Czarnostopka kasztanowa
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
żagiew kasztanowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Picipes badius (Pers.) Zmitr. & Kovalenko International Journal of Medicinal Mushrooms (Redding) 18(1): 35 (2016) | |
.JPG)
Czarnostopka kasztanowa (Picipes badius (Pers.) Zmitr. & Kovalenko) – gatunek grzybów należący do rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Picipes, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisany został w 1801 r. przez Christiana Hendrika Persoona jako Boletus badius, później przeważnie zaliczany był do rodzaju Polyporus (żagiew). Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadali mu Ivan V. Zmitrovich i Alexander E. Kovalenko w 2016 roku, przenosząc takson do nowo utworzonego rodzaju Picipes.
- Boletus badius Pers. 1801
- Boletus badius var. nummularius Sw. 1810
- Grifola badia (Pers.) Gray 1821
- Polyporellus badius (Pers.) Imazeki 1989
- Polyporellus picipes f. carpaticus Pilát 1936
- Polyporus badius (Pers.) Schwein. 1832
- Polyporus badius f. carpaticus (Pilát) Domański 1973
- Polyporus picipes f. carpaticus (Pilát) Bondartsev, 1953
- Polyporus picipes f. carpaticus (Pilát) Domański, Orloś & Skirg. 1967
- Royoporus badius (Pers.) A.B. De 1997
Nazwa polska na podstawie rekomendacji Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów[3]. Jest ona spójna z nazwą naukową zaakceptowaną przez Index Fungorum. Uprzednio, Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował nazwę żagiew kasztanowa[4], gdyż wtedy takson ten należał do rodzaju Polyporus. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był wcześniej przez Franciszka Błońskiego jako żagiew czarnotrzonowa i huba czarnotrzonowa[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Początkowo podwinięty, później rozpostarty, w końcu lejkowaty. Kształt kolisty, muszlowaty lub nerkowaty. Osiąga szerokość 5–10 cm, ale czasami nawet 20 cm. Jest cienki – grubość 1–3 mm i ma ostry i zazwyczaj faliście powyginany brzeg. Czasami z jednego trzonu wyrastają 2 lub więcej kapeluszy. Skórka żelatynowata, gdyż zbudowana jest z posklejanych z sobą strzępek, gładka i naga, w czasie suchej pogody błyszcząca. Górna powierzchnia u młodych owocników ma barwę oliwkową lub oliwkowobrązową, u starszych staje się purpurowobrązowa, kasztanowata, czarnobrązowa, nawet czarna, zwłaszcza na środku kapelusza[5].
Rurkowaty. Rurki zbiegają nieco na trzon. Mają długość 0,5–2,5 mm i tworzą jedną warstwę. U młodych owocników są białe, u starszych zmieniają barwę na kremową lub orzechową. Pory okrągłe i bardzo drobne, na jednym mm mieści się ich 4–7[5].
Krótki i dość cienki (w stosunku do wielkości kapelusza). Ma długość 2–2,3 cm i grubość 0,5–1,5 cm. Zazwyczaj jest ekscentryczny, rzadziej boczny lub centryczny. Jest cały czarny i zamszowaty, pokryty łatwo odpadającym kutnerem[5].
U młodych owocników mięsisto-skórzasty, u starszych twardniejący. Po wysuszeniu staje się łamliwy[5].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników biały. Zarodniki o kształcie od elipsoidalnego do wrzecionowatego i rozmiarach 5–9 × od 3–5 µm. Są hialinowe i nieamyloidalne, mają gładką powierzchnię i ziarnisto-kroplistą treść wewnątrz. Cystyd brak[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Afryki i Antarktydy[6]. W Polsce jest średnio pospolity.
Rozwija się na drzewie głównie drzew liściastych, na iglastych bardzo rzadko[5]. Rośnie na martwym drewnie, szczególnie na powalonych pniach, preferuje wierzby, topole, buki, dęby i graby. Owocniki pojawiają się w dwóch turach: wiosną oraz jesienią. Ostatnio liczebność tego gatunku w Europie wzrasta, co prawdopodobnie jest skutkiem ocieplania się klimatu[7].
Saprotrof wywołujący białą zgniliznę drewna[5].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- żagiew ciemnonoga (Polyporus melanopus), występująca na zagrzebanym w ziemi drewnie drzew liściastych. Kapelusz młodego owocnika jasny, w kolorze ochry lub szarego brązu, krótko włoskowaty,
- żagwiak zmienny (Cerioporus varius). Ma czarny trzon tylko w dolnej części, a kapelusz o barwie od żółtawej do brązowej.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum [online], speciesfungorum.org [dostęp 2019-09-02] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online], speciesfungorum.org [dostęp 2019-09-02] (ang.).
- ↑ Rekomendacjanr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa GrzybówPolskiego Towarzystwa Mykologicznego
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A., Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae), In: J. Kochman, A. Skirgiełło (eds.), Grzyby (Mycota) 3: Podstawczaki (Basidiomycotes). Bezblaszkowce (Aphyllophorales), Warszawa, PWN, 1967.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-08-25].
- ↑ Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.