Tyraneczek szaropierśny
| Oncostoma griseipectus | |||
| (E. Snethlage, 1907) | |||
 Zdjęcie tyraneczka szaropierśnego wykonane w Brazylii | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
tyraneczek szaropierśny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Tyraneczek szaropierśny[3], smukłodziobek białobrzuchy[4] (Oncostoma griseipectus) – gatunek małego ptaka z rodziny muchotyranikowatych (Pipromorphidae). Występuje w Amazonii oraz we wschodniej Brazylii[2].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Tyraneczek szaropierśny przez wielu autorów zaliczany jest do rodzaju Hemitriccus[1][5][6]. Takson ten bywał często łączony w jeden gatunek z tyraneczkiem szlarnikowym (O. zosterops), ale różnią się od siebie upierzeniem i wokalizacją[1].
Wyróżniane są dwa podgatunki O. griseipectus[5][6]:
- O. griseipectus griseipectus – od południowo-wschodniego Peru do północnej Boliwii i centralnej części Amazonii.
- O. griseipectus naumburgae – wschodnia Brazylia.
Etymologia nazwy naukowej[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzajowa:
- Oncostoma – wywodzi się z języka greckiego – ογκος (onkos) oznacza „objętość, masa, ciężar”; στομα (stoma), στοματος (stomatos) – „usta”[7]
- Hemitriccus – wywodzi się z języka greckiego – przedrostek ἡμι- (hemi-) oznacza „mały”, natomiast τρικκος (trikkos) to „niezidentyfikowany mały ptak”[8].
Epitet gatunkowy: ma źródło w łacinie – griseum oznacza „szary”, a pectus, pectoris – „pierś”[9].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Ciało tyraneczka szaropierśnego osiąga długość 11 cm i masę 7,9–10 g[10]. Skrzydło samca średnio mierzy 52–55 mm, a samicy 47 mm. Długość ogona samca to 48–50 mm, zaś w przypadku samicy wartość ta wynosi 41 mm. Długość dzioba to 12 mm. Upierzenie jasne, oliwkowozielone w górnych partiach ciała, od spodu szarobiałe. Skrzydła ciemniejsze. Żółtawozielone końcówki i brzegi pokryw skrzydłowych. Lotki z wąskim, jasnożółtym paskiem na samym brzegu. Pokrywy uszne jasnoszare. Kantarek jasny. Dziób o spłaszczonym kształcie, czarny, z pomarańczową podstawą żuchwy. Nogi ciemnoszare. Obrączka otaczająca oko o białym zabarwieniu, tęczówka o kolorze słomkowym, prawie białym, żółtym lub białożółtym[10][11][12][13].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowisko[edytuj | edytuj kod]
Tyraneczek szaropierśny jest spotykany przede wszystkim w lasach, szczególnie w podszycie leśnym[11]. Występuje na wysokościach do 850–900 m n.p.m.[11][14]
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Gatunek osiadły. Zamieszkuje Boliwię, Brazylię oraz Peru[2][11].
Tryb życia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Poszukuje pożywienia na ziemi najczęściej samotnie, rzadziej w parach. W skład jego diety wchodzą przede wszystkim owady. Bardzo rzadko łączy się w stada[10].
Głos[edytuj | edytuj kod]
Opisywany jako kwidíp lub kwididíp z przerwami trwającymi 2–3 sekundy. Samce wydają dźwięki przez większość dnia, nawet w momentach, gdy odnotowuje się najwyższe temperatury[11][15].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje tyraneczka szaropierśnego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 2006 roku. Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki, lokalnie dość pospolity. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny, choć spodziewany jest spadek liczebności ze względu na wylesianie Amazonii[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c White-bellied Tody-tyrant (Hemitriccus griseipectus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-24)]. (ang.).
- ↑ a b c d BirdLife International, Hemitriccus griseipectus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-10-17] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Triccinae Heine & Reichenow, 1890 - klinodziobki (Wersja: 2020-12-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-30].
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Uaktualnienia strony. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-30].
- ↑ a b Hemitriccus griseipectus (White-bellied Tody-Tyrant), [w:] Avibase – Światowa baza danych ptaków [online] [dostęp 2018-07-19].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tyrant flycatchers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-07]. (ang.).
- ↑ James A. Jobling: Oncostoma. [w:] The Key to Scientific Names. Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
- ↑ James A. Jobling: Hemitriccus. [w:] The Key to Scientific Names. Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
- ↑ James A. Jobling: griseipecta / griseipectum / griseipectus. [w:] The Key to Scientific Names. Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
- ↑ a b c David A. Christie, Andrew Elliott, Josep del Hoyo (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 9: Cotingas to Pipits and Wagtails. Barcelona: Lynx Edicions, 2004, s. 323. ISBN 978-84-87334-69-6. (ang.).
- ↑ a b c d e White-bellied Tody-Tyrant (Hemitriccus griseipectus), version 1.0 [online], Neotropical Birds Online [zarchiwizowane z adresu 2018-06-02] (ang.).
- ↑ Hemitriccus griseipectus – White-bellied Tody-Tyrant, [w:] Oiseaux.net [online] [dostęp 2018-07-19] (ang.).
- ↑ White-bellied Tody-Tyrant (Hemitriccus griseipectus), [w:] Peru Aves [online] [dostęp 2018-07-19] (ang.).
- ↑ Thomas S. Schulenberg i inni, Birds of Peru: Revised and Updated Edition, Princeton University Press, 2010, ISBN 1-4008-3449-X (ang.).
- ↑ Robert S. Ridgely, Guy Tudor, Field Guide to the Songbirds of South America: The Passerines, University of Texas Press, 2009, ISBN 978-0-292-71748-0 (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).