Czerwony Dwór (okręg kowieński): Różnice pomiędzy wersjami
Na mapach: 
54°56′30″N 23°46′10″E/54,941667 23,769444
54°56′30″N 23°46′10″E/54,941667 23,769444| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
→Zamek, pałac: merytoryczne |
||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
|www = |
|www = |
||
}} |
}} |
||
'''Czerwony Dwór''' ({{w języku|lt|Raudondvaris}}) – wieś na [[Litwa|Litwie]], w [[Okręg kowieński|okręgu kowieńskim]], w [[Rejon kowieński|rejonie kowieńskim]], położona na zachód od [[Kowno|Kowna]], u zbiegu rzek [[Niemen|Niemna]] i [[Niewiaża|Niewiaży]], siedziba administracyjna gminy. W 2011 roku liczyła 4142 mieszkańców. We wsi znajduje się zamek z XVII wieku i dwór. |
'''Czerwony Dwór''' ({{w języku|lt|Raudondvaris}}) – wieś na [[Litwa|Litwie]], w [[Okręg kowieński|okręgu kowieńskim]], w [[Rejon kowieński|rejonie kowieńskim]], położona na zachód od [[Kowno|Kowna]], u zbiegu rzek [[Niemen|Niemna]] i [[Niewiaża|Niewiaży]], siedziba administracyjna gminy. W 2011 roku liczyła 4142 mieszkańców. We wsi znajduje się zamek z początku XVII wieku i dwór. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
== Zamek, pałac == |
== Zamek, pałac == |
||
* rezydencja zbudowana przed 1615 roku zbudowana przypuszczalnie przez Jana Dziewłatowskiego herbu Trąby, który jako pierwszy wzmiankował go w swojej korespondencji. Dobra, na których się znajduje dwór wchodziły w XVI wieku w skład majątku królewskiego, ponieważ wiadomo, że w [[1549]] roku król [[Zygmunt II August]] podarował je swojej żonie [[Barbara Radziwiłł|Barbarze Radziwiłłównie]]. Być może istniał tu wtedy jakiś obiekt mieszkalny, a według niepotwierdzonej tradycji istniał tu obiekt obronny zbudowany przez Zakon krzyżacki. Po śmierci królowej majątek trafił w ręce innych przedstawicieli rodziny Radziwiłłów. Następnie własność wspomnianych Dziewałtowskich. Córka Jana Dziewałtowskiego, Katarzyna Gintowt Dziewałtowska, wyszła za [[Jan Eustachy Kossakowski|Jana Eustachego Kossakowskiego]], po którym właścicielami stali się ponownie Radziwiłłowie. W 1662 roku kupili go Worłowscy, natomiast w połowie XVIII wieku właścicielami byli Zabiełłowie. W 1819 r. dwór kupił Benedykt Tyszkiewicz, który dokonał jego naprawy oraz wybudował dodatkowe budynki, w tym stodoły i stajnie oraz park. W rękach [[Tyszkiewiczowie herbu Leliwa|Tyszkiewiczów]] majątek pozostawał do końca [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. W trakcie [[Powstanie listopadowe|Powstania listopadowego]] pałac spłonął w pożarze w 1831 roku. Podczas odbudowy zbudowano w latach 1837–1839 oranżerię. Kolejnej przebudowy dokonano po 1855 roku, gdy Tyszkiewiczowie zamienili pałac w rezydencję o cechach [[Neogotyk|neogotyckich]] i [[Neorenesans|neorenesansowych]]. Wtedy też przypuszczalnie odbito tynki, uwydatniając czerwony kolor elewacji, a wieżę zwieńczono neogotyckim [[Blanki|krenelażem]] mającym imitować średniowieczną formę obiektu. Kolekcja Tyszkiewiczów z Czerwonego Dworu zawierał jedno z najbogatszych archiwów rodzinnych na terenie dawnej [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczpospolitej Obojga Narodów]]. Liczyło ono 20 000 dokumentów, 12 000 listów, przeszło 10 000 tomów książek. Do tego na kolekcję w pałacu w Czerwony Dworze składała się bogata galeria obrazów malarzy polskich i obcych [[Bernardo Bellotto|Canaletto]], [[Marcello Bacciarelli|Bacciarelli]], [[Szymon Czechowicz|Czechowicz]], [[Walenty Wańkowicz|Wańkowicz]], [[Jan Rustem|Rustem]], zbiór pasów słuckich (zniszczony w [[Powstanie warszawskie|Powstaniu Warszawskim]]), [[Tapiseria|gobelinów]] i [[Makata|makat]]. [[Benedykt Henryk Tyszkiewicz]] zasłynął również jako nabywca obrazu ''[[Stefan Batory pod Pskowem]]'' [[Jan Matejko|Jana Matejki]] za 60 000 franków, który zdobił jedną z sal w rezydencji w Czerwonym Dworze. Kolekcję tę wywieziono na wschód przed 1915 r. W zamku w okresie I wojny światowej mieścił się niemiecki sztab wojskowy. Po wojnie majątek został przejęty przez rząd [[Republika Litewska (1918–1940)|Litwy]], a następnie go rozparcelowano, a w pałacu w latach 1927-1944 umieszczono sierociniec. W 1944 roku w trakcie [[II wojna światowa|II Wojny światowej]] pałac spłonął. W latach 1957-1972 pałac odbudowano dokonując przekształcenia wieży sugerując jej gotycką formę. W zamku ma siedzibę Instytut Mechanizacji Rolnictwa i szkoła rolnicza. W [[2008]] roku został określony jako narodowy pomnik kultury Litwy. Pałac, zwany zamkiem, jest otoczony parkiem z palmiarnią<ref name="Memento2">{{cytuj książkę|nazwisko=Antoni Urbański|tytuł=Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi, (II cz. książki ''[[Memento kresowe]]'')|miejsce=Warszawa|data=1928|strony=133}}</ref>. Rezydencja znana jest z kolekcji sztuk pięknych, zawierających obrazy [[Leonardo da Vinci|Leonarda da Vinci]], [[Michelangelo Merisi da Caravaggio|Caravaggia]], [[Peter Paul Rubens|Rubensa]] i [[Andrea del Sarto]]. W pałacu mieści się muzeum litewskiego kompozytora Józefa Nowialisa. |
|||
* stary zamek krzyżacki z 1405 r.<ref name=Memento2>{{cytuj książkę|nazwisko=Antoni Urbański|tytuł=Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi, (II cz. książki ''[[Memento kresowe]]'')|miejsce=Warszawa| data=1928| strony=133}}</ref> został przebudowany po [[bitwa pod Grunwaldem|bitwie pod Grunwaldem]] i stał się własnością króla. W [[1549]] roku król [[Zygmunt II August]] podarował zamek swojej żonie, którą była [[Barbara Radziwiłł]]ówna. Po jej śmierci zamek popadał w ruinę. Ziemie wraz z zamkiem przechodziły od XVI w przez ręce różnych rodzin (Gintowt-Dziewałtowski, ponownie [[Radziwiłłowie]], Worłowscy, Zabiełłowie), aż w latach 20. XIX w. kupił je [[Benedykt Tyszkiewicz]] - w rękach tej rodziny były do [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Zamek posiadał w narożnikach wieże i miał sklepienia w salach. Po wojnie majątek został przejęty przez rząd [[Litwa|Litwy]], rozparcelowany a w zamku była szkoła i przytułek. Zamek został wybudowany przez Dziewałtowskich na przełomie XVI i XVII w. |
|||
| ⚫ | |||
* po pożarze w 1831 r. Tyszkiewicz dokonał gruntownej przebudowy zamieniając go w wielką rezydencję w stylu [[renesans]]owo-[[neogotyk|neogotyckim]], pałac zbudowany jest z czerwonej cegły. Pałac, zwany zamkiem jest otoczony parkiem z palmiarnią<ref name=Memento2/>. Rezydencja znana jest z niezwykłej kolekcji sztuk pięknych, zawierających obrazy [[Leonardo da Vinci|Leonarda da Vinci]], [[Michelangelo Merisi da Caravaggio|Caravaggia]], [[Peter Paul Rubens|Rubensa]] i [[Andrea del Sarto]]. [[Tyszkiewiczowie]] zgromadzili w nim bogatą kolekcję dzieł sztuki, którą wywieziono przed 1915 r. W zamku w okresie I wojny światowej ulokował się niemiecki sztab wojskowy. Rezydencja zachowała się w dobrym stanie do współczesnych czasów. W zamku ma siedzibę Instytut Mechanizacji Rolnictwa i szkoła rolnicza. W [[2008]] roku został określony jako narodowy pomnik kultury Litwy. |
|||
| ⚫ | |||
== Ludzie urodzeni w Czerwonym Dworze == |
== Ludzie urodzeni w Czerwonym Dworze == |
||
Wersja z 18:31, 30 gru 2019
 Zamek Tyszkiewiczów | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Okręg | |||
| Rejon | |||
| Populacja (2011) • liczba ludności |
| ||
| Kod pocztowy |
LT-54001 | ||
Położenie na mapie Litwy  | |||
| 54°56′30″N 23°46′10″E/54,941667 23,769444
| |||
| Strona internetowa | |||
Czerwony Dwór (lit. Raudondvaris) – wieś na Litwie, w okręgu kowieńskim, w rejonie kowieńskim, położona na zachód od Kowna, u zbiegu rzek Niemna i Niewiaży, siedziba administracyjna gminy. W 2011 roku liczyła 4142 mieszkańców. We wsi znajduje się zamek z początku XVII wieku i dwór.
