Białak śnieżysty
 Górna strona owocnika Tyromyces chioneus | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
białak śnieżysty |
| Nazwa systematyczna | |
| Tyromyces chioneus (Fr.) P. Karst. Revue Mycol., Toulouse 3(no. 9): 17 (1881) | |
Białak śnieżysty (Tyromyces chioneus) (Fr.) P. Karst. – gatunek grzybów z rzędu żagwiowców (Polyporales)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji: Tyromyces, Incrustoporiaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy został zdiagnozowany przez E. Friesa w 1815 r. jako Polyporus chioneus, do rodzaju Tyromyces przeniósł go Petter Karsten w 1881 r[2]
Synonimów łacińskich ma kilkanaście. Niektóre z nich[2]:
- Leptoporus chioneus (Fr.) Quél. 1886
- Polyporus chioneus Fr. 1815
- Polystictus chioneus (Fr.) Gillot & Lucand 1890
- Tyromyces albellus (Peck) Bondartsev & Singer 1941
Nazwę polską zaproponował W. Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był przez F. Błońskiego jako żagiew śnieżysta, przez S. Domańskiego jako białak bielutki[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Jednoroczne. Kształt półkolisty lub prawie kolisty, czasami resupinowaty, do podłoża przyrośnięty dość słabo. Trzonu brak. Rozmiar: 2–8 × 3–10 cm, grubość 1–3,5 cm. Powierzchnia u młodych owocników omszona i biała, u starszych naga, żółtawa, w końcu szarzejąca. Skórka cienka, daje się odróżnić od miąższu dopiero po wyschnięciu[4].
Rurkowaty. Pory okrągłe lub niemal okrągłe, ale mogą być także wydłużone i labiryntowate. Mają średnicę 0,2—0,3 mm, na jednym mm mieści się ich 3-4[4].
Miękki, nieco ziarnisty, wodnisty, soczysty i dość kruchy. Barwa biała i nie zmienia się po uszkodzeniu. Nie posiada wyraźnego smaku ani zapachu[4]. Po wysuszeniu staje się twardy i kruchy[5].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników biały. Zarodniki cylindryczne, nieco wygięte, gładkie, o rozmiarach 4,5 × 1,5–2 μm, nieamyloidalne. Pod wpływem KOH stają się szkliste[6]. Podstawki o rozmiarach 4,5–10 μm. W hymenium brak cystyd, występują jednak niedojrzałe cystydy[5].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje wokółbiegunowo na półkuli północnej, na obszarach o umