Pionier (Ziemie Odzyskane)
Pionier – termin oznaczający osadnika, który zamieszkał na Ziemiach Odzyskanych w pierwszych latach powojennych[2][1][3].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Dzięki swojej pracy pionierzy przyczynili się w znacznej mierze do usunięcia szkód wojennych (odgruzowywanie miast), przywrócenia infrastruktury technicznej i społecznej Ziem Odzyskanych do użytku[3] oraz polonizacji zastanej przestrzeni[4]. Pionierami nazywano również grupy posyłane za zgodą PPR na nowe tereny w celu zbudowania tam polskich struktur administracyjnych oraz zorganizowania lokalnych jednostek sił bezpieczeństwa, niezbędnych do obrony ludności cywilnej przed szabrownikami, maruderami czy Werwolfem[2].
Historia pionierów wykorzystywana była w powojennej polityce historycznej do kreowania nowej tożsamości mieszkańców Ziem Odzyskanych[5]. Tworzone były analogie między polskimi i amerykańskimi pionierami, którzy tak samo wyruszać mieli na niebezpieczne, nieznane oraz ogromne zachodnie terytoria w celu zdobycia ich i podporządkowania sobie, nieraz przy użyciu siły (z powodu tych porównań w potocznym obiegu funkcjonowała nazwa Polski Dziki Zachód). Tworzona w okresie PRL-u literatura opowiadająca o losach pionierów nazywana jest literaturą osadniczą, przesiedleńczą, migracyjną, repatriancką itp[6].
Struktura ludnościowa pionierów[edytuj | edytuj kod]
| Pochodzenie | Szacunkowa liczba |
|---|---|
| Centralna Polska | 2,5 mln |
| Kresy Wschodnie | 1,3 mln |
| Europa zachodnia i południowa | 240 tys. |
| Ukraińcy, Łemkowie i inni przesiedleni w ramach akcji „Wisła” (przynależność dyskusyjna) | 150 tys[3]. |
Kinematografia[edytuj | edytuj kod]
- O losach pionierów opowiada film komediowy Sami swoi, a także eastern Prawo i pięść.
W mediach[edytuj | edytuj kod]
Od określenia Pionier nazwę swoją wzięły wydawana na Dolnym Śląsku gazeta „Pionier”[7] oraz publikowany na Zachodnim Pomorzu „Pionier Szczeciński”[8][9].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Deutsche Welle, Oswajanie „dzikiego zachodu”. Polacy i Ziemie Odzyskane | DW | 14.08.2021 [online], DW.COM [dostęp 2022-12-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-12-05] (pol.).
- ↑ a b „Nim wstanie dzień”: z Trzebnicy w stronę Hirschbergu [online], histmag.org [dostęp 2022-12-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-12-05].
- ↑ a b c Ziemie Odzyskane – historia sukcesu [online], Przegląd, 21 maja 2018 [dostęp 2022-12-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-12-05] (pol.).
- ↑ Monika Jania-Szczechowiak, Dom zły? Obraz domu na „Ziemiach Odzyskanych”, [w:] Emilia Kledzik, Maciej Michalski, Małgorzata Praczyk (red.), „Ziemie Odzyskane”. W poszukiwaniu nowych narracji, Instytut Historii UAM, 2018, ISBN 978-83-65663-85-6.
- ↑ Kamila Gieba, Początek i powrót. Strategie tworzenia tożsamości protetycznej w literaturze tzw. Ziem Odzyskanych, [w:] Emilia Kledzik, Maciej Michalski, Małgorzata Praczyk (red.), „Ziemie Odzyskane”. W poszukiwaniu nowych narracji, Instytut Historii UAM, 2018, ISBN 978-83-65663-85-6.
- ↑ Ksymena Filipowicz-Tokarska, Strategie narracyjne w kobiecej prozie osadniczej i postosadniczej (na przykładzie powieści Ireny Dowgielewicz, Marii Sidorskiej-Ryczkowskiej i Ingi Iwasiów), [w:] Emilia Kledzik, Maciej Michalski, Małgorzata Praczyk (red.), „Ziemie Odzyskane”. W poszukiwaniu nowych narracji, Instytut Historii UAM, 2018, ISBN 978-83-65663-85-6.
- ↑ Jerzy Drewnowski [Red.], Pionier, 1946, R. 2, nr 35, luty 1946 [dostęp 2024-05-02] (pol.).
- ↑ Pionier Szczeciński : tygodnik gospodarczy i społeczno-kulturalny morskiego miasta Szczecina i Zachodniego Pomorza. 1945 nr 2, 15 września 1945 [dostęp 2024-05-02] (pol.).
- ↑ Polskie Pismo i Książka Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa, Do P.T. Pionierów Szczecińskich w miejscu, 30 sierpnia 1945 [dostęp 2024-05-02] (pol.).