Wileńszczyzna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
WP:SK, kat. |
drobne merytoryczne |
||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
'''Wileńszczyzna''' ([[język litewski|lit.]] ''Vilniaus kraštas''), '''Wileńskie''' – terytorium leżące obecnie w granicach [[Litwa|Litwy]] i [[Białoruś|Białorusi]]. |
'''Wileńszczyzna''' ([[język litewski|lit.]] ''Vilniaus kraštas''), '''Wileńskie''' – terytorium leżące obecnie w granicach [[Litwa|Litwy]] i [[Białoruś|Białorusi]]. |
||
Obszar Wileńszczyzny od [[średniowiecze|średniowiecza]] należał do [[Wielkie Księstwo Litewskie|Księstwa |
Obszar Wileńszczyzny od [[średniowiecze|średniowiecza]] należał do [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]], a w 1791 roku został w akcie [[Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów|Zaręczenia Wzajemnego]] oficjalnie uznany za część Rzeczpospolitej Polskiej. Począwszy od [[XV wiek]]u teren ten zaczął się [[polonizacja|polonizować]] na skutek osadzania na jego terenie ludności uprowadzonej z Mazowsza w czasie najazdów litewskich oraz w wyniku migracji z zachodu i dobrowolnej polonizacji. Południowo-wschodnia część była zamieszkana przez znaczną liczbę [[Białorusini|Białorusinów]]. |
||
Pod koniec [[I wojna światowa|I wojny światowej]] [[Litwa]] uznała swoją historyczną stolicę, [[Wilno]], za centrum nowego państwa. Rozpoczął się tym samym konflikt z [[Polacy|Polakami]], którzy, razem z [[Żydzi|Żydami]] dominowali w mieście i jego najbliższych okolicach. |
Pod koniec [[I wojna światowa|I wojny światowej]] [[Litwa]] uznała swoją historyczną stolicę, [[Wilno]], za centrum nowego państwa, pomimo że Litwini stanowili w Wilnie jedynie 2% ludności. Rozpoczął się tym samym konflikt z [[Polacy|Polakami]], którzy, razem z [[Żydzi|Żydami]] dominowali w mieście i jego najbliższych okolicach. |
||
Obszar ten został przekazany [[Litwa|Litwie]] przez wycofujące się wojska [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckie]] w [[Traktat litewsko-radziecki|Traktacie litewsko-sowieckim]], by opóźnić postępy wojsk polskich w toczącej się [[wojna polsko-bolszewicka|wojnie]]. W październiku [[1920]] naczelnik państwa polskiego, [[Józef Piłsudski]] nakazał [[Lucjan Żeligowski|generałowi Żeligowskiemu]] ''zbuntować się'' i odebrać Litwinom Wilno, powstało państwo [[Litwa Środkowa]]. Od roku 1922 terytorium to stało się częścią państwa polskiego, Sejm Litwy Środkowej przegłosował przyłączenie państwa do Polski. |
Obszar ten został przekazany [[Litwa|Litwie]] przez wycofujące się wojska [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckie]] w [[Traktat litewsko-radziecki|Traktacie litewsko-sowieckim]], by opóźnić postępy wojsk polskich w toczącej się [[wojna polsko-bolszewicka|wojnie]]. W październiku [[1920]] naczelnik państwa polskiego, [[Józef Piłsudski]] nakazał [[Lucjan Żeligowski|generałowi Żeligowskiemu]] ''zbuntować się'' i odebrać Litwinom Wilno, powstało państwo [[Litwa Środkowa]]. Od roku 1922 terytorium to stało się częścią państwa polskiego, Sejm Litwy Środkowej przegłosował przyłączenie państwa do Polski. |
||
W roku 1938 przywrócone zostały stosunki dyplomatyczne między Polską i Litwą, ale po [[Agresja ZSRR na Polskę 1939|sowieckiej agresji na Polskę]], Wileńszczyzna w ramach paktu o podziale Polski zawartym z III Rzeszą znalazła się pod władzą radziecką. [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] przekazał rejon Litwie, w zamian za litewską zgodę na stacjonowanie 20 000 żołnierzy sowieckich. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] Wileńszczyzna pozostała częścią LSRR, część ludności polskiej została repatriowana do Polski w dwóch turach. |
