Szymon Antoni Sapalski
 Syrokomla | |
| Data i miejsce urodzenia |
29 października 1822 |
|---|---|
| Data śmierci |
25 lutego 1890 |
| Ojciec | |
| Matka |
Zuzanna Ruśkiewicz |
| Żona |
Joanna Majör |
| Dzieci |
Matylda |
| Rodzeństwo |
Wincenty |
Szymon Antoni Sapalski, Antoni Sapalski, A. Sapalski (ur. 19 października 1822 w Krakowie, zm. 25 lutego 1890 tamże) – polski organmistrz[1], autor pierwszego polskiego podręcznika traktującego o historii, budowie i konserwacji organów piszczałkowych[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 29 października 1822 jako trzeci z dziesięciorga dzieci Franciszka Sapalskiego oraz Zuzanny z domu Ruśkiewicz[3]. Pierwsze nauki pobierał w domu rodzinnym. W wieku 9 lat, 13 listopada 1831 został zapisany do Liceum św. Barbary w Krakowie. Nie ukończył klasy I, i w 1832 zaczął uczęszczać do Liceum św. Anny, gdzie pierwszą klasę ukończył za drugim podejściem, ze słabym wynikiem w 1834. W roku szkolnym 1834/35 ukończył – z nieco lepszym wynikiem – klasę II. Klasę III realizował przez dwa lata i ukończył ją w 1837[4]. W tym samym roku zmarła jego matka.
W wieku 15 lat, 10 października 1837 został zapisany na naukę w Instytucie Technicznym. Nie ukończył ani jednego roku edukacji. 2 kwietnia 1838 roku zmarł jego ojciec[5].
Po 1838 przeprowadził się do wujka – Feliksa Sapalskiego – mieszkającego na terenie Królestwa Polskiego. Podróżował do Austrii, Francji, Niemiec, Szwajcarii i Włoch[6].
W 1850, mieszkając na powrót w Krakowie, ogłosił otwarcie swojej fabryki organów[7].
W 1878 należał do „Stowarzyszenia ku niesieniu pomocy ubogim uczniom szkół ludowych krakowskich” i został wybrany na członka rady nadzorczej Towarzystwa Kredytowego Rękodzielników i Przemysłowców. W latach 1884–1887 był członkiem komitetu Resursy Miejskiej, a w 1887 również członkiem Towarzystwa Muzycznego[8].
Zmarł 25 lutego 1890 w Krakowie, z powodu zapalenia nerek. Jest pochowany na cmentarzu Rakowickim[9].
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
Organy piszczałkowe zbudowane lub wyremontowane przez Antoniego Sapalskiego:
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- 1880: Przewodnik dla organistów (Kraków; OCLC:899803574)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Antoni Sapalski h. Syrokomla [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-07-21].
- ↑ Erdman 1989 ↓, s. 24.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 23.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 24–25.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 27–28.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 28.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 30.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 36–37.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 38.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 45.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 48.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 50.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 57.
- ↑ a b c d e Gołos 1972 ↓, s. 285.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 63.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 89.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 121.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 127.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 94.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 131.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 133.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 103.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 139.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 105.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 118.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 144.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 108.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 145.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 110.
- ↑ Matoga 2020 ↓, s. 114.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Erdman: Organy: poradnik dla użytkowników. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1989. ISBN 83-85015-93-0.
- Jerzy Gołos, Smulikowska Ewa: Polskie organy i muzyka organowa. Tadeusz Maciejewski (red.), Zofia Olszewska (red.), Eugeniusz Lebelt (okł.). Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1972. OCLC 830245324.
- Piotr Matoga: Antoni Sapalski (1822–1890): życie i działalność organmistrzowska na terenie Krakowa. Opole: Sindruk-DIMK: Diecezjalny Instytut Muzyki Kościelnej w Opolu, 2020. ISBN 978-83-955914-3-3.