Obóz koncentracyjny w Kołdyczewie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
koordynaty |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{współrzędne|53°16'46.3"N 26°03'40.7"E|umieść=na górze}} |
{{współrzędne|53°16'46.3"N 26°03'40.7"E|umieść=na górze}} |
||
'''Obóz koncentracyjny w Kołdyczewie''' znajdował się na północ od Baranowicz na terenie obecnej Republiki Białoruś - miejsce zamordowania przez okupantów niemieckich i kolaborantów białoruskich około 22 tys. osób głównie Żydów i Polaków, a także w mniejszej ilości Białorusinów, Rosjan i Romów. Obóz działał w latach 1942 -1944 roku. |
'''Obóz koncentracyjny w Kołdyczewie''' znajdował się na północ od [[Baranowicze|Baranowicz]] na terenie obecnej [[Republika Białoruś|Republiki Białoruś]] - miejsce zamordowania przez okupantów niemieckich i kolaborantów białoruskich około 22 tys. osób głównie [[Żydzi|Żydów]] i [[Polacy|Polaków]], a także w mniejszej ilości [[Białorusini|Białorusinów]], [[Rosjanie|Rosjan]] i [[Romowie|Romów]]. Obóz działał w latach 1942 -1944 roku. |
||
=== Opis obozu === |
=== Opis obozu === |
||
Otoczony drutem kolczastym obóz zlokalizowano we wschodniej części wsi Kołdyczewo. Składał się baraków i trzypiętrowego budynku więzienia obozowego (zachowały się jego fundamenty), w którym przeprowadzano śledztwa przeciwko polskim żołnierzom Armii Krajowej. W listopadzie 1942 r. w obozie zbudowano dwa krematoria, w których spalono zwłoki około 600 ludzi, przywiezionych z Baranowicz i Stołpców. |
Otoczony drutem kolczastym obóz zlokalizowano we wschodniej części wsi [[Kołdyczewo]]. Składał się baraków i trzypiętrowego budynku więzienia obozowego (zachowały się jego fundamenty), w którym przeprowadzano śledztwa przeciwko polskim żołnierzom [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]]. W listopadzie 1942 r. w obozie zbudowano dwa [[Krematorium|krematoria]], w których spalono zwłoki około 600 ludzi, przywiezionych z Baranowicz i [[Stołpce|Stołpców]]. |
||
=== Warunki pobytu i eksterminacja === |
=== Warunki pobytu i eksterminacja === |
||
Więźniowie byli zmuszani do ciężkich robót przy wydobyciu [[Torf|torfu]], w ceglarni, przy produkcji mydła, butów, odzieży, beczek. Przeciętny dzień pracy wynosił 10-12 godzin. Racje żywnościowe o niemal zerowej kaloryczności – zupa z wody i [[Mąka żytnia|mąki żytniej]] oraz kromka chleba – nie pozwalały na regenerację sił. Więźniowie byli zakwaterowani w nieogrzewanych barakach, w których spali na trzy- i czteropiętrowych pryczach. Na porządku dziennym były rozliczne szykany, bicie, szczucie psami, gwałty na kobietach i egzekucje. |
Więźniowie byli zmuszani do ciężkich robót przy wydobyciu [[Torf|torfu]], w ceglarni, przy produkcji mydła, butów, odzieży, beczek. Przeciętny dzień pracy wynosił 10-12 godzin. Racje żywnościowe o niemal zerowej kaloryczności – zupa z wody i [[Mąka żytnia|mąki żytniej]] oraz kromka chleba – nie pozwalały na regenerację sił. Więźniowie byli zakwaterowani w nieogrzewanych barakach, w których spali na trzy- i czteropiętrowych pryczach. Na porządku dziennym były rozliczne szykany, bicie, szczucie psami, gwałty na kobietach i egzekucje. |
||
