Starzec srebrzysty

Starzec srebrzysty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	starzec
Gatunek	starzec srebrzysty
	Nazwa systematyczna
	Senecio erucifolius L.; Fl. Suec., ed. 2 (Linnaeus) 291. 1755
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Starzec srebrzysty^[4], s. wąskolistny^[4]^[5] (Senecio erucifolius L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje w Eurazji^[6]. W Polsce gatunek rzadki; rośnie w rozproszeniu na obszarze całego kraju, głównie w części południowej^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Pajęczynowato-wełnista, rozgałęziona (zwłaszcza w górze), brunatno-czerwona, o wysokości 30–100 cm^[8], rzadko osiągająca nawet 135 cm^[5]. Wyrasta z węzłowato zgrubiałego kłącza, z którego też wyrastają podziemne rozłogi^[5].
Liście: Pajęczynowato-wełniste, pojedynczo-pierzastodzielne. Dolne liście ogonkowe, górne – siedzące. Odcinki liści skierowane lekko łukowato ku górze. Odcinki liści dolnych lancetowate, o szerokości 2–4 mm. Odcinki liści górnych równowąsko-lancetowate, o szerokości 1–3 mm^[8]. Całobrzegie lub odlegle ząbkowane, czasem podwinięte na brzegach. Od spodu szaro omszone^[5].
Kwiaty: Żółte, zebrane w koszyczki o szerokości 1,5 do 3 cm, te z kolei zebrane w podbaldach o szypułach skośnie wzniesionych. Listki okrywy eliptyczne, ostre, miękko owłosione, w liczbie około trzynastu. Cztery do sześciu dodatkowych (zewnętrznych) listków okrywy, ustawionych skrętolegle. Kwiaty języczkowe jasnożółte, płasko rozpostarte, o długości 12–15 mm i szerokości 1–2 mm, w liczbie około trzynastu^[8]^[5].
Owoc: Sztywno, krótko owłosiona niełupka. Puch kielichowy biały, mocno złączony z owocem, około trzy razy od niego dłuższy^[8]^[5].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do września. Rośnie na suchych murawach i w zaroślach, na odłogach^[9] oraz nasłonecznionych skrajach lasów^[5]. Liczba chromosomów 2n = 40^[9]. Gatunek charakterystyczny ziołorośli z zespołu Dauco-Picridetum hieracioidis oraz muraw kserotermicznych ze związku Cirsio-Brachypodion pinnati^[10].

Wyróżnia się odmianę^[5]:

var. tenuifolius (Jacq.) DC. – liście o brzegach podwiniętych, z odcinkami liści do 2–3 mm szerokości; w Polsce dość często spotykana.

Gatunek tworzy mieszańce ze starcem Jakubkiem (S. jacobaea)^[5].

Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Roślina umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony)^[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-12-29] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2018-01-06].
↑ ^a ^b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland – a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XII. Pawłowski B., Jasiewicz A. (red.). Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 243.
↑ Senecio erucifolius na Den virtuella floran. [dostęp 2017-12-29]. (cz.).
↑ Marek Podsiedlik, Leszek Bednorz. Aktualne rozmieszczenie Senecio erucifolius subsp. erucifolius i subsp. tenuifolius (Asteraceae) w Polsce. „Fragm. Florist. Geobot. Polon.”. 24 (1), s. 29–47, 2017. Kraków: Instytut Botaniki im. Władysława Szafera PAN. [dostęp 2017-12-26].
↑ ^a ^b ^c ^d Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
↑ ^a ^b Rutkowski Lucjan: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-12-29] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2018-01-06].

[zajac-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland – a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[pawlowski-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XII. Pawłowski B., Jasiewicz A. (red.). Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 243.

[6] Senecio erucifolius na Den virtuella floran. [dostęp 2017-12-29]. (cz.).

[7] Marek Podsiedlik, Leszek Bednorz. Aktualne rozmieszczenie Senecio erucifolius subsp. erucifolius i subsp. tenuifolius (Asteraceae) w Polsce. „Fragm. Florist. Geobot. Polon.”. 24 (1), s. 29–47, 2017. Kraków: Instytut Botaniki im. Władysława Szafera PAN. [dostęp 2017-12-26].

[szafer-8] Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.

[klucz-9] Rutkowski Lucjan: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[10] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[11] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]