Osetnik (ptak)
| Carduelis citrinella[1] | |||
| (Pallas, 1764) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
osetnik | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
Osetnik[5] (Carduelis citrinella) – gatunek niewielkiego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Występuje w Europie – od Półwyspu Iberyjskiego po Alpy. Wyjątkowo zalatuje do Polski. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek monotypowy[2][6]. Za jego podgatunek uznawano osetnika korsykańskiego (C. corsicana), ale różnią się mitochondrialnym DNA, morfologią, wyborem siedlisk i głosem[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Wygląd
- Upierzenie samca gładkie, bez kreskowania. Wierzch głowy, boki szyi i kark szare, wierzch ciała zielonożółty. Skrzydła ciemne z dwiema żółtymi pręgami, brzuch jasnożółty. Samica i młode bledsze, o delikatnym, podłużnym kreskowaniu.
- Wymiary średnie
- długość ciała 11,5–12 cm[7]
rozpiętość skrzydeł ok. 22 cm
masa ciała 12–14 g[7]
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje wyspowo Półwysep Iberyjski, południową Francję i Alpy. Osiadły, odbywa jedynie wędrówki między poszczególnymi piętrami gór. W Polsce odnotowany tylko 3 razy (obserwowano łącznie 4 osobniki): w 1975 we Wrocławiu, w 2001 w okolicach Kielc[8] oraz na Hali Gąsienicowej w Tatrach 27 maja 2016[9][10].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Lasy iglaste na obszarach górskich i alpejskie łąki.
- Gniazdo
- Na drzewach iglastych.
- Jaja
- Składa 3–5 jaj.
- Wysiadywanie, pisklęta
- Wysiadywanie trwa 12 do 14 dni, pisklęta opuszczają gniazdo po około 18 dniach.
- Pożywienie
- Nasiona, pąki; dietę uzupełnia owadami i larwami[7].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje osetnika za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Według szacunków BirdLife International z 2015, liczebność populacji wynosi 500–565 tysięcy dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[4].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[11].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Carduelis citrinella, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Citril Finch (Carduelis citrinella). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
- ↑ a b D. Lepage: Citril Finch Carduelis citrinella. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-28]. (ang.).
- ↑ a b Carduelis citrinella, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Carduelini Vigors, 1825 (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-27].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
- ↑ a b c P. Clement & E. de Juana: Citril Finch (Carduelis citrinella), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-28]. (ang.).
- ↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 745. ISBN 83-919626-1-X.
- ↑ Tomasz Krzyśków. „Ptaki Polski”. 42 (2/2016), s. 4. Agencja Wydawniczo-Fotograficzna "Aves". (pol.).
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 33. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2016. „Ornis Polonica”. 58, s. 83–116, 2017.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).