Sidra

{{{nazwa}}}

{{{rodzaj miejscowości}}}
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	sokólski
Gmina	Sidra
Sołectwo	{{{sołectwo}}}
Liczba ludności (2006)	{{{liczba ludności}}}
Strefa numeracyjna	{{{strefa numeracyjna}}}
Kod pocztowy	{{{kod pocztowy}}}
Tablice rejestracyjne	{{{tablice rejestracyjne}}}
SIMC
Położenie na mapie województwa podlaskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}

{{Polska miejscowość infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | miejscowość podstawowa = | commons = | kod pocztowy = | liczba ludności = | nazwa = | tablice rejestracyjne = | rodzaj miejscowości = | sołectwo = | współrzędne = | alt zdjęcia = | strefa numeracyjna = Nieznane pola: "populacja", "sekundN", "tablica_rej", "powiatshort", "galeria_commons", "Wieś", "nr_kier", "sekundE", "miejska", "herb_wsi", "stopniN", "gęstość", "dopełniacz_wsi", "stopniE", "minutE", "mapa_wsi", "minutN", "gminashort", "powierzchnia", "flaga_wsi", "rodzaj_gminy" oraz "kod_poczt".

Sidra – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Sidra. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Sidra. Sidra otrzymała prawa miejskie w 1566 r. (utracone na początku XX wieku).

Historia

Kościół z XVIII w.

Ruiny zboru z XVI w.

Wzgórze zamkowe z ruinami

Dobra na których została założona Sidra były własnością kolejno Gasztołdów, Hołowczyńskich a pomiędzy 1538 a 1558 r. zostały objęte w posiadanie przez Andrzeja Wołłowicza. W 1558 dobra te odkupił od niego jego brat Eustachy Wołłowicz syn Bogdana. Wkrótce otrzymuje dodatkowe darowizny od króla Zygmunta Augusta. W 1563 król nadał przywilej na staw i młyn na rzece w Sidrze i w tym okresie też został założony dwór w Zalesiu oraz zbudowany przez Pawła Wołłowicza dwór w Pawłowiczach.

W 1566 r. Sidra otrzymuje od króla Zygmunta Augusta prawa miejskie i wkrótce obok powstającego miasteczka w części południowo-wschodniej wzniesiono warowną rezydencję z bastejami. Eustachy Wołłowicz już jako kanclerz wielki litewski i kasztelan trocki umiera w 1587 r. w drodze do Krakowa na koronację Zygmunta III Wazy. Jego dobra odziedziczyła córka Regina będąca żoną kasztelana Seweryna Bonera, którzy jednak umierają kolejno w 1591 i 1592 r. Dobra w skład których wchodziła Sidra odziedziczyli synowie wojewody Grzegorza Bogdanowicza Wołłowicza, cześnik litewski Piotr i starosta rogaczewski Roman. W 1602 r. Hieronim Wołłowicz ufundował kościół katolicki w Zalesiu. Po podziale dóbr Sidra przypadła Piotrowi Wołłowiczowi, a później jego córce Helenie, która w 1622 r. poślubiła cześnika Janusza Hołowiczeńskiego, a w 1630 Krzysztofa Potockiego, po którym odziedziczył dobra kasztelan Andrzej Potocki. Potoccy przebudowali zamek na pałac. Córka Andrzeja Potockiego, Konstancja Maria Anna została żoną podkanclerzego litewskiego Stanisława Antoniego Szczuki. Szczukowie ufundowali w Sidrze kaplicę drewnianą, która istniała do 1782 r. do momentu ukończenia budowy nowego murowanego kościoła, który rozpoczęto budować w 1705 roku. Projekt kościoła opracował architekt włoski Józef Piola. W XVIII wieku powstała też w mieście drewniana żydowska synagoga, ukończona w 1783 roku dzięki wsparciu finansowemu ówczesnego właściciela Ignacego Potockiego.

W roku 1804 r. Ignacy Potocki sprzedał Sidrę wraz z dobrami rodzinie Rembielińskich. W XIX wieku Sidra utraciła prawa miejskie. W 1863 roku podczas powstania styczniowego został rozstrzelany kapitan Zawistowski, właściciel pobliskich dóbr w Siderce. W 1878 r. Sidra liczyła 920 mieszkańców. Ostatnimi właścicielami Sidry byli Wincenty i Wanda Hejnerowiczowie. W okresie okupacji niemieckiej w latach 1941-1944 nastąpiła eksterminacja ludności żydowskiej, którą umieszczono w gettcie w Sokółce, a potem w Grodnie a potem zamordowano w Treblince. W okresie II Wojny światowej w Sidrze działało ugrupowanie Armii Krajowej pod dowództwem Wacława Hryckiewicza ps. "Łomski".

Zabytki

• Kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy z lat 1705-1783 wg. proj. Józefa Piola i udziale Józefa II Fontany, nr rej.:A-50 z 29.12.1964
• Dzwonnica przykościelna klasycystyczna z 1780 r., nr rej.:187(193) z 29.12.1964
• Ruiny zamku bastejowego wzniesionego około 1566 r. przez kanclerza wielkiego litewskiego Eustachego Wołłowicza herbu Bogoria, przebudowanego w 1610 r. przez podczaszego Krzysztofa Potockiego na pałac, zniszczony po 1863, badany archeologicznie w latach 1970-1971 , nr rej.:335 z 31.03.1972
• Ruiny zboru kalwińskiego z 2 połowy XVI w. fundacji Wołłowiczów, orientowany ze skarpami, o wymiarach 16,5 x 23 metry, we wschodniej części rynku, nr rej.:339 z 7.10.1972
• Dwór Eynarowiczów (Eunarowiczów) z pocz. XX wieku, obecnie Ośrodek Zdrowia.
• układ przestrzenny z XVI w, nr rej.:418 z 12.08.1978
• ruiny młyna wodnego z 1890 r., nr rej.375 z 2.04.1976 .
• Domy drewniane z końca XIX i początku XX w.
• Kościół w Zalesiu z lat 1602-1623 w stylu wczesnobarokowym z wieżą zbudowaną po 1858 r.
• Kościół w Siderce p.w. Opatrzności Bożej z 1825 r. w stylu klasycystycznym fundacji Ignacego Zawistowskiego (dawny grekokatolicki, zmieniony w 1850 na prawosławny)
• Pozostałości zabudowań dworskich z XIX w. w Siderce
• Brama dworska w Kniaziówce (dwór nie istnieje)