Dwanaście wielkich świąt Kościoła prawosławnego: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m Wycofano edycję użytkownika 109.231.10.162 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to 176.124.242.191. Znacznik: Wycofanie zmian |
Znaczniki: Wycofane VisualEditor |
||
Linia 26: | Linia 26: | ||
# [[Zesłanie Ducha Świętego|Zesłanie Ducha Świętego na Apostołów (Pięćdziesiątnica)]], cs. ''Soszestwije Swiataho Ducha na Apostołow'' (50 dzień po Zmartwychwstaniu Pańskim) |
# [[Zesłanie Ducha Świętego|Zesłanie Ducha Świętego na Apostołów (Pięćdziesiątnica)]], cs. ''Soszestwije Swiataho Ducha na Apostołow'' (50 dzień po Zmartwychwstaniu Pańskim) |
||
# [[Przemienienie Pańskie]], cs. '' Preobrażenije Hospodnie'' (6/19 sierpnia) |
# [[Przemienienie Pańskie]], cs. '' Preobrażenije Hospodnie'' (6/19 sierpnia) |
||
# [[Zaśnięcie Bogurodzicy|Zaśnięcie Przenajświętszej Bogurodzicy]], cs. ''Uspienije Preswiatoj Bohorodicy'' (15/28 sierpnia)<ref>{{Cytuj stronę | url = https://archive.is/20151001211249/http://www.wygoda.cerkiew.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=26:12-wielkich-wit&catid=20:prawosawie&Itemid=13 | tytuł = 12 Wielkich Świąt | opublikowany = [[Parafia Wszystkich Świętych w Białymstoku (prawosławna)|Parafia prawosławna pw. Wszystkich Świętych w Białymstoku]] | język = pl | data dostępu = 2015-10-04}}</ref>. |
# [[Zaśnięcie Bogurodzicy|Zaśnięcie Przenajświętszej Bogurodzicy]], cs. ''Uspienije Preswiatoj Bohorodicy'' (15/28 sierpnia)<ref>{{Cytuj stronę | url = https://archive.is/20151001211249/http://www.wygoda.cerkiew.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=26:12-wielkich-wit&catid=20:prawosawie&Itemid=13 | tytuł = 12 Wielkich Świąt | opublikowany = [[Parafia Wszystkich Świętych w Białymstoku (prawosławna)|Parafia prawosławna pw. Wszystkich Świętych w Białymstoku]] | język = pl | data dostępu = 2015-10-04}}</ref>. według świętego łukaszadupiny |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
Wersja z 22:13, 20 maj 2024
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B8.jpg/250px-%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B8.jpg)
Dwanaście wielkich świąt Kościoła prawosławnego (z j. gr. dodekaorton, cs. Двунадесятые праздники) – dwanaście głównych świąt prawosławnego roku liturgicznego.
Obchodzenie świąt w Cerkwi prawosławnej ma za zadanie przypominania oraz odtworzenia wydarzeń i postaci z przeszłości. Poprzez coroczną celebrację każdego święta wierni otrzymują wskazówki dotyczące ich życia w wierze i odnawiają więź ze wspólnotą Cerkwi[1]. Porządek świąt w roku ma wyrażać boski plan zbawienia i Bożą Opatrzność[2].
Wielkie święta z liczby dwunastu charakteryzują się uroczystym nabożeństwem i obecnością dni przed- i poświątecznych. Większość z nich ma po jednym dniu przedświątecznym (wigilia, cs. predprazdnstwo). Wyjątki stanowią Narodzenie Chrystusa i Chrzest Pański, poprzedzane odpowiednio pięcioma i czterema dniami przygotowawczymi oraz Wjazd Chrystusa do Jerozolimy, Pięćdziesiątnica i niekiedy Zwiastowanie Bogurodzicy, które nie mają dni przedświątecznych. Liczba dni poświątecznych (oktawa, cs. poprazdnstwo) jest różna: od jednego dnia po święcie Zwiastowania Bogurodzicy do 8 dni podczas Chrztu Pańskiego, Wniebowstąpienia Pańskiego czy Zaśnięcia Bogurodzicy. Żadnego dnia nie ma jedynie Wjazd Pański do Jerozolimy (bezpośrednio po tym święcie zaczyna się Wielki Tydzień[3]) i niekiedy Zaśnięcie Bogurodzicy[4].
Historia
Tradycja obchodzenia wielkich świąt formowała się na przestrzeni wieków. Do X wieku było ich mniej niż dwanaście. W IV i V wieku występowało Zmartwychwstanie Pańskie, Narodzenie Chrystusa, Chrzest Pański i Pięćdziesiątnica (Zstąpienie Ducha Świętego na Apostołów). Z czasem zaczęto świętować także Ukrzyżowanie Chrystusa, Zwiastowanie i Spotkanie Pańskie. Liczba dwunastu wielkich świąt uformowała się na przełomie XI i XII wieku. Zestawienie to charakteryzowała się dominacją świąt poświęconych Chrystusowi nad tymi poświęconymi Bogurodzicy. Ostatecznie katalog wielkich świąt w obecnej postaci uformował się w XVI–XVII wieku. Duże znaczenie ma sama ilość świąt, ponieważ liczba dwanaście traktowana jest w Cerkwi jako pełnia – symbolizuje Dwunastu Apostołów, dwanaście bram prowadzących do Jeruzalem, dwanaście-krotny plon z drzewa życia oraz dwanaście pieczęci Ducha Świętego[5].
Podział
W prawosławiu święta podzielone są na trzy grupy: wielkie, średnie i małe. W grupie wielkich świąt znajdują się tzw. wielkie święta z liczby dwunastu. Cerkiew dzieli je na 8 świąt Pańskich, czyli tych, które poświęcone są Jezusowi Chrystusowi (cs. Hospodskije prazdniki) oraz 4 święta poświęcone Bogurodzicy (cs. Bohorodicznyje prazdniki), przy czym niektórzy badacze święto Pięćdziesiątnicy i Podwyższenia Krzyża Pańskiego wydzielają z grupy świąt Pańskich w osobną grupę świąt eklezjalnych.
Spośród wszystkich świąt dziewięć to święta nieruchome, natomiast trzy mają datę zmienną, uzależnioną od daty święta Zmartwychwstania Pańskiego[6]. Samo święto Zmartwychwstania Pańskiego bywa niekiedy nazywane wielkim świętem, nie zalicza się go jednak do liczby dwunastu. Jest to bowiem święto przewyższające swoim znaczeniem wszystkie inne, Święto Świąt i uroczystość nad uroczystościami[7].
Lista świąt prawosławnych w starym i nowym stylu
- Narodzenie Przenajświętszej Bogurodzicy, cs. Rożdiestwo Prieswiatoj Bohorodicy (8/21 września)[a]
- Podwyższenie Krzyża Pańskiego, cs. Wozdwiżenije Kriesta Hospodnia (14/27 września)
- Wprowadzenie Przenajświętszej Bogurodzicy do Świątyni, cs. Wwiedienije wo chram Prieswiatoj Bohorodicy (21 listopada/4 grudnia)
- Narodzenie Chrystusa, cs. Rożdiestwo Christowo (25 grudnia/7 stycznia)
- Chrzest Pański, cs. Kreszczenije Hospodnie (6/19 stycznia)[b]
- Spotkanie Pańskie, cs. Sretienije Hospodnie (2/15 lutego)
- Zwiastowanie Przenajświętszej Bogurodzicy, cs. Błahowieszczenije Prieswiatoj Bohorodicy (25 marca/7 kwietnia)
- Wjazd Chrystusa do Jerozolimy (Niedziela Palmowa), cs. Wchod Hospodien wo Ijerusalim (ostatnia niedziela przed rozpoczęciem Wielkiego Tygodnia)
- Wniebowstąpienie Pańskie, cs. Wozniesienije Hospodnie (40. dzień po Zmartwychwstaniu Pańskim)
- Zesłanie Ducha Świętego na Apostołów (Pięćdziesiątnica), cs. Soszestwije Swiataho Ducha na Apostołow (50 dzień po Zmartwychwstaniu Pańskim)
- Przemienienie Pańskie, cs. Preobrażenije Hospodnie (6/19 sierpnia)
- Zaśnięcie Przenajświętszej Bogurodzicy, cs. Uspienije Preswiatoj Bohorodicy (15/28 sierpnia)[8]. według świętego łukaszadupiny
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Podwójne datowanie
- ↑ Chrzest Pański połączony jest z Epifanią, czyli Objawieniem Pańskim (zw. Teofanią, cs. Bohojawlenie) podczas którego ma miejsce obrzęd święcenia wody zwany świętem Jordanu (Epifania to również potoczne określenie tej grupy świąt)
Przypisy
- ↑ Charkiewicz 2013 ↓, s. 5.
- ↑ Bondaruk 1987 ↓, s. 96.
- ↑ Bondaruk 1987 ↓, s. 118.
- ↑ Charkiewicz 2013 ↓, s. 9.
- ↑ Charkiewicz 2013 ↓, s. 11–12.
- ↑ Charkiewicz 2013 ↓, s. 6–7.
- ↑ Bondaruk 1987 ↓, s. 98.
- ↑ 12 Wielkich Świąt. Parafia prawosławna pw. Wszystkich Świętych w Białymstoku. [dostęp 2015-10-04]. (pol.).
Bibliografia
- Jarosław Charkiewicz: Wielkie święta prawosławne: zarys historii i ikonografii. Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna, 2013. ISBN 978-83-60311-69-1.
- Konstanty Bondaruk: Nauka o nabożeństwach prawosławnych: podręcznik do nauki religii. Cz. 2. Białystok: Prawosławna Diecezja Białostocko-Gdańska, 1987.
- Wielkie święta prawosławne. gmina Narew. [dostęp 2015-10-07].