Nitrofen

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nitrofen
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C12H7Cl2NO3

Masa molowa

284,09 g/mol

Wygląd

bezbarwne kryształy[1]

Identyfikacja
Numer CAS

1836-75-5

PubChem

15787

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Nitrofenorganiczny związek chemiczny z grupy eterów aromatycznych, pochodna eteru difenylowego. Jest herbicydem. Ze względu na obawy dotyczące jego rakotwórczości, stosowanie nitrofenu zostało zakazane w Unii Europejskiej od 1988 r.[4][5], a w Stanach Zjednoczonych od 1984 r. zaprzestano jego produkcji[6][7].

Właściwości[edytuj | edytuj kod]

Czysty nitrofen jest bezbarwnym, krystalicznym proszkiem, który jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie. Na powietrzu ciemnieje. Produkt komercyjny może być żółty, brązowy lub czarny[1].

Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem zaklasyfikowała nitrofen jako czynnik rakotworczy typu 2B (prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi)[8].

Nitrofen zaburza układ hormonalny. Ma podobną strukturę do hormonu tarczycy i jest uważany za mutagenny[6][9][10]. W eksperymentach na zwierzętach wykazano, że nitrofen działa rakotwórczo i teratogennie[11]. Ponieważ nie jest rozkładany przez organizm, gromadzi się w tkance tłuszczowej podczas karmienia zwierząt. U drobiu może przenikać do jaj[12][13][14][15].

Zastosowanie tej substancji jako herbicydu zostało opatentowane przez Rohm and Haas[16]. Został opracowany w USA w 1964 r. jako środek chwastobójczy i sprzedawany na całym świecie pod nazwami handlowymi Mezotox, Niclofen, NIP, Nitrophen, Nitrochlor, Tokkorn, Trizilin, TOK E-25 i Trazalex[17].

Pozostałości nitrofenu w paszy, ekologicznych jajach i ekologicznym drobiu wywołały skandal w Niemczech latem 2002 roku[18][19][20].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d Nitrofen, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 15787 (ang.).
  2. a b CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 3-412, 5-159, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
  3. a b Nitrofen (nr 33374) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2020-03-08]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  4. What substances are banned and authorised in the EU market? [online], Pesticide Action Network Europe [dostęp 2020-02-07] (ang.).
  5. Banned pesticide in German grain [online], Pesticide Action Network UK, 4 marca 2016 [dostęp 2020-02-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (ang.).
  6. a b Nitrofen – an overview [online], ScienceDirect Topics [dostęp 2020-02-07] (ang.).
  7. Profiles for Agents, Substances, Mixtures or Exposure Circumstances Reasonably Anticipated to be Human Carcinogens, [w:] Report on Carcinogens, wyd. 8, U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service, 1998 [dostęp 2020-02-07] (ang.).
  8. Agents Classified by the IARC Monographs, Volumes 1–119 [online], IARC Monographs on the Identification of Carcinogenic Hazards to Humans, 12 lipca 2017 [dostęp 2020-02-07] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-12] (ang.).
  9. A.E. Brandsma i inni, Inhibition of T3-receptor binding by Nitrofen, „Biochimica et Biophysica Acta”, 1201 (2), 1994, s. 266–270, DOI10.1016/0304-4165(94)90050-7, PMID7947941.
  10. Nitrofen, Qeios, 7 lutego 2020, DOI10.32388/ubwcy5.
  11. Nitrofen [online], Wissen.de [dostęp 2020-03-08] (niem.).
  12. Nitrofen, [w:] Pesticide Residues in Food – 1983 Evaluations [online], International Programme on Chemical Safety [dostęp 2020-03-08] (ang.).
  13. Dieter Arnold, What we have learnt from chemical food incidents?, Hong Kong 2011 [dostęp 2020-03-08].[niewiarygodne źródło?]
  14. John Hooper, Organic farms in scandal of illegal herbicide [online], The Guardian, 28 maja 2002 [dostęp 2020-03-08] (ang.).
  15. Organic farming hit by German food scandal [online], Euractiv, 27 maja 2002 [dostęp 2020-03-08] (ang. • niem. • fr.).
  16. Weed control, wynalazca: Harold F. Wilson, Mcrae Dougal Harold, patent US 3080225A, 13 kwietnia 1960 (ang.).
  17. Nitrofen, [w:] Pesticide Properties DataBase [online], University of Hertfordshire [dostęp 2020-02-07] (ang.).
  18. Niemieckie kurczaki jadły paszę z rakotworczymi herbicydami [online], Money.pl, 30 maja 2002 [dostęp 2020-02-07].
  19. John Hooper, Organic scandal halts Germany’s green revolution [online], The Guardian, 12 czerwca 2002 [dostęp 2020-02-07] (ang.).
  20. Wirtualna Polska Media S.A, Niemcy: skażone nitrofenem zboża na eksport? [online], wiadomosci.wp.pl, 20 czerwca 2002 [dostęp 2020-02-07].