Kościół św. Jerzego w Dzierżoniowie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół
pw. świętego Jerzego
A/1663/655 z dnia 3.03.1960[1]
kościół parafialny
Ilustracja
widok ogólny
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Dzierżoniów

Adres

ul. Miodowa 3

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Jerzego

Wezwanie

św. Jerzego

Wspomnienie liturgiczne

24 kwietnia

Położenie na mapie Dzierżoniowa
Mapa konturowa Dzierżoniowa, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Jerzego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Jerzego”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Jerzego”
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego
Mapa konturowa powiatu dzierżoniowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Jerzego”
Ziemia50°43′36,02″N 16°39′05,05″E/50,726672 16,651403
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół świętego Jerzego – rzymskokatolicki kościół parafialny należący do dekanatu Dzierżoniów diecezji świdnickiej. Obecna gotycka forma architektoniczna została nadana mu w XIV i XV wieku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy murowany kościół został zbudowany przypuszczalnie około połowy XIII wieku w stylu romańskim[2]. Najstarszy dokument wzmiankujący istnienie kościoła pochodzi z 1258 roku i wymieniony w nim został przez biskupa wrocławskiego Tomasza I proboszcz o imieniu Henryk. W 1338 roku książę świdnicki Bolko II Mały przekazał kościół Rycerskiemu Zakonowi Szpitalników św. Jana z Jerozolimy (joannitom). Prawdopodobnie w 2. połowie XIV w., rozpoczęto rozbudowę świątyni w stylu gotyckim[2]. Zapewne jeszcze w 2. połowie XIV w. wzdłuż elewacji bocznych korpusu halowego wzniesiono pięć niemal jednolitych stylistycznie kaplic[2]. Trzy z nich zlokalizowano po stronie południowej, a dwie – po północnej. Kolejny etap przekształceń bryły kościoła miał miejsce zapewne w początku XV w. po ukończeniu wieży oraz obu ciągów kaplic bocznych[2]. Zrealizowano wtedy przebudowę i podwyższenie prezbiterium wraz z korpusem nawowym[2]. Prace rozpoczęto od wzniesienia zamkniętego wielobocznie trójprzęsłowego prezbiterium. Jako pierwsza powstała jego ściana południowa wymurowana z wykorzystaniem w dolnej partii murów chóru kościoła z 2. połowy XIII w.[2] Trójkątny szczyt korpusu halowego z 2. połowy XIII w. rozebrano w górnej części i podwyższono[2].

Założenie sklepień w prezbiterium i nawie głównej oraz nad nawami bocznymi nastąpiło w latach 1555-1556[2]. Mimo że prace te prowadzono w XVI wieku, sklepienia miały jeszcze formy gotyckie z dekoracją żebrową. W 1558 r. wzniesiono kruchtę północną z kamiennym renesansowym portalem[2]. W 1567 roku podwyższono wieżę o część ośmioboczną i nakryto dwuprześwitowym hełmem[2]. Na dachu w 1606 r. osadzono sygnaturkę. W 1611 roku przebito wejście od południa w zasięgu zachodniej kaplicy i ujęto je w bogato dekorowane kamienne obramienie o wykroju półkolistym[2].

Portale[edytuj | edytuj kod]

Wejścia są ozdobione portalami: od zachodu gotyckie z XV wieku, od strony północnej z 1558 roku, a od południowej z 1611 roku.

Wnętrze[edytuj | edytuj kod]

Wystrój świątyni jest głównie barokowy. Renesansowy charakter posiadają: ołtarz z 1615 roku i ambona z 1609 roku. Ołtarz główny pochodzi z 1719 roku. Na uwagę zasługują również ołtarz boczny „Wniebowzięcie” z końca XVII wieku, organy z około 1800 roku, eklektyczna chrzcielnica z 1807 roku, manierystyczne epitafium Titschartów z 1611 roku, renesansowe nagrobki Zedlitzów m.in. z 1609 i Anny von Zedlitz z 1599 z herbami rodowymi von: Zedlitz (LG), Schweinichen (LD), matczynymi von: Seidlitz (PG), Mesenau (PD)[3] oraz umieszczone przed świątynią barokowe figury św. Jerzego z 1726 roku i św. Jana Nepomucena z 1720 roku[4].

W roku 2008, podczas prac konserwatorskich odkryto fresk Matki Boskiej Dzierżoniowskiej – Matki Miłosierdzia[5]. Cechy stylu wskazują, że powstał w okresie późnego średniowiecza. Fresk został ukoronowany 01.10.2017 roku przez biskupa świdnickiego Ignacego Deca, a korony pobłogosławił papież Franciszek[6].

  • Kościół św. Jerzego
    Kościół św. Jerzego
  • Portal gotycki
    Portal gotycki
  • Ołtarz główny
    Ołtarz główny
  • Epitafium Anny v. Zedlitz[7][3]
    Epitafium Anny v. Zedlitz[7][3]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 11 [dostęp 2016-04-22].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Andrzej Legendziewicz, Gotycka architektura kościoła parafialnego w Dzierżoniowie i jej przekształcenia do połowy XVI [w.], "Dziedzictwo architektoniczne Rekonstrukcje i badania obiektów zabytkowych" pod red. Ewy Łużynieckiej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2017, ISBN 978-83-7493-980-5
  3. ↑ a b Dzierżoniów (Reichenbach). Kościół parafialny pw. św. Jerzego. dokumentyslaska.pl. [dostęp 2023-08-05]. (pol.).
  4. ↑ Kościół św. Jerzego. Urząd Miasta Dzierżoniów. [dostęp 2016-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-15)]. (pol.).
  5. ↑ Koronacja fresku Matki Boskiej Dzierżoniowskiej. tvsudecka.pl, 2017-10-04. [dostęp 2023-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-20)]. (pol.).
  6. ↑ Ks. Daniel Marcinkiewicz: Pierwsza na świecie koronacja fresku Matki Bożej. niedziela.pl, 2017-10-03. [dostęp 2023-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-07)]. (pol.).
  7. ↑ Epitafium z herbami rodowymi von: Zedlitz (LG), Schweinichen (LD), matczynymi von: Seidlitz (PG), Mesenau (PD)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Legendziewicz Andrzej, Średniowieczna architektura zakonu Joannitów na Śląsku. Badania kościoła w Dzierżoniowie, [mpis w Oddziale Centrum Wiedzy i Informacji Naukowo-Technicznej przy Wydziale Architektury (OCW1)], Wrocław 2013.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_św._Jerzego_w_Dzierżoniowie&oldid=72632660”