Obwód nr 10 (Samoobrona Ziemi Grodzieńskiej)
| Państwo | |
|---|---|
| Republika związkowa | |
| Historia | |
| Data sformowania |
1945 |
| Data rozformowania |
1948 |
| Pierwszy dowódca | |
| Dane podstawowe | |
| Liczebność |
600 |
Obwód nr 10 (Samoobrona Ziemi Grodzieńskiej) – polska organizacja zbrojna działająca na terenie Białoruskiej i Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w latach 1945-1948.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Latem 1945 r., na bazie byłych struktur Armii Krajowej i Armii Krajowej Obywatelskiej, powstała struktura konspiracyjna ukierunkowana na walkę zbrojną z radziecką administracją na terenie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Zasięg działania organizacji obejmował placówki byłego Obwodu Grodno Prawy Niemen AK-AKO w Druskiennikach, Marcinkańcach, Bersztorach, Jeziorach, Porzeczu oraz części Rejonu V w Grandziczach i Wiercieliszkach oraz Rejonu VI w Wiejsieje. Organizacja działała w oderwaniu od innych struktur działających w Polsce i na ziemiach wcielonych do ZSRR, jednakże był wykazywany w strukturze Okręgu Białystok WiN[1].
Dowódcą Obwodu został por. Mieczysław Niedziński (ps. „Men”, „Ren”, „Niemen”, „Morski”). W skład sztabu wchodzili Józef Mikłaszewicz (ps. „Fala”), Stanisław Zatura (ps. „Jurand”) oraz Franciszek Talewicz (ps. „Komar”)[2].
Liczebność organizacji jest oceniana na 500-600 żołnierzy, którzy działali w ramach plutonów oraz większych oddziałów zbrojnych. Do wiosny 1948 r. żołnierze Obwodu przeprowadzili szereg akcji zbrojnych, których efektem było zlikwidowanie ok. 100 funkcjonariuszy i współpracowników aparatu bezpieczeństwa. Wśród zlikwidowanych znaleźli się m.in. zastępca dowódcy kontrwywiadu 87. pułku pogranicznego, dwaj prokuratorzy, naczelnik więzienia w Skidlu, naczelnika rejonowej placówki NKWD we wsi Łukawica. W ramach prowadzonych operacji dokonali również rozbicia aresztu w Putryszkach[3]. Wiosną 1948 r. doszło do rozbicia oddziału Józefa Mikłaszewicza oraz śmierci Mieczysława Niedzińskiego w Łopienkach pod Grodnem[4]. Aresztowania żołnierzy podziemia i ludności cywilnej wspierającej ich działania doprowadziło do likwidacji Odwodu. Sporadyczne działania ostatnich oddziałów tej struktury trwały do początku lat pięćdziesiątych XX w. Ostatni z oddziałów nawiązał współpracę z partyzantką litewską, stworzył sobie bazę operacyjną na terenie przedwojennej Litwy[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Poleszak 2020 ↓, s. 26.
- ↑ Krajewski, Łabuszewski 2009 ↓, s. 103.
- ↑ Ostatni obrońcy Kresów. Legendarni żołnierze, którzy do końca walczyli o Polskę. Znadniemna.pl. [dostęp 2022-11-17]. (pol.).
- ↑ Kalendarium 1948. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2022-11-17]. (pol.).
- ↑ Krajewski, Łabuszewski 2009 ↓, s. 99.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Sławomir Poleszak (red.), Atlas polskiego podziemia niepodległościowego = The atlas of the independence underground in Poland : 1944-1956, Warszawa Lublin: Instytut Pamięci Narodowej, 2020, ISBN 978-83-8229-085-1, OCLC 1257887849.
- Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski. Ostatni obrońcy kresów północno-wschodnich. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1-2/2009, styczeń-luty 2009. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. ISSN 1641-9561. OCLC 985471155.