Historia
Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w kronikach zakonu krzyżackiego z 1392 roku.
Zamek, pałac
- rezydencja zbudowana przed 1615 roku zbudowana przypuszczalnie przez Jana Dziewłatowskiego herbu Trąby, który jako pierwszy wzmiankował go w swojej korespondencji. Dobra, na których się znajduje dwór wchodziły w XVI wieku w skład majątku królewskiego, ponieważ wiadomo, że w 1549 roku król Zygmunt II August podarował je swojej żonie Barbarze Radziwiłłównie. Być może istniał tu wtedy jakiś obiekt mieszkalny, a według niepotwierdzonej tradycji istniał tu obiekt obronny zbudowany przez Zakon krzyżacki. Po śmierci królowej majątek trafił w ręce innych przedstawicieli rodziny Radziwiłłów. Następnie własność wspomnianych Dziewałtowskich. Córka Jana Dziewałtowskiego, Katarzyna Gintowt Dziewałtowska, wyszła za Jana Eustachego Kossakowskiego, po którym właścicielami stali się ponownie Radziwiłłowie. W 1662 roku kupili go Worłowscy, natomiast w połowie XVIII wieku właścicielami byli Zabiełłowie. W 1819 r. dwór kupił Benedykt Tyszkiewicz, który dokonał jego naprawy oraz wybudował dodatkowe budynki, w tym stodoły i stajnie oraz park. W rękach Tyszkiewiczów majątek pozostawał do końca I wojny światowej. W trakcie Powstania listopadowego pałac spłonął w pożarze w 1831 roku. Podczas odbudowy zbudowano w latach 1837–1839 oranżerię. Kolejnej przebudowy dokonano po 1855 roku, gdy Tyszkiewiczowie zamienili pałac w rezydencję o cechach neogotyckich i neorenesansowych. Wtedy też przypuszczalnie odbito tynki, uwydatniając czerwony kolor elewacji, a wieżę zwieńczono neogotyckim krenelażem mającym imitować średniowieczną formę obiektu. Kolekcja Tyszkiewiczów z Czerwonego Dworu zawierał jedno z najbogatszych archiwów rodzinnych na terenie dawnej Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Liczyło ono 20 000 dokumentów, 12 000 listów, przeszło 10 000 tomów książek. Do tego na kolekcję w pałacu w Czerwony Dworze składała się bogata galeria obrazów malarzy polskich i obcych Canaletto, Bacciarelli, Czechowicz, Wańkowicz, Rustem, zbiór pasów słuckich (zniszczony w Powstaniu Warszawskim), gobelinów i makat. Benedykt Henryk Tyszkiewicz zasłynął również jako nabywca obrazu Stefan Batory pod Pskowem Jana Matejki za 60 000 franków, który zdobił jedną z sal w rezydencji w Czerwonym Dworze. Kolekcję tę wywieziono na wschód przed 1915 r. W zamku w okresie I wojny światowej mieścił się niemiecki sztab wojskowy. Po wojnie majątek został przejęty przez rząd Litwy, a następnie go rozparcelowano, a w pałacu w latach 1927-1944 umieszczono sierociniec. W 1944 roku w trakcie II Wojny światowej pałac spłonął. W latach 1957-1972 pałac odbudowano dokonując przekształcenia wieży sugerując jej gotycką formę. W zamku ma siedzibę Instytut Mechanizacji Rolnictwa i szkoła rolnicza. W 2008 roku został określony jako narodowy pomnik kultury Litwy. Pałac, zwany zamkiem, jest otoczony parkiem z palmiarnią[1]. Rezydencja znana jest z kolekcji sztuk pięknych, zawierających obrazy Leonarda da Vinci, Caravaggia, Rubensa i Andrea del Sarto. W pałacu mieści się muzeum litewskiego kompozytora Józefa Nowialisa.
- Kościół pw. św. Teresy ufundowany przez Benedykta Tyszkiewicza według projektu Wawrzyńca Cezary Anichiniego, (odbudowany w XX wieku) z ołtarzem Andriolli i z nagrobkami rodziny Tyszkiewiczów.
Ludzie urodzeni w Czerwonym Dworze
Przypisy
- ↑ Antoni Urbański: Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi, (II cz. książki Memento kresowe). Warszawa: 1928, s. 133.
Linki zewnętrzne
- Nieoficjalna strona miejscowości
- Czerwonydwór, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 847.