Przyrząd rozpoznania chemicznego PChR-46
Przyrząd rozpoznania chemicznego PChR-46 (PChR-32) – przyrząd rozpoznania bojowych środków trujących używany w ludowym Wojsku Polskim.
Charakterystyka PChR-32[edytuj | edytuj kod]
Przyrząd rozpoznania chemicznego PChR-32 znajdował się między innymi na wyposażeniu oddziałów formowanych w 1943 w Związku Radzieckim. Był przeznaczony do identyfikacji środków trujących w powietrzu, w terenie, na sprzęcie bojowym i wyposażeniu, w produktach żywnościowych i paszy oraz na innych przedmiotach. Zabarwienie wypełniaczy rurek wskaźnikowych, po przepompowaniu przez nie powietrza oraz rozbiciu ampułek z odczynnikami porównywano z odpowiednimi wzorcami[1].
- Składał się z[1]
- korpusu metalowego z pokrywą,
- taśmy nośnej i biodrowej,
- pompki ręcznej,
- kasetek papierowych z rurkami wskaźnikowymi,
- wyposażenia pomocniczego:
- latarka,
- łopatka do pobierania próbek,
- słoiki na próbki,
- filtry przeciwdymne,
- kapturki ochronne,
- przebijak do ampułek,
- taśma do oznakowania terenu skażonego.
Charakterystyka PChR-46[edytuj | edytuj kod]
PChR-46 był przyrządem przeznaczonym do wykrywania środków trujących na sprzęcie bojowym i ekwipunku, na produktach żywnościowych i paszy oraz innych przedmiotach. Produkowany na licencji radzieckiej znalazł się w wyposażeniu pododdziałów i oddziałów Wojska Polskiego[a] na początku lat pięćdziesiątych[2] i wypierał generację tego typu sprzętu będącą w użyciu od czasu drugiej wojny światowej – PChR-32[3].
Obsługa PChR-46 sprowadzała się do przepompowywania powietrza przez rurki wskaźnikowe przeznaczone do wykrywania określonych środków trujących i reakcji chemicznej pomiędzy środkiem trującym i odczynnikiem chemicznym znajdującym się w rurce wskaźnikowej. Barwne produkty reakcji chemicznej porównane z wzorcami świadczyły o obecności danego środka trującego i orientacyjnie o jego stężeniu[4]. W praktyce chemik-zwiadowca mógł go wykorzystać w sytuacji, gdy wykrył w otoczeniu oznaki wskazujące na możliwość użycia przez przeciwnika broni chemicznej. Były to zatem działania często spóźnione[5].
Budowa przyrządu[edytuj | edytuj kod]
W skład przyrządu wchodziły[3]:
- Korpus metalowy z pokrywą
- Służył do przenoszenia w położeniu marszowym i do umocowania wszystkich części składowych przyrządu.
- Pompka ręczna
- Tłokowa pompka służyła do przepompowywania badanego powietrza przez rurkę wskaźnikową[b]. W pompce znajdował się przebijak do ampułek umieszczonych w rurkach wskaźnikowych. W położeniu marszowym pompka znajdowała się w futerale, który był umieszczony w korpusie przyrządu[2].
- Kasety papierowe z rurkami wskaźnikowymi
- W przyrządzie znajdowało się siedem kasetek z rurkami wskaźnikowymi umożliwiającymi wykrycie iperytu siarkowego, iperytu azotowego, cyjanowodoru, fosgenu i difosgenu, chloroacetofenonu i bromocyjanku benzalu oraz adamsytu. Na jej czołowej stronie znajdował się wzorzec[c] przedstawiający zmianę koloru substancji wypełniającej rurkę pod działaniem środka trującego. Jedna kasetka zawierała 10 rurek wskaźnikowych o jednakowym oznakowaniu i przeznaczonych do wykrywania poszczególnych rodzajów środków trujących[2].
- Inne wyposażenie
- Na wyposażeniu przyrządu znajdowały się też między innymi: filtry przeciwdymne, słoiki na próbki, nasadki do pompki, kapturki ochronne, przebijaki do ampułek, łopatka do pobierania próbek, latarka, blok meldunkowy, a także taśma do oznaczania terenu skażonego[2].
Ukompletowanie przyrządów w rurki wskaźnikowe[edytuj | edytuj kod]
| Typ | Oznakowanie | Rodzaj środka trującego |
|---|---|---|
| PChR-32[3] | Jeden czerwony pierścień | Iperyt siarkowy |
| Dwa brązowe pierścienie | Iperyt azotowy | |
| Jeden niebieski pierścień | Fosgen, difosgen | |
| Jeden czarny pierścień | Cyjanowodór | |
| Jeden żółty pierścień | Arsenowodór | |
| Jeden zielony pierścień | Chlorocyjan | |
| PChR-46[3] | Jeden żółty pierścień | Iperyt siarkowy |
| Dwa żółte pierścienie | Iperyt azotowy | |
| Trzy żółte pierścienie | Luizyt | |
| Jeden zielony pierścień | Fosgen i difosgen | |
| Dwa zielone pierścienie | Chlorocyjan i fosgenoksym | |
| Jeden biały pierścień | Chloroacetofenon | |
| Dwa białe pierścienie | Adamsyt |
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przyrządy PChR-46 były na wyposażeniu każdej kompanii (baterii) Wojska Polskiego oraz w wyposażeniu pododdziałów rozpoznania skażeń wojsk obrony przeciwchemicznej.
- ↑ Przy 40–50 ruchach pompki na minutę przepompowywano przez rurkę wskaźnikową 2–3 m³ powietrza.
- ↑ Na wzorcu podany był też sposób posługiwania się rurkami wskaźnikowymi.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Nowak 2001 ↓, s. 56.
- ↑ a b c d Nowak 2001 ↓, s. 86.
- ↑ a b c d Nowak 2001 ↓, s. 141.
- ↑ Nowak 2001 ↓, s. 86–87.
- ↑ Nowak 2001 ↓, s. 187.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ireneusz Nowak: Wybrane problemy historii polskiej techniki wojskowej XX wieku. Sprzęt i środki wojsk chemicznych. T. 2. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2001. ISBN 83-88062-81-6.