Sisyphini
| Sisyphini | |
| Mulsant, 1842 | |
 Sisyphus fasciculatus | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię |
Sisyphini |
Sisyphini – plemię chrząszczy z rodziny poświętnikowatych i podrodziny Scarabaeinae. Obejmuje ponad 100 opisanych gatunków. Większość występuje w krainie etiopskiej, ale znane są także z krain: orientalnej, palearktycznej i neotropikalnej.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcze te odznaczają się stosunkowo krótkim, bocznie zwartym ciałem. Głowa zaopatrzona jest w czułki zbudowane z ośmiu członów. Boki ciała są spłaszczone, co szczególnie dobrze widać na przedpleczu. Zarys pokryw jest na przedzie szeroki, zaś z tyłu ostro zwężony ku wierzchołkowi. Odnóża przedniej pary są grzebne, środkowej i tylnej pary zaś wyraźnie długie, o niemal połowach ud widocznych od góry i rozszerzonych ku szczytom goleniom[1].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Zarówno larwy jak i postacie dorosłe są koprofagami żerującymi na odchodach różnych ssaków. Osobniki dorosłe wszystkich gatunków aktywne są w ciągu dnia. Po dobraniu się w pary oboje rodzice formują kulkę z odchodów, którą następnie wspólnie toczą. Samiec pcha ją za pomocą odnóży tylnych, a samica ciągnie za pomocą odnóży przednich. Po znalezieniu odpowiedniego miejsca wykopywane jest gniazdo w postaci krótkiego chodnika zakończonego komorą lęgową. Do komory samica zaciąga nawóz, gdzie ponownie go formuje i składa doń pojedyncze jajo. Gniazdo jest następnie zakopywane. Rozwój larwy ma miejsce w komorze lęgowej[2].
Plemię ma szeroki zasięg geograficzny, jednak centrum jego rozsiedlenia znajduje się w krainie etiopskiej, gdzie występuje większość, bo ponad 80 gatunków. 4 gatunki są endemitami Mauritiusu. Krainę orientalną zamieszkuje 17 gatunków, zaś neotropikalną[1] 2 gatunki ograniczone do Ameryki Centralnej[3]. W krainie palearktycznej występuje tylko Sisyphus schaefferi[1][4] – gatunek dawniej notowany w Polsce na dwóch stanowiskach[5], jednak współcześnie listowany jako wymarły w tym kraju[6].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Plemię to wprowadził w 1842 roku Étienne Mulsant jako takson monotypowy, obejmujący tylko rodzaj syzyf (Sisyphus)[7]. W 1942 roku Josef Müller podzielił ten rodzaj na dwa podrodzaje – Sisyphus s.str. o kompletnej listewce bocznej przedplecza oraz Sisyphus (Neosisyphus) o listewce bocznej przedplecza niepełnej[8]. W 1946 roku Jean Vinson wprowadził nowy rodzaj, Nesosisyphus, obejmujący gatunki endemiczne dla Mauritiusa[9], który później włączono w poczet plemienia[1]. W 1991 roku Enrico Barbero, Claudia Palestrini i Mario Zunino wyróżnili dwa dodatkowe podrodzaje rodzaju syzyf – Indosisyphus i Parasisyphus[10]. W pierwszej dekadzie XXI wieku zaczęto traktować poszczególne podrodzaje Sisyphus jako odrębne rodzaje[1][3], aczkolwiek formalnego wyniesienia Neosisyphus do rangi rodzaju dokonał dopiero Olivier Montreuil w 2015 roku[11][1]. Analizy molekularne Michaela T. Monaghana i innych z 2007 roku[12], Sukoluhle Mlambo i innych z 2015 roku[13] oraz Siergieja Tarasowa i Dimitara Dimitrowa z 2016 roku jako najbliższego krewnego Sisyphini wskazywały rodzaj Epirinus, w związku z czym ci ostatni zaproponowali w 2016 roku włączenie go w skład tego plemienia[14]. Zasadność takiego kroku podważali Gimo M. Daniel i inni w pracy z 2018 roku[1]. W 2019 roku Daniel i inni opublikowali wyniki molekularnej analizy filogenetycznej, na podstawie której rodzaj Epirinus umieścili w monotypowym plemieniu Eprinini, a rodzaj Sisyphus podzielili na trzy podrodzaje: Sisyphus s.str., Sisyphus (Neosisyphus) i Sisyphus (Parasisyphus) (powrót do rangi podrodzaju). Analiza ta uwzględniała jednak wyłącznie gatunki zamieszkujące RPA[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Gimo M. Daniel, Catherine L. Sole, Adrian Davis, Werner Petrus Strümpher, Clarke H. Scholtz. Taxonomic review of the tribe Sisyphini sensu stricto Mulsant, 1842 (Coleoptera: Scarabaeidae: Scarabaeinae) in southern Africa, including new species descriptions. „Insect Systematics & Evolution”. 51 (1), 2018. DOI: 10.1163/1876312X-00002195.
