Nowa Brama Chełmińska w Toruniu
53°00′55″N 18°36′20″E/53,015278 18,605556 Widok na zachowane Koszary Bramy Chełmińskiej, ob. siedziby Muzeum Twierdzy Toruń | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
| 53°00′55″N 18°36′20″E/53,015278 18,605556
| |
Nowa Brama Chełmińska w Toruniu – północna brama miejska wchodząca w skład Twierdzy Toruń, która znajdowała się za murami miasta, na osi dzisiejszej ulicy Uniwersyteckiej[1]. Nazwą nawiązywała do średniowiecznej Bramy Chełmińskiej[2].
Została wzniesiona w latach 1823–1824[3] lub 1824–1825[1]. Wchodziła w skład wewnętrznego pierścienia Twierdzy Toruń[3]. Została zbudowana w stylu późnogotyckim, z odwzorowaniem dekoracji maswerkowej z Bramy Żeglarskiej. Prawdopodobnie celowo wykorzystano lokalny gotycki wzorzec, który nawiązywałby do średniowiecznego budownictwa obronnego Torunia. W 1886 roku bramę przebudowano na dwuprzejazdową, zachowano dekoracje elewacji. Brama została rozebrana ok. 1922 roku[1]. Według innego źródła rozbiórka miała miejsce pod koniec lat 20[3].
Po Bramie zachowały się dawne Koszary, w których mieściło się laboratorium amunicyjne. Blok koszary składał się z trzech skrzydeł, mających po 16 komór, dzielących się na 26 pomieszczeń. W celu ochrony i wykorzystania budynku w 2016 roku rozpoczęto pracę nad adaptowaniem koszar w muzeum[3]. Efektem prac było utworzenie Muzeum Twierdzy Toruń[4].
Wygląd Bramy Chełmińskiej jest znany z dwóch rysunków pochodzących ze stycznia 1824 i czerwca 1825 roku. Rysunki znajdują się w zbiorach Tajnego Archiwum Państwowego Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Narębski 2015 ↓, s. 199.
- ↑ Twierdza Toruń i Forty (XIX w.). turystyka.torun.pl. [dostęp 2023-08-20].
- ↑ a b c d Zaroda i Wyczyńska 2023 ↓, s. 241.
- ↑ Muzeum Twierdzy Toruń. muzeum.torun.pl. [dostęp 2023-08-20].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lech Narębski. Fortyfikacje pruskie na ziemiach polskich w przededniu I wojny światowej. „Rocznik Historii Sztuki”. 40, 2015.
- Agnieszka Zaroda, Aleksandra Wyczyńska. Problematyka konserwacji i adaptacji fortyfikacji na przykładzie projektu koncepcyjnego rewitalizacji i adaptacji zabytkowego budynku fortu VI w Poznaniu. „Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz”. 12, 2023. Poznań. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej.