W roku 1938 przywrócone zostały stosunki dyplomatyczne między Polską i Litwą, ale po [[Agresja ZSRR na Polskę 1939|sowieckiej agresji na Polskę]], Wileńszczyzna w ramach paktu o podziale Polski zawartym z III Rzeszą znalazła się pod władzą radziecką. [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] przekazał rejon Litwie, w zamian za litewską zgodę na stacjonowanie 20 000 żołnierzy sowieckich. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] Wileńszczyzna pozostała częścią LSRR, część ludności polskiej została repatriowana do Polski w dwóch turach. W I turze wypędzono z Litwy około 380 tys. Polaków, a w II turze około 46 tys. Polaków. |
||
Obecnie Wilno jest stolicą niepodległej Litwy, a cała Wileńszczyzna jest nadal zamieszkana przez znaczne skupiska Polaków i Rosjan. |
Obecnie Wilno jest stolicą niepodległej Litwy, a cała Wileńszczyzna jest nadal zamieszkana przez znaczne skupiska Polaków i Rosjan. |
||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
* [[Litwa Środkowa]] |
* [[Litwa Środkowa]] |
||
* [[Wilno]] |
* [[Wilno]] |
||
* [[Pierwsza repatriacja 1944-1946]] |
|||
* [[Druga repatriacja 1955-1959]] |
|||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
Wersja z 20:04, 22 paź 2010
Szablon:Do weryfikacji Szablon:Źródła
Wileńszczyzna (lit. Vilniaus kraštas), Wileńskie – terytorium leżące obecnie w granicach Litwy i Białorusi.
Obszar Wileńszczyzny od średniowiecza należał do Wielkiego Księstwa Litewskiego, a w 1791 roku został w akcie Zaręczenia Wzajemnego oficjalnie uznany za część Rzeczpospolitej Polskiej. Począwszy od XV wieku teren ten zaczął się polonizować na skutek osadzania na jego terenie ludności uprowadzonej z Mazowsza w czasie najazdów litewskich oraz w wyniku migracji z zachodu i dobrowolnej polonizacji. Południowo-wschodnia część była zamieszkana przez znaczną liczbę Białorusinów.
Pod koniec I wojny światowej Litwa uznała swoją historyczną stolicę, Wilno, za centrum nowego państwa, pomimo że Litwini stanowili w Wilnie jedynie 2% ludności. Rozpoczął się tym samym konflikt z Polakami, którzy, razem z Żydami dominowali w mieście i jego najbliższych okolicach.
Obszar ten został przekazany Litwie przez wycofujące się wojska radzieckie w Traktacie litewsko-sowieckim, by opóźnić postępy wojsk polskich w toczącej się wojnie. W październiku 1920 naczelnik państwa polskiego, Józef Piłsudski nakazał generałowi Żeligowskiemu zbuntować się i odebrać Litwinom Wilno, powstało państwo Litwa Środkowa. Od roku 1922 terytorium to stało się częścią państwa polskiego, Sejm Litwy Środkowej przegłosował przyłączenie państwa do Polski.
W roku 1938 przywrócone zostały stosunki dyplomatyczne między Polską i Litwą, ale po sowieckiej agresji na Polskę, Wileńszczyzna w ramach paktu o podziale Polski zawartym z III Rzeszą znalazła się pod władzą radziecką. ZSRR przekazał rejon Litwie, w zamian za litewską zgodę na stacjonowanie 20 000 żołnierzy sowieckich. Po II wojnie światowej Wileńszczyzna pozostała częścią LSRR, część ludności polskiej została repatriowana do Polski w dwóch turach. W I turze wypędzono z Litwy około 380 tys. Polaków, a w II turze około 46 tys. Polaków.
Obecnie Wilno jest stolicą niepodległej Litwy, a cała Wileńszczyzna jest nadal zamieszkana przez znaczne skupiska Polaków i Rosjan.
Zobacz też
- Autonomia Wileńszczyzny
- Polacy na Litwie
- Bunt Żeligowskiego
- Litwa Środkowa
- Wilno
- Pierwsza repatriacja 1944-1946
- Druga repatriacja 1955-1959