- ↑ Clarke H. Scholtz, Adrian L.V. Davis, Ute Kryger: Evolutionary biology and conservation of dung beetles. Sofia-Moscow: Pensoft Pub., s. 2009. ISBN 978-954-642-517-1.
- ↑ a b c Gimo M. Daniel, Catherine L. Sole, Adrian Davis, Werner Petrus Strümpher, Clarke H. Scholtz. Systematics of the dung beetle tribe Sisyphini Mulsant (Scarabaeidae: Scarabaeinae) inferred from a molecular phylogeny and biogeography of southern African species. „Systematic Entomology”. 45 (1), s. 1-12, 2019. DOI: 10.1111/syen.12380.
- ↑ Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28a Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae laparosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
- ↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea.. „Katalog Fauny Polski,”. XXIII (9), 1983.
- ↑ Jerzy Pawłowski, Daniel Kubisz, Mieczysław Mazur: Coleoptera Chrząszcze. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior (red.). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (PAN), 2002. ISBN 83-901236-8-1.
- ↑ M.E. Mulsant: Histoire naturelle des coléoptères de France. Paris: Maison, Labraire, 1842, s. 1–623.
- ↑ G. Müller. Nuovi coleotteri dell’Africa Orientale (2a serie). „Atti del Museo Civico di Storia Naturale di Trieste”. 15 (3), s. 63–86, 1942.
- ↑ J. Vinson. On Nesosisyphus, A new genus of coprine beetles from Mauritius. „Systematic Entomology”. 15 (7–8), s. 89–96, 1946.
- ↑ E. Barbero, C. Palestrini, M. Zunino,. Filogenesi, biogeografia e sistematica generica dei Sisyphini (Coleoptera: Scarabaeidae). „16∘ Congresso Nazionale Italiano di Entomologia”. 1, s. 837– 844, 1991.
- ↑ O. Montreuil. Le genre Neosisyphus Muller em Afrique (Coleoptera, Scarabaeidae, Sisyphini). „Catharsius La Revue”. 12 (1), s. 1–36, 2015.
- ↑ M.T. Monaghan, D.J. Inward, T. Hunt, A.P. Vogler. A molecular phylogenetic analysis of the Scarabaeinae (dung beetles). „Molecular phylogenetics and evolution”. 45 (2), s. 674–692, 2007).
- ↑ S. Mlambo, C.L. Sole, C.H. Scholtz. A molecular phylogeny of the African Scarabaeinae (Coleoptera: Scarabaeidae). „Arthropod Systematics & Phylogeny”. 73 (2), s. 303–321, 2015.
- ↑ S. Tarasov, D. Dimitrov. Multigene phylogenetic analysis redefines dung beetles relationships and classification (Coleoptera: Scarabaeidae: Scarabaeinae). „BMC Evolutionary Biology,”. 16 (1), s. 257, 2016.