Od połowy 1942 roku planowo mordowano w Kołdyczewie tu ludność polską. W pierwszej kolejności – księży (około 100) z różnych regionów Polski, a także inteligencję (około 5 tys.). 14 listopada 1942 roku w uroczysku Lachowka za pomocą gazu zamordowano księży: Kazimierza Dembowskiego z Darewa, Kazimierza Koreckiego z Połoneczki, Antoniego Mackiewicza z Mira, Stanisława Leonarda Nowaka (ur. 25.10.1904 w Turku) - proboszcza z Domaczewa, Antoniego Leusza ze Stołpców, Wacława Niesmaka z Nowego Świerżnia razem z 44-osobową grupą inteligencji polskiej rejonu stołpeckiego. W uroczysku Pogorzelec (Łozy) rozstrzelano dwa tabory Cyganów. |
Od połowy 1942 roku planowo mordowano w Kołdyczewie tu ludność polską. W pierwszej kolejności – księży (około 100) z różnych regionów Polski, a także inteligencję (około 5 tys.). 14 listopada 1942 roku w uroczysku Lachowka za pomocą gazu zamordowano księży: Kazimierza Dembowskiego z Darewa, Kazimierza Koreckiego z [[Połoneczka|Połoneczki]], Antoniego Mackiewicza z [[Mir (osiedle typu miejskiego)|Mira]], Stanisława Leonarda Nowaka (ur. 25.10.1904 w Turku) - proboszcza z [[Domaczewo|Domaczewa]], Antoniego Leusza ze Stołpców, Wacława Niesmaka z [[Świerżeń Nowy|Nowego Świerżnia]] razem z 44-osobową grupą inteligencji polskiej rejonu stołpeckiego. W uroczysku Pogorzelec (Łozy) rozstrzelano dwa tabory Cyganów. |
||
Likwidacja obozu nastąpiła w dniu 30 czerwca 1944 r. w związku ze zbliżającą się Armią Czerwoną. Wtedy też naziści rozstrzelali ostatnich więźniów i podpalili baraki<ref>http://pawet.net/zl/zl/1997_23/9.html.</ref>. |
Likwidacja obozu nastąpiła w dniu 30 czerwca 1944 r. w związku ze zbliżającą się [[Armia Czerwona|Armią Czerwoną]]. Wtedy też naziści rozstrzelali ostatnich więźniów i podpalili baraki<ref>http://pawet.net/zl/zl/1997_23/9.html.</ref>. |
||
=== Komendanci obozu i załoga === |
=== Komendanci obozu i załoga === |
||
| Linia 23: | Linia 23: | ||
* na terenie obozu w formie litery T o wymiarach 35x5 m, ze zwłokami około 1 tys. mężczyzn, kobiet i dzieci. Badania medyczne ustaliły, że dorosłych zabito strzałem z broni, a dzieci wrzucano do dołów żywe. |
* na terenie obozu w formie litery T o wymiarach 35x5 m, ze zwłokami około 1 tys. mężczyzn, kobiet i dzieci. Badania medyczne ustaliły, że dorosłych zabito strzałem z broni, a dzieci wrzucano do dołów żywe. |
||
* w odległości 1,5 km od obozu w uroczysku [[Arabowszczyzna]] odkryto osiem 45-metrowych mogił. Podczas ekshumacji i ekspertyzy medycznej ustalono, że pogrzebano tu 5140 osób, w tym całą ludność żydowską miasteczka [[Stołowicze]]; |
* w odległości 1,5 km od obozu w uroczysku [[Arabowszczyzna]] odkryto osiem 45-metrowych mogił. Podczas ekshumacji i ekspertyzy medycznej ustalono, że pogrzebano tu 5140 osób, w tym całą ludność żydowską miasteczka [[Stołowicze]]; |
||
* w uroczysku Pogorzelec (Łozy), w odległości 2 km od obozu znaleziono 15 mogił od 30 do 40 m długości i 4,6 m szerokości, kryjących szczątki około 15 tys. osób<ref>http://www.sztetl.org.pl/pl/article/koldyczewo/13,miejsca-martyrologii/27581,koldyczewo-nazistowski-oboz-koncentracyjny/.</ref><ref>B. P. Szerman, I uzasnulas’ ziemlia. O zwierstwach niemieckich faszistow na teritorii goroda Baranowicz i jego okriestnosti, Baranowiczi 1970.</ref> |
* w uroczysku Pogorzelec (Łozy), w odległości 2 km od obozu znaleziono 15 mogił od 30 do 40 m długości i 4,6 m szerokości, kryjących szczątki około 15 tys. osób<ref>http://www.sztetl.org.pl/pl/article/koldyczewo/13,miejsca-martyrologii/27581,koldyczewo-nazistowski-oboz-koncentracyjny/.</ref><ref>B. P. Szerman, ''I uzasnulas’ ziemlia. O zwierstwach niemieckich faszistow na teritorii goroda Baranowicz i jego okriestnosti'', Baranowiczi 1970.</ref> |
||
=== Pomnik === |
=== Pomnik === |
||
* Na miejscu masowych grobów znajduje się figura kobiety z zakłamującym historię rosyjskim napisem ''„W tym miejscu i w okolicy pogrzebano 22 tysiące sowieckich patriotów zamordowanych przez niemiecko-faszystowskich grabieżców w latach 1942-1944”''. |
* Na miejscu masowych grobów znajduje się figura kobiety z zakłamującym historię rosyjskim napisem ''„W tym miejscu i w okolicy pogrzebano 22 tysiące sowieckich patriotów zamordowanych przez niemiecko-faszystowskich grabieżców w latach 1942-1944”''. |
||
* Na skutek zabiegów Józefa Lichuty z Mińska, którego siedmiu krewnych zginęło w obozie, Rozporządzeniem nr 364 z 21 grudnia 2005 r. obóz kołdyczewski otrzymał status memoriału. W związku z tym w 2006 roku Baranowicki Rejonowy Komitet Wykonawczy wydał Związkowi Polaków na Białorusi pozwolenie na zaprojektowanie pomnika, który zaprojektował Wacław Matelski. W dniu 3 lipca 2007 roku przy szosie do Baranowicz odsłonięto pomnik, na którym umieszczono napis w języku białoruskim: ''„Przechodniu zatrzymaj się! W tym miejscu w latach wielkiej wojny Ojczyźnianej był Kołdyczewski obóz śmierci. 22 tysiące pokój miłujących ludzi poniosło śmierć z rąk hitlerowskich katów”.'' |
* Na skutek zabiegów Józefa Lichuty z Mińska, którego siedmiu krewnych zginęło w obozie, Rozporządzeniem nr 364 z 21 grudnia 2005 r. obóz kołdyczewski otrzymał status memoriału. W związku z tym w 2006 roku Baranowicki Rejonowy Komitet Wykonawczy wydał [[Związek Polaków na Białorusi|Związkowi Polaków na Białorusi]] pozwolenie na zaprojektowanie pomnika, który zaprojektował Wacław Matelski. W dniu 3 lipca 2007 roku przy szosie do Baranowicz odsłonięto pomnik, na którym umieszczono napis w języku białoruskim: ''„Przechodniu zatrzymaj się! W tym miejscu w latach wielkiej wojny Ojczyźnianej był Kołdyczewski obóz śmierci. 22 tysiące pokój miłujących ludzi poniosło śmierć z rąk hitlerowskich katów”.'' |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
Wersja z 14:03, 19 paź 2017
Obóz koncentracyjny w Kołdyczewie znajdował się na północ od Baranowicz na terenie obecnej Republiki Białoruś - miejsce zamordowania przez okupantów niemieckich i kolaborantów białoruskich około 22 tys. osób głównie Żydów i Polaków, a także w mniejszej ilości Białorusinów, Rosjan i Romów. Obóz działał w latach 1942 -1944 roku.
Opis obozu
Otoczony drutem kolczastym obóz zlokalizowano we wschodniej części wsi Kołdyczewo. Składał się baraków i trzypiętrowego budynku więzienia obozowego (zachowały się jego fundamenty), w którym przeprowadzano śledztwa przeciwko polskim żołnierzom Armii Krajowej. W listopadzie 1942 r. w obozie zbudowano dwa krematoria, w których spalono zwłoki około 600 ludzi, przywiezionych z Baranowicz i Stołpców.
Warunki pobytu i eksterminacja
Więźniowie byli zmuszani do ciężkich robót przy wydobyciu torfu, w ceglarni, przy produkcji mydła, butów, odzieży, beczek. Przeciętny dzień pracy wynosił 10-12 godzin. Racje żywnościowe o niemal zerowej kaloryczności – zupa z wody i mąki żytniej oraz kromka chleba – nie pozwalały na regenerację sił. Więźniowie byli zakwaterowani w nieogrzewanych barakach, w których spali na trzy- i czteropiętrowych pryczach. Na porządku dziennym były rozliczne szykany, bicie, szczucie psami, gwałty na kobietach i egzekucje.
Od połowy 1942 roku planowo mordowano w Kołdyczewie tu ludność polską. W pierwszej kolejności – księży (około 100) z różnych regionów Polski, a także inteligencję (około 5 tys.). 14 listopada 1942 roku w uroczysku Lachowka za pomocą gazu zamordowano księży: Kazimierza Dembowskiego z Darewa, Kazimierza Koreckiego z Połoneczki, Antoniego Mackiewicza z Mira, Stanisława Leonarda Nowaka (ur. 25.10.1904 w Turku) - proboszcza z Domaczewa, Antoniego Leusza ze Stołpców, Wacława Niesmaka z Nowego Świerżnia razem z 44-osobową grupą inteligencji polskiej rejonu stołpeckiego. W uroczysku Pogorzelec (Łozy) rozstrzelano dwa tabory Cyganów.
Likwidacja obozu nastąpiła w dniu 30 czerwca 1944 r. w związku ze zbliżającą się Armią Czerwoną. Wtedy też naziści rozstrzelali ostatnich więźniów i podpalili baraki[1].
Komendanci obozu i załoga
Początkowo komendantem obozu był Białorusin lejtnant Sergiej Bobko, a od roku 1943 Nikołaj Kalko i sprawujący nadzór podoficer SS Franz Jörn. Załogę obozu stanowili członkowie 4 Kompanii 13 Białoruskiego Batalionu Policyjnego SD ze składu Białoruskiego Batalionu Pomocniczego.
Liczba ofiar
Ocenia się, że do czasu likwidacji obozu 29 czerwca 1944 r. w Kołdyczewie Niemcy i białoruscy kolaboranci zamordowali około 22 tys. osób.
Mogiły zbiorowe
Po 1944 roku komisja śledcza ujawniła na terenie obozu oraz w jego okolicach liczne zbiorowe mogiły:
- na terenie obozu w formie litery T o wymiarach 35x5 m, ze zwłokami około 1 tys. mężczyzn, kobiet i dzieci. Badania medyczne ustaliły, że dorosłych zabito strzałem z broni, a dzieci wrzucano do dołów żywe.
- w odległości 1,5 km od obozu w uroczysku Arabowszczyzna odkryto osiem 45-metrowych mogił. Podczas ekshumacji i ekspertyzy medycznej ustalono, że pogrzebano tu 5140 osób, w tym całą ludność żydowską miasteczka Stołowicze;
- w uroczysku Pogorzelec (Łozy), w odległości 2 km od obozu znaleziono 15 mogił od 30 do 40 m długości i 4,6 m szerokości, kryjących szczątki około 15 tys. osób[2][3]
Pomnik
- Na miejscu masowych grobów znajduje się figura kobiety z zakłamującym historię rosyjskim napisem „W tym miejscu i w okolicy pogrzebano 22 tysiące sowieckich patriotów zamordowanych przez niemiecko-faszystowskich grabieżców w latach 1942-1944”.
- Na skutek zabiegów Józefa Lichuty z Mińska, którego siedmiu krewnych zginęło w obozie, Rozporządzeniem nr 364 z 21 grudnia 2005 r. obóz kołdyczewski otrzymał status memoriału. W związku z tym w 2006 roku Baranowicki Rejonowy Komitet Wykonawczy wydał Związkowi Polaków na Białorusi pozwolenie na zaprojektowanie pomnika, który zaprojektował Wacław Matelski. W dniu 3 lipca 2007 roku przy szosie do Baranowicz odsłonięto pomnik, na którym umieszczono napis w języku białoruskim: „Przechodniu zatrzymaj się! W tym miejscu w latach wielkiej wojny Ojczyźnianej był Kołdyczewski obóz śmierci. 22 tysiące pokój miłujących ludzi poniosło śmierć z rąk hitlerowskich katów”.
- ↑ http://pawet.net/zl/zl/1997_23/9.html.
- ↑ http://www.sztetl.org.pl/pl/article/koldyczewo/13,miejsca-martyrologii/27581,koldyczewo-nazistowski-oboz-koncentracyjny/.
- ↑ B. P. Szerman, I uzasnulas’ ziemlia. O zwierstwach niemieckich faszistow na teritorii goroda Baranowicz i jego okriestnosti, Baranowiczi 1970.
Bibliografia
- B.P. Szerman, I uzasnulas’ ziemlia. O zwierstwach niemieckich faszistow na teritorii goroda Baranowicz i jego okriestnosti, Baranowiczi 1970.