Kościół św. Jerzego w Dzierżoniowie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne |
drobne merytoryczne |
||
Linia 71: | Linia 71: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Pierwszy murowany kościół został zbudowany przypuszczalnie około połowy XIII wieku w stylu romańskim<ref name=":0">Andrzej Legendziewicz, ''Gotycka architektura kościoła parafialnego w Dzierżoniowie i jej przekształcenia do połowy XVI [w.''], "Dziedzictwo architektoniczne Rekonstrukcje i badania obiektów zabytkowych" pod red. Ewy Łużynieckiej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2017, ISBN 978-83-7493-980-5</ref>. Najstarszy dokument wzmiankujący istnienie kościoła pochodzi z 1258 roku i wymieniony w nim został przez biskupa wrocławskiego [[Tomasz I (biskup wrocławski)|Tomasza I]] proboszcz o imieniu Henryk. W 1338 roku książę świdnicki [[Bolko II Mały]] przekazał kościół [[Zakon Maltański|Rycerskiemu Zakonowi Szpitalników św. Jana z Jerozolimy (joannitom)]] |
Pierwszy murowany kościół został zbudowany przypuszczalnie około połowy XIII wieku w stylu romańskim<ref name=":0">Andrzej Legendziewicz, ''Gotycka architektura kościoła parafialnego w Dzierżoniowie i jej przekształcenia do połowy XVI [w.''], "Dziedzictwo architektoniczne Rekonstrukcje i badania obiektów zabytkowych" pod red. Ewy Łużynieckiej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2017, ISBN 978-83-7493-980-5</ref>. Najstarszy dokument wzmiankujący istnienie kościoła pochodzi z 1258 roku i wymieniony w nim został przez biskupa wrocławskiego [[Tomasz I (biskup wrocławski)|Tomasza I]] proboszcz o imieniu Henryk. W 1338 roku książę świdnicki [[Bolko II Mały]] przekazał kościół [[Zakon Maltański|Rycerskiemu Zakonowi Szpitalników św. Jana z Jerozolimy (joannitom)]]. Prawdopodobnie w 2. połowie XIV w., rozpoczęto rozbudowę świątyni w stylu gotyckim<ref name=":0" />. Zapewne jeszcze w 2. połowie XIV w. wzdłuż elewacji bocznych korpusu halowego wzniesiono pięć niemal jednolitych stylistycznie kaplic<ref name=":0" />. Trzy z nich zlokalizowano po stronie południowej, a dwie – po północnej. Kolejny etap przekształceń bryły kościoła miał miejsce zapewne w początku XV w. po ukończeniu wieży oraz obu ciągów kaplic bocznych<ref name=":0" />. Zrealizowano wtedy przebudowę i podwyższenie prezbiterium wraz z korpusem nawowym<ref name=":0" />. Prace rozpoczęto od wzniesienia zamkniętego wielobocznie trójprzęsłowego prezbiterium. Jako pierwsza powstała jego ściana południowa wymurowana z wykorzystaniem w dolnej partii murów chóru kościoła z 2. połowy XIII w.<ref name=":0" /> Trójkątny szczyt korpusu halowego z 2. połowy XIII w. rozebrano w górnej części i podwyższono<ref name=":0" />. |
||
Założenie sklepień w prezbiterium i nawie głównej oraz nad nawami bocznymi nastąpiło w latach 1555-1556<ref name=":0" />. Mimo że prace te prowadzono w XVI wieku, sklepienia miały jeszcze formy gotyckie z dekoracją żebrową. W 1558 r. wzniesiono kruchtę północną z kamiennym renesansowym portalem<ref name=":0" />. W 1567 roku podwyższono wieżę o część ośmioboczną i nakryto dwuprześwitowym hełmem<ref name=":0" />. Na dachu w 1606 r. osadzono sygnaturkę. W 1611 roku przebito wejście od południa w zasięgu zachodniej kaplicy i ujęto je w bogato dekorowane kamienne obramienie o wykroju półkolistym<ref name=":0" />. |
Założenie sklepień w prezbiterium i nawie głównej oraz nad nawami bocznymi nastąpiło w latach 1555-1556<ref name=":0" />. Mimo że prace te prowadzono w XVI wieku, sklepienia miały jeszcze formy gotyckie z dekoracją żebrową. W 1558 r. wzniesiono kruchtę północną z kamiennym renesansowym portalem<ref name=":0" />. W 1567 roku podwyższono wieżę o część ośmioboczną i nakryto dwuprześwitowym hełmem<ref name=":0" />. Na dachu w 1606 r. osadzono sygnaturkę. W 1611 roku przebito wejście od południa w zasięgu zachodniej kaplicy i ujęto je w bogato dekorowane kamienne obramienie o wykroju półkolistym<ref name=":0" />. |
Wersja z 14:51, 7 mar 2019
A/1663/655 z dnia 3.03.1960[1] | |||||||||||||||
kościół parafialny | |||||||||||||||
widok ogólny | |||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość |
Dzierżoniów | ||||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||
Parafia | |||||||||||||||
Wezwanie |
św. Jerzego | ||||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne |
24 kwietnia | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Dzierżoniowa | |||||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego | |||||||||||||||
50°43′36,02″N 16°39′05,05″E/50,726672 16,651403 |
Kościół świętego Jerzego – rzymskokatolicki kościół parafialny należący do dekanatu Dzierżoniów diecezji świdnickiej. Obecna gotycka forma architektoniczna została nadana mu w XIV i XV wieku.
Historia
Pierwszy murowany kościół został zbudowany przypuszczalnie około połowy XIII wieku w stylu romańskim[2]. Najstarszy dokument wzmiankujący istnienie kościoła pochodzi z 1258 roku i wymieniony w nim został przez biskupa wrocławskiego Tomasza I proboszcz o imieniu Henryk. W 1338 roku książę świdnicki Bolko II Mały przekazał kościół Rycerskiemu Zakonowi Szpitalników św. Jana z Jerozolimy (joannitom). Prawdopodobnie w 2. połowie XIV w., rozpoczęto rozbudowę świątyni w stylu gotyckim[2]. Zapewne jeszcze w 2. połowie XIV w. wzdłuż elewacji bocznych korpusu halowego wzniesiono pięć niemal jednolitych stylistycznie kaplic[2]. Trzy z nich zlokalizowano po stronie południowej, a dwie – po północnej. Kolejny etap przekształceń bryły kościoła miał miejsce zapewne w początku XV w. po ukończeniu wieży oraz obu ciągów kaplic bocznych[2]. Zrealizowano wtedy przebudowę i podwyższenie prezbiterium wraz z korpusem nawowym[2]. Prace rozpoczęto od wzniesienia zamkniętego wielobocznie trójprzęsłowego prezbiterium. Jako pierwsza powstała jego ściana południowa wymurowana z wykorzystaniem w dolnej partii murów chóru kościoła z 2. połowy XIII w.[2] Trójkątny szczyt korpusu halowego z 2. połowy XIII w. rozebrano w górnej części i podwyższono[2].
Założenie sklepień w prezbiterium i nawie głównej oraz nad nawami bocznymi nastąpiło w latach 1555-1556[2]. Mimo że prace te prowadzono w XVI wieku, sklepienia miały jeszcze formy gotyckie z dekoracją żebrową. W 1558 r. wzniesiono kruchtę północną z kamiennym renesansowym portalem[2]. W 1567 roku podwyższono wieżę o część ośmioboczną i nakryto dwuprześwitowym hełmem[2]. Na dachu w 1606 r. osadzono sygnaturkę. W 1611 roku przebito wejście od południa w zasięgu zachodniej kaplicy i ujęto je w bogato dekorowane kamienne obramienie o wykroju półkolistym[2].
Portale
Wejścia są ozdobione portalami: od zachodu gotyckie z XV wieku, od strony północnej z 1558 roku, a od południowej z 1611 roku.
Wnętrze:
Wystrój świątyni jest głównie barokowy. Renesansowy charakter posiadają: ołtarz z 1615 roku i ambona z 1609 roku. Ołtarz główny pochodzi z 1719 roku. Na uwagę zasługują również ołtarz boczny „Wniebowzięcie” z końca XVII wieku, organy z około 1800 roku, eklektyczna chrzcielnica z 1807 roku, manierystyczne epitafium Titschartów z 1611 roku, renesansowe nagrobki Zedlitzów z 1599 i 1609 roku oraz umieszczone przed świątynią barokowe figury św. Jerzego z 1726 roku i św. Jana Nepomucena z 1720 roku[3].
-
Kościół św. Jerzego
-
Szczyt z wieżą
-
Portal gotycki
-
Ołtarz główny
Bibliografia
- Legendziewicz Andrzej, Średniowieczna architektura zakonu Joannitów na Śląsku. Badania kościoła w Dzierżoniowie, [mpis w Oddziale Centrum Wiedzy i Informacji Naukowo-Technicznej przy Wydziale Architektury (OCW1)], Wrocław 2013.
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 11 [dostęp 2016-04-22] .
- ↑ a b c d e f g h i j k Andrzej Legendziewicz, Gotycka architektura kościoła parafialnego w Dzierżoniowie i jej przekształcenia do połowy XVI [w.], "Dziedzictwo architektoniczne Rekonstrukcje i badania obiektów zabytkowych" pod red. Ewy Łużynieckiej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2017, ISBN 978-83-7493-980-5
- ↑ Kościół św. Jerzego. Urząd Miasta Dzierżoniów. [dostęp 2016-04-22]. (pol.).