Thomas-Morse TM-23
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Thomas-Morse Aircraft |
| Typ | |
| Konstrukcja |
dwupłat o konstrukcji całkowicie metalowej |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
1924 |
| Liczba egz. |
1 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
1 x Curtiss D-12 |
| Moc |
440 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
8,12 m[a] |
| Długość |
6,6 m |
| Powierzchnia nośna |
24,52 m² |
| Masa | |
| Własna |
870 kg |
| Startowa |
1227 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
305 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
7,3 minuty na pułap 3000 m |
| Długotrwałość lotu |
2 godziny 15 minut |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| planowane – 1 km 12,7 mm, 1 km 7,62 mm | |
Thomas-Morse TM-23 – prototypowy amerykański samolot myśliwski zaprojektowany i zbudowany w zakładach Thomas-Morse Aircraft w latach 1923-24 jako prywatna inicjatywa tej firmy. Samolot miał nowoczesną jak na ówczesne czasy konstrukcję, ale jego osiągi i własności pilotażowe nie były zadowalające i nie został on zamówiony przez United States Army Air Service (USAAS).
Tło historyczne[edytuj | edytuj kod]
W czasie I wojny światowej firma Thomas-Morse osiągnęła spory sukces finansowy zdobywając znaczące kontrakty na samoloty S-4 i SH-4 o łącznej wartości ponad miliona dolarów, jeszcze w 1918 firma zatrudniała 1200 pracowników w mieszczących się w Ithaca fabrykach[1]. Zakończenie wojny przyniosło ze sobą anulowanie części kontraktów, ale w 1919 firma otrzymała zamówienie na 50 myśliwców typu Thomas-Morse MB-3[1]. Wiadomo było wówczas, że USAAS planuje zamówić więcej tych udanych myśliwców i w zakładach Thomas-Morse przygotowano się do ich produkcji inwestując w narzędzia i materiały[1]. Ostatecznie jednak kontrakt na budowę dwustu MB-3A został przyznany zakładom Boeinga które zaoferowały niższą cenę[1]. Utrata intratnego kontraktu była dla Thomas-Morse poważną porażką z której firma już nigdy się do końca nie podniosła i był to początek powolnego upadku firmy[1].
Pomimo utraty potencjalnego kontraktu w firmie panował optymizm co do jej przyszłości i postanowiono skoncentrować się na projektowaniu samolotów o konstrukcji metalowej[1]. Zakłady Thomas-Morse miały długą tradycję projektowania nowoczesnych i nowatorskich myśliwców (np. Thomas-Morse MB-1 czy MB-2) i pomimo braku doświadczenie w projektowaniu konstrukcji metalowych oraz prawie chałupniczych metod produkcji, począwszy od 1921 w firmie zaprojektowano szereg samolotów które jednak nie przyniosły firmie sukcesu komercyjnego[1]. Po nieudanych jednopłatach MB-9 (1921), MB-10 (1921) i TM-22 (R-5) (1922)[2] w 1923 w Thomas-Morse został zaprojektowany myśliwiec przechwytujący TM-23[2].
TM-23 został zaprojektowany jako tzw. alert pursuit[2][3] czy alert interceptor[4], szybki myśliwiec przechwytujący o dużej prędkości wznoszenia przeznaczony do obrony własnych lotnisk[5][6], rok wcześniej powstał inny nieudany samolot o podobnym przeznaczeniu – Dayton-Wright XPS-1[7]. Podobnie jak inne myśliwce Thomasa-Morse’a także TM-23 został zaprojektowany możliwie jak najkrótszy aby w taki sposób zmaksymalizować zwrotność samolotu[8], samolot został zaprojektowany jako najmniejsza możliwa konstrukcja która mogła być napędzana silnikiem Curtiss D-12[4].
Opis konstrukcji[edytuj | edytuj kod]
Thomas-Morse TM-23 był jednosilnikowym, jednomiejscowym, dwupłatowym samolotem myśliwskim o konstrukcji całkowicie metalowej[2][3][8].
Skrzydła samolotu miały równą rozpiętość i były całkowicie wolnonośne, ale w pierwszej wersji samolotu połączone były pojedynczym zastrzałem, który miał być usunięty w późniejszym czasie[2][3].
Wewnętrzna konstrukcja kadłuba wykonana była ze stalowych rur, a sam kadłub kryty był aluminiową blachą falistą z wyjątkiem osłony silnika zrobionej z gładkiej blachy aluminiowej[3][9][10].
Samolot miał wąski i krótki kadłub, a co się z tym wiązało małą i niewygodną kabinę pilota[2]. Kabina była tak mała, że z wielkim trudem mieścił się w niej pilot z ubranym spadochronem, a pedały orczyka znajdowały się po dwóch stronach silnika[2]. W późniejszym czasie zmieniono konstrukcję zarówno skrzydeł, jak i kadłuba[11].
W pierwszej wersji samolot mierzył 5,07 m długości, a jego rozpiętość skrzydeł wynosiła 5,94 m[3].
Samolot posiadał unikatowy system trymowania, zamiast tradycyjnego trymera na ogonie samolotu znajdowały się niewielkie dodatkowe powierzchnie sterowe ustawiane z kokpitu które służyły do wyważania samolotu w locie[8]. Nietypowo była umieszczona także chłodnica silnika która była wbudowana w dolną część nosa samolotu[8].
Samolot napędzany był chłodzonym wodą silnikiem rzędowym typu Curtiss D-12 o mocy 440 KM z dwupłatowym śmigłem[9][3].
Planowane uzbrojenie które nigdy nie zostało zainstalowane miały stanowić dwa nieruchome, strzelające do przodu karabiny maszynowe, jeden o kalibrze 12,7 i jeden kalibru 7,62[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze kołowanie samolotu wykazało, że samolot nie reagował na ster kierunku i powierzchnia statecznika pionowego została zwiększona przed pierwszym lotem[2]. Pierwszy lot odbył się w nieoczekiwany sposób kiedy podczas kołowania samolot podskoczył na niewielkim wzniesieniu i siedzący za sterami Paul Wilson zdał sobie sprawę, że nie będzie w stanie zatrzymać samolotu przed końcem pasa startowego[2]. Samolot zrobił tylko jedno okrążenie lotniska i okazał się bardzo trudny w pilotowaniu, w czasie lądowania samolot kapotował uszkadzając przy tym śmigło i górne skrzydło[2].
Po wypadku samolot został naprawiony przy czym jego górne skrzydło zostało przesunięte 30 cm do przodu co częściowo wyeliminowało problemy z jego zbyt „ciężkim nosem”, ale samolot nadal charakteryzował się kiepskimi właściwościami pilotażowymi[2]. W tej wersji samolot nie zdołał także osiągnąć teoretycznie wyliczonej prędkości maksymalnej mającej wynosić 205 mil na godzinę (330 km/h) osiągając 257 km/h w locie poziomym[2]. Loty wykazały także poważne problemy z chłodzeniem silnika, i pomimo że konstrukcja nie rokowała większych nadziei na przyszłość, samolot był oblatywany przez kilka następnych miesięcy[2].
Po zakończeniu tej fazy testów samolot został całkowicie przebudowany[3][9]. Z pierwszej wersji samolotu niezmieniona została tylko mieszcząca silnik część dziobowa, kadłub przed kabiną pilota został wydłużony o 20 cali (50 cm), a samonośne skrzydła zostały zastąpione standardowymi wówczas skrzydłami z zastrzałami[11]. Powiększono rozpiętość i powierzchnię nośną skrzydeł, lotki został przeniesione z górnego na dolne skrzydło i powiększono powierzchnie sterowe ogona[3]. Zmieniono także położenie chłodnicy która została przeniesiona z dzioba samolotu pod kadłub[12].
W tej wersji samolot mierzył 6,60 m długości, a jego rozpiętość skrzydeł została zwiększona do 8,12 m[3].
Po zmianach samolot osiągnął maksymalną prędkość 190 mil na godzinę (305 km/h), ale nadal był trudny w pilotażu[11]. Po oblataniu go w Ithaca samolot został przekazany do bazy USAAS McCook Field, gdzie w czasie jego pierwszego lotu w marcu 1926 doszło do awarii chłodnicy oleju[11]. W rękach pilotów USAAS samolot wykonał jeszcze tylko cztery loty[11], krytykowano jego własności pilotażowe oraz dużą prędkość lądowania[3][8].
Po zakończeniu testów USAAS samolot został zwrócony do Ithaci gdzie został rozłożony na części[11]. Samolot nie został przyjęty przez USAAS i nie otrzymał oficjalnego oznaczenia wojskowego, jego konstrukcja została całkowicie sfinansowane przez Thomasa-Morse’a, koszt projektu wyniósł 77 tysięcy dolarów[13].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wszystkie dane odnoszą się do drugiej wersji samolotu.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g J. Wegg: General Dynamics Aircraft. s. 13.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m J. Wegg: General Dynamics Aircraft. s. 27.
- ↑ a b c d e f g h i j k W. Green: The Complete Book of Fighters. s. 569.
- ↑ a b W. Green: The Complete Book of Fighters. s. 163.
- ↑ William Wagner: Reuben Fleet And the Story of Consolidated Aircraft. s. 70.
- ↑ P. Bowers: Forgotten Fighters 2. s. 31.
- ↑ J. Wegg: General Dynamics Aircraft. s. 37-38.
- ↑ a b c d e P. Bowers: Forgotten Fighters 2. s. 48.
- ↑ a b c J. Wegg: General Dynamics Aircraft. s. 27-28.
- ↑ P. Bowers: Forgotten Fighters 2. s. 48-49.
- ↑ a b c d e f J. Wegg: General Dynamics Aircraft. s. 28.
- ↑ P. Bowers: Forgotten Fighters 2. s. 49.
- ↑ Ray Wagner: Army Pursuits the Biplane Period, 1920-1932. americancombatplanes.com. [dostęp 2012-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-15)]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Peter M. Bowers: Forgotten Fighters/2 and Experimental Aircraft U.S. Army 1918-1941. Arco Publishing, 1971. ISBN 978-0668024037.
- William A. Green, Gordon Swanborough: The Complete Book of Fighters: An Illustrated Encyclopedia of Every Fighter Aircraft Built and Flown. Londyn: Smithmark Publishers, 1994. ISBN 0-8317-3939-8.
- John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessors. Annopolis: Naval Institute Press, 1990. ISBN 0-87021-233-8.
- William Wagner: Reuben Fleet And the Story of Consolidated Aircraft. Fallbrook, CA: Aero Publishers, 1976. ISBN 978-0-8168-7950-2.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcie samolotu. flickr.com, kolekcja San Diego Air and Space Museum Archive. [dostęp 2012-10-03]. (ang.).
- Zdjęcie samolotu. flickr.com, kolekcja San Diego Air and Space Museum Archive. [dostęp 2012-10-03]. (ang.).
- Zdjęcie samolotu. flickr.com, kolekcja San Diego Air and Space Museum Archive. [dostęp 2012-10-03]. (ang.).
- Trzy rzuty samolotu w zmienionej wersji. valka.cz. [dostęp 2012-10-03].
