Panodonata
| Panodonata | |||
| Bechly, 1996 | |||
| Okres istnienia: perm–dziś | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| (bez rangi) | Dicondylia | ||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| (bez rangi) | Palaeodonatoptera | ||
| (bez rangi) | Plesiodonatoptera | ||
| (bez rangi) | Apodonatoptera | ||
| (bez rangi) | Paneodonatoptera | ||
| (bez rangi) | Neodonatoptera | ||
| (bez rangi) | Panodialata | ||
| (bez rangi) | Nodialata | ||
| (bez rangi) | Discoidalia | ||
| (bez rangi) | Stigmoptera | ||
| (bez rangi) | Panodonata | ||
| Synonimy | |||
| |||
Panodonata – takson owadów z podgromady uskrzydlonych i nadrzędu Odonatoptera.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Owady te mają głowę o znacząco powiększonych oczach złożonych. Tułów odznacza się redukcją śródplecza i zaplecza. Ponadto podobnie jak u Protozygoptera cechuje się on odchylonymi do tyłu pteropleurami oraz wyciągniętymi przed śródplecze i stykającymi się między przedtułowiem i przednimi skrzydłami mezepisternitami, wskutek czego cały skrzydłotułów zorientowany jest mocno ukośnie. Odnóża zatraciły funkcję kroczną i służą wyłącznie do chwytania i przytrzymywania podłoża lub ofiary. Ich stopy pozbawione są empodium[1].
Skrzydło ma właściwy nodus z zakrętem na żyłce subkostalnej tylnej, a często też z bruzdą nodalną. Ma także zesklerotyzowaną, często mikrorzeźbioną pterostygmą, położoną w wierzchołkowej części, między żyłkami kostalną i radialną przednią, od strony nasadowej i odsiebnej odgraniczonej żyłkami poprzecznymi postnodalnymi. Pterostygma Panodonata wyróżnia się tym, że ma wyraźną żyłkę wspornikową, będącą żyłką poprzeczną postsubnodalną o ukośnym przebiegu. Trójkąt kostalny ma postać szerokiej i mocnej sklerotyzacji w nasadowo-przedniej części skrzydła. Żyłka aksillarna zerowa ma formę przypominającą pierwotne żyłki antenodalne. Oprócz niej obecne są żyłki aksillarne pierwsza i druga, pełniące rolę wspornikową. Pierwsze rozgałęzienie żyłki radialnej tylnej i nasada żyłki interradialnej drugiej przesunięte są bardziej donasadowo, a druga gałąź żyłki radialnej tylnej w podstawowym planie budowy ma punkt początkowy w pobliżu subnodusa. Gałąź 3/4 żyłki radialnej tylnej z wyjątkiem części Platycnemidoidea ma swój początek bardziej nasadowo niż subnodus. Odgraniczająca od strony odsiebnej komórkę dyskoidalną druga gałąź wtórna żyłki medialnej przedniej ułożona jest równo z żyłką subdyskoidalną – obie one wzmocnione są od strony grzbietowej sklerotyzacją, która robi wrażenie przekraczającej żyłkę medialną tylną[1].
Odwłok bierze udział w stabilizacji lotu[2]. Tak jak u Protozygoptera jego tergity są rozrośnięte w kierunku brzuszno-bocznym, tak że sternity są wąskie i oddzielone od tergitów drobnymi pasemkami błony pleuralnej. Charakterystyczne dla Panodonata są szeregi drobnych kolców na tylnych krawędziach tergitów[1]. Jak w przypadku innych Nodialata u samców na drugim i trzecim sternicie występuje wtórny aparat kopulacyjny, co wiąże się z charakterystycznym łączeniem się pary celem kopulacji[2]. Przysadki odwłokowe Panodonata są nieczłonowane i pozbawione wtórnego pierścieniowania. U samców wraz z epiproktem służą przytrzymywaniu samicy za przedtułów lub głowę[1].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Takson ten wprowadzony został w 1996 roku przez Güntera Bechly’ego[3]. Obejmuje wymarłą rodzinę Tarsophlebiidae oraz rząd ważek[4].
Kladogram Neodonatoptera[4]
|
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Stem-Group Odonates / Discoidalia, [w:] Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007.
- ↑ a b Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of basal Pterygota and Stem-Group Odonates, [w:] Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007.
- ↑ G. Bechly. Morphologische Untersuchungen am Flügelgeäder der rezenten Libellen und deren Stammgruppenvertreter (Insecta; Pterygota; Odonata) unter besonderer Berücksichtigung der phylogenetischen Systematik und des Grundplanes der Odonata. „Petalura”. Special-Volume 2, s. 1-402, 1996.
- ↑ a b Günter Bechly, Phylogenetic classification of fossil and extant odonates, [w:] Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007.