Szarotka (roślina)

Szarotka
	; Szarotka alpejska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	szarotka
	Nazwa systematyczna
	Leontopodium R. Br. ex Cass.; Bull. Sci. Soc. Philom. Paris 1819: 144. Sep 1819
	Typ nomenklatoryczny
	L. alpinum Cass.
Synonimy
	Simlera Bubani; Sinoleontopodium Y.L.Chen;
	Simlera Bubani; Sinoleontopodium Y.L.Chen;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Szarotka (Leontopodium R.Br. ex Cass.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Rodzaj obejmuje 56 gatunków^[4]. Rośliny te występują naturalnie na obszarze od Europy po Chiny i Mjanmy w Azji^[5]. Najbardziej zróżnicowane gatunkowo są na obszarze południowo-wschodniej Azji. Rosną głównie na terenach górskich^[6].

W Europie występuje jeden gatunek – szarotka alpejska L. nivale^[5]^[4], rosnąca także w Polsce w Tatrach^[7].

Morfologia

Pokrój: Byliny, rzadko półkrzewy^[8], pokryte filcowatym kutnerem^[9].
Liście: Skrętoległe, pojedyncze, siedzące i całobrzegie. Z obu stron kutnerowate^[8]^[10].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki, a te na szczytach pędów zebrane w gęste baldachogrona, spłaszczone od góry i wsparte dookoła biało owłosionymi liśćmi^[8]. Dno kwiatostanu jest płaskie i nagie – bez plewinek i włosków^[10]. Listki okrywy są papierzaste, przejrzyste, brązowawe^[8]. Koszyczki zawierają włącznie kwiaty rurkowate o barwie żółtej lub kremowej^[9]. Zewnętrzne są nitkowato wąskie, żeńskie i bardzo liczne. Wewnętrzne są męskie i mniej liczne^[8]^[10].
Owoce: Podługowate niełupki pokryte krótkimi, maczugowatymi, podwójnymi włoskami. Puch kielichowy tworzą pierzaste włoski wyrastające w jednym rzędzie^[8]^[10].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny astrowatych Asteraceae, podrodziny Asteroideae, z plemienia Gnaphalieae^[11].

Wykaz gatunków^[4]^[12]

Leontopodium andersonii C.B.Clarke
Leontopodium antennarioides Soczava
Leontopodium artemisiifolium Beauverd
Leontopodium aurantiacum Hand.-Mazz.
Leontopodium blagoveshczenskyi Vorosch.
Leontopodium brachyactis Gand.
Leontopodium caespitosum Diels
Leontopodium calocephalum Beauverd – szarotka pięknokoszyczkowa
Leontopodium campestre (Ledeb.) Hand.-Mazz.
Leontopodium charkeviczii Barkalov
Leontopodium conglobatum (Turcz.) Hand.-Mazz.
Leontopodium coreanum Nakai
Leontopodium dedekensi Beauverd
Leontopodium delavayanum Hand.-Mazz.
Leontopodium discolor Beauverd – szarotka dwubarwna
Leontopodium fangingense Y.Ling
Leontopodium fauriei Hand.-Mazz. – szarotka Fauriego
Leontopodium forrestianum Hand.-Mazz.
Leontopodium franchetii Beauverd
Leontopodium giraldii Diels
Leontopodium haastioides Hand.-Mazz.
Leontopodium haplophylloides Hand.-Mazz.
Leontopodium hayachinense (Takeda) H.Hara & Kitam. – szarotka hayachińska
Leontopodium himalayanum DC. – szarotka himalajska
Leontopodium jacotianum Beauverd
Leontopodium japonicum Miq.
Leontopodium junpeianum Kitam.
Leontopodium kamtschaticum Kom.
Leontopodium kurilense Takeda
Leontopodium leontopodinum (DC.) Hand.-Mazz.
Leontopodium leontopodioides Beauverd – szarotka łąkowa
Leontopodium lingianum (Y.L.Chen) Dickoré
Leontopodium makianum Kitam.
Leontopodium microphyllum Hayata
Leontopodium monocephalum Edgew.
Leontopodium montisganeshii S.Akiyama
Leontopodium muscoides Hand.-Mazz.
Leontopodium nanum (Hook.f. & Thomson ex C.B.Clarke) Hand.-Mazz.
Leontopodium nivale (Ten.) A.Huet ex Hand.-Mazz. – szarotka alpejska, sz. śnieżna
Leontopodium omeiense Y.Ling
Leontopodium palibinianum Beauverd – szarotka Palibina
Leontopodium pusillum (Beauverd) Hand.-Mazz.
Leontopodium roseum Hand.-Mazz.
Leontopodium schlothauerae Barkalov
Leontopodium seorakensis Y.S.Lim, Hyun, Y.D.Kim & H.C.Shin
Leontopodium shinanense Kitam.
Leontopodium sinense Hemsl. ex F.B.Forbes & Hemsl.
Leontopodium smithianum Hand.-Mazz.
Leontopodium souliei Beauverd
Leontopodium stellatum A.P.Khokhr.
Leontopodium stoloniferum Hand.-Mazz.
Leontopodium stracheyi C.B.Clarke ex Hemsl. – szarotka Strachey'a
Leontopodium suffruticosum Y.L.Chen
Leontopodium villosulum A.P.Khokhr.
Leontopodium villosum Hand.-Mazz.
Leontopodium wilsonii Beauverd – szarotka Wilsona

Zastosowanie

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Są całkowicie mrozoodporne, źle natomiast tolerują długotrwałe deszcze, zwłaszcza jesienne^[9]. Szczególnie nadają się do ogródków skalnych. Wymagają słonecznego stanowiska i przepuszczalnego, piaszczystego podłoża. Rozmnaża się je przez nasiona lub podział.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Leontopodium. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2015-12-04]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Leontopodium R.Br. ex Cass.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-25].
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 517, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 877. ISBN 83-214-1305-6.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 107, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Yousheng Chen, Randall J. Bayer: Leontopodium R. Brown ex Cassini. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-09-25].
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b ^c ^d J.W.J.W. Kadereit J.W.J.W., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 269-270, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805 .
↑ Genus Leontopodium R. Br. ex Cass.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-09-23].
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 112. ISBN 978-83-925110-5-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[ing-3] Leontopodium. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2015-12-04]. (ang.).

[powo-4] Leontopodium R.Br. ex Cass.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-25].

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 517, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[Szweykowscy-6] Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 877. ISBN 83-214-1305-6.

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 107, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[china-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Yousheng Chen, Randall J. Bayer: Leontopodium R. Brown ex Cassini. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-09-25].

[E-9] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[kubitzki-10] J.W.J.W. Kadereit J.W.J.W., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 269-270, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805 .

[grin-11] Genus Leontopodium R. Br. ex Cass.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-09-23].

[gawrys-12] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 112. ISBN 978-83-925110-5-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]