Maxwella Itoyi [online], nigdywiecej.artmuseum.pl [dostęp 2020-03-20] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-20] (pol.).
- ↑ Joanna Podgórska, Wdowa po Nigeryjczyku czeka na pomoc [online], polityka.pl, 19 stycznia 2011 [dostęp 2020-05-23].