Nestinarstwo
Nestinarstwo (bul. нестинарство, gr. αναστενάρια, anastenária) – taniec na rozżarzonych węglach, doroczny rytuał wiosenno-letni praktykowany w dniu świętych Konstantyna i Heleny (21 maja według kalendarza juliańskiego, 3 czerwca według kalendarza gregoriańskiego) w wioskach gór Strandży, w południowo-wschodniej Bułgarii – m.in. w Byłgari. Rytuał ten ma zapewnić udane zbiory i dobrobyt dla całej wsi.
W 2009 roku nestinarstwo zostało wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Obchody dnia świętych Konstantyna i Heleny (21 maja według kalendarza juliańskiego, 3 czerwca według kalendarza gregoriańskiego) związane są z zabiegami o ochronę przed gradobiciem – święci ci mieli wytrząsać grad z rękawów lub worków[2]. Punktem kulminacyjnym obchodów jest taniec na rozżarzonych węglach. Tradycja tańca, rozpowszechnionego kiedyś w całej wschodniej Tracji, przetrwała w kilku wioskach Strandży[2].
Każda wioska praktykująca nestinarstwo miała osobny budynek z paleniskiem (stolnina), gdzie przechowywano święty bęben, używany wyłącznie podczas obrzędu nestinarstwa[2]. W wiosce były również dwie studnie – jedna poświęcona świętemu Konstantynowi i druga poświęcona świętej Helenie. Studnia świętej Heleny była zamknięta przez cały rok i otwierana dwa razy – tuż przed obchodami by ją wyczyścić i na same obchody[2].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Przygotowania do obchodów obejmują czyszczenie studni, zebranie pieniędzy na zakup najczęściej barana (Kurban) przygotowywanego na ucztę dla całej wsi oraz przygotowanie wielkiego stosu drewna pod ognisko na centralnym placu wsi[2]. W dniu obchodów przenosi się rankiem ikony świętego Konstantyna i Heleny z cerkwi do stolniny, gdzie zostają one bogato udekorowane[2]. Następnie wyprowadza się ikony i święty bęben, którego dźwięki mieszają się z dźwiękami gajdy w pochodzie do studni świętego Konstantyna (nestinerasko horo)[2]. Studnia zostaje uroczyście otwarta i każdy z uczestników nabiera wody, następnie rozpoczyna się rytualna uczta, której przewodzi albo ksiądz albo główny tancerz[2]. Biesiada trwa do późnego wieczora, aż zostanie zapalone ognisko i powstanie żar[2]. Uczestnicy, przy dźwięku świętego bębna, formują okrąg wokół dopalającego się ogniska, a tancerze – mężczyźni (nestinari) i kobiety (nestinarki) – rozpoczynają taniec na rozżarzonych węglach, wpadając często w trans[2]. Wierzy się, że żar parzy jedynie grzeszników. W dniu następnym prowadzona jest procesja, głównie kobiet, do studni świętej Heleny, która zostaje uroczyście otwarta i z której uczestnicy czerpią wodę[2].
Nestinarstwo praktykowane jest również z okazji innych świąt – w dniu św. Jana (24 czerwca), dniu św. Małgorzaty (17 lipca), dniu Eliasza (20 lipca) czy w dniu św. Pantaleona (27 lipca)[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ UNESCO ICH: Nestinarstvo, messages from the past: the Panagyr of Saints Constantine and Helena in the village of Bulgari. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Mercia MacDermott: Bulgarian Folk Customs. Jessica Kingsley Publishers, 1998, s. 226-227. ISBN 978-1-85302-485-6. [dostęp 2013-12-14]. (ang.).
