Pelagia Popławska
| |
| Data i miejsce urodzenia |
15 marca 1853 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Rodzaj działalności |
medycyna |
| psychiatria, psychologia | |
| Przynależność |
Towarzystwo Pomocy Lekarskiej i Opieki nad Umysłowo Chorymi |
Pelagia Popławska, z d. Bożeniec-Jełowicka herbu Jełowicki (ur. 15 marca 1853 w Basztańkowie na Ukrainie, zm. 22 kwietnia 1915 w Warszawie) – jedna z pierwszych polskich absolwentek medycyny na uniwersytecie w Zurychu, Szwajcaria. Znana na przełomie 20 wieku na ulicach Warszawy jako Pani ze skarbonką, była działaczką społeczną oraz inicjatorką Warszawskiego Towarzystwa Pomocy Lekarskiej i Opieki nad Psychicznie i Nerwowo Chorymi (1899) i Wojewódzkiego Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Drewnica (1903)[1].
Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
Pochodziła z bardzo starej arystokratycznej i zasłużonej rodziny z Podola. Najstarsza z pięciorga dzieci, rodzicami jej byli Eustachy Bożeniec-Jełowicki i Maria z Kossowskich. Stryjowie jej byli Aleksander i Edward Jełowiccy, wraz z jej ojcem, uczestnicy powstania listopadowego na Podolu[2]. Po wczesnej śmierci ojca w 1869, prawnym opiekunem jej i rodzeństwa, został działacz i krewny, hr. Feliks Sobański, mąż Emilii z Łubieńskich[3][4]. Szkolenie odebrała w zakładzie ss. Niepokalanek w Jazłowcu[5]. W 1873 r. została wydana za mąż za Józefa Nikodema Popławskiego o 27 lat od siebie starszego. Mieli trójkę dzieci przed 1882, kiedy owdowiała. W 1886 wyjechała na studia medyczne do Zurychu jako wolny słuchacz i gdzie była zapisana do 1894 roku, kiedy to otrzymała 'Zeugnis' – dyplom lekarski[6]. Zorganizowała dwuletni staż, 1892-4, w Lucernie w zakładzie dla chorych na epilepsję[7]. Po powrocie do Polski, zaniechała z jazdy do Sankt Petersburgu, aby tam uzyskać nostryfikację dyplomu lekarskiego. Jej młodsza siostra, Julia, była żoną Teodora Korwin Szymanowskiego. Popławska zajęła się swoją schorowaną siostrą po śmierci jej męża w 1901 r.
Działalność[edytuj | edytuj kod]
Pragnęła ufundować w Polsce zakład dla ludzi chorych na padaczkę i cierpiących na inne psychiczne schorzenia w pomocnym otoczeniu. W czasie pobytu za granicą, odwiedziła o. Kneippa w Bad Wörishofen, aby się zapoznać z jego praktyką. Kiedy wróciła do kraju, praktykowała jedynie w charakterze felczera na terenie Ukrainy. W Drewnicy pod Warszawą udało jej się zdobyć teren po-wojskowy z barakami i zaangażować pomoc wielkiej filantropki, Eugenii Kierbedź na budowę nowego pawilonu dla chorych[8]. Szpital został otwarty w 1903 roku. Jego współfundatorem i pierwszym dyrektorem był dr Karol Rychliński.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zdzisław Jaroszewski, Grażyna Herczyńska, Drewnica, sto lat Wojewódzkiego Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych „Drewnica” w Ząbkach, Ząbki: APOSTOLICUM, 2003, ISBN 83-7031-347-7, OCLC 69566931.
- ↑ Straszewicz, Joseph (1839). Les Polonais et les Polonaises de la révolution du 29 novembre 1830 – biographie, Paryż: chez l'Editeur, rue des Colombiers, 12, s.1–10
- ↑ Feliks Hilary Michał Ludwik Sobański. www.ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2017-11-19].
- ↑ Biogram Feliksa Sobańskiego na stronie Centralnej Biblioteki Rolniczej w Warszawie.
- ↑ Szembek Krystyna (1938). Jazłowiec. Monografia Zakładu SS. Niepokalanego Poczęcia N.M.P. w Jazłowcu k. Buczacza wraz ze spisem uczennic z lat 1863/64–1937/8, na 75 rocznicę, wyd. w Jazłowcu, 205 s.
- ↑ Dokument immatrykulacyjny Uniwersytetu Zuryskiego. (niem.).
- ↑ Archiwum Kantonu Lucerny. (niem.).
- ↑ Eugenia Kierbedziowa. radawarszawy.um.warszawa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-19)].. radawarszawy.um.warszawa.pl [dostęp 2017-11-19]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Wolff, Kniaziowie litewsko-ruscy od końca XIV wieku, Warszawa 1895, s. 660.
- Олена Вінниченко, Князі і некнязі: Про князівський титул Єловицьких. Український історичний журнал, Київ 2009, nr 5 (488): вересень–жовтень, s. 47–65. (ukr.)