Wojna litewsko-moskiewska (1492–1494): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 01:52, 11 mar 2011

Wojna litewsko-moskiewska 1492-1494 – stoczona w latach 1492-1494 pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim i Wielkim Księstwem Moskiewskim.

Geneza

Główną przyczyną wybuchu wojny było dążenie wielkiego księcia moskiewskiego Iwana III Srogiego do oderwania od Litwy Księstw Wierchowskich, położonych w dorzeczu górnej Oki. Wobec osłabienia kontroli litewskiej nad tym terytorium miejscowi książęta rozpoczęli w 1487 stopniowe przechodzenie na stronę Moskwy (tzw. otjezdy).

Wybuch

Wykorzystując śmierć króla Kazimierza IV Jagiellończyka w czerwcu 1492, na ziemie litewskie uderzyła armia moskiewska, która zdobyła Lubeck i Mceńsk, uprowadzając tamtejszą ludność. Następna wyprawa przeprowadzona jesienią zdobyła Chlepień, Rohaczew, zagroziła Wiaźmie. W tym czasie kniaziowie Sierpiejska i Mezecka przeszli na stronę Moskwy, poddając swoje księstwa.

Wojna

Zimą 1492 wojska litewskie pod wodzą namiestnika smoleńskiego Jerzego Hlebowicza przeszły do kontrofensywy, napadły na kniaziów uznających zwierzchnictwo Moskwy i spustoszyły ich dobra, odbijając Sierpiejsk i Mezeck. Jednak już w styczniu 1493 zmuszone zostały do opuszczenia tych miast, zagrożone nową wyprawą moskiewską, która zdobyła Wiaźmę i zagroziła nawet Smoleńskowi.

Rokowania

Strona litewska rozpoczęła pertraktacje dyplomatyczne już jesienią 1492, wysyłając poselstwo Stanisława Hlebowicza. W styczniu do Wilna przybyło poselstwo moskiewskie, które po raz pierwszy użyło tytułu gosudara wsieja Rusi.^[1] Wobec braku wsparcia ze strony swojego brata Jana Olbrachta, wielki książę litewski Aleksander Jagiellończyk zmuszony był podpisać w 1494 pokój wieczysty z państwem moskiewskim.

Pokój wieczysty

Podpisany 5 lutego 1494 w Moskwie pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim i Wielkim Księstwem Moskiewskim przez posłów litewskich Stanisława Janowicza Kieżgajłę i Piotra Janowicza Montygerdowicza.

Postanowienia:

zakończenie działań zbrojnych
sojusz wojskowy zawarty pomiędzy oboma państwami przeciwko Tatarom krymskim
Litwa traci na rzecz państwa moskiewskiego tereny wraz z Wiaźmą
Litwa zachowuje część Księstw Wierchowskich z Lubeckiem, Mceńskiem, Sierpiejskiem i Masalskiem
Litwa rezygnuje ostatecznie ze swoich roszczeń do ziem Nowogrodu Wielkiego, Pskowa, Tweru i Riazania
zakaz przyjmowania kniaziów z jednego państwa przez drugie
wprowadzono wolność handlu
Litwa nie uznała tytułu wielkiego księcia moskiewskiego gosudar wszystkiej Rusi^[2]

Potwierdzeniem tego traktatu był ślub per procura zawarty następnego dnia pomiędzy Aleksandrem Jagiellończykiem i Heleną Moskiewską, córką Iwana III.

↑ To jest pana całej Rusi, co było uznane za uzurpację, gdyż większość ziem z czasów dawnej Rusi Kijowskiej znajdowała się w składzie państwa litewskiego.
↑ Łowmiański Henryk, Polityka Jagiellonów, Poznań 1999, s. 404

[1] To jest pana całej Rusi, co było uznane za uzurpację, gdyż większość ziem z czasów dawnej Rusi Kijowskiej znajdowała się w składzie państwa litewskiego.

[2] Łowmiański Henryk, Polityka Jagiellonów, Poznań 1999, s. 404

[1]

[2]

@@ Linia 30: / Linia 30: @@
 * zakończenie działań zbrojnych
 * sojusz wojskowy zawarty pomiędzy oboma państwami przeciwko [[Chanat Krymski|Tatarom krymskim]]
-* Litwa traci na rzecz państwa moskiewskiego [[Księstwo Wiaziemskie]]
+* Litwa traci na rzecz państwa moskiewskiego tereny wraz z [[Wiaźma|Wiaźmą]]
-* Litwa zachowuje część Księstw Wierchowskich z Lubuckiem, Mceńskiem, Sierpiejskiem i Masalskiem
+* Litwa zachowuje część [[Księstwa Wierchowskie|Księstw Wierchowskich]] z [[Lubeck]]iem, [[Mceńsk]]iem, [[Sierpiejsk]]iem i [[Masalsk]]iem
 * Litwa rezygnuje ostatecznie ze swoich roszczeń do ziem [[Nowogród Wielki|Nowogrodu Wielkiego]], [[Psków|Pskowa]], [[Twer]]u i [[Riazań|Riazania]]
-* uznanie przez stronę litewską tytułu wielkiego księcia moskiewskiego ''gosudara wsieja Rusi''
 * zakaz przyjmowania kniaziów z jednego państwa przez drugie
 * wprowadzono wolność handlu
+* Litwa nie uznała tytułu wielkiego księcia moskiewskiego ''gosudar wszystkiej Rusi''<ref>Łowmiański Henryk, Polityka Jagiellonów, Poznań 1999, s. 404</ref>
 Potwierdzeniem tego traktatu był ślub ''[[per procura]]'' zawarty następnego dnia pomiędzy Aleksandrem Jagiellończykiem i [[Helena Moskiewska|Heleną Moskiewską]], córką Iwana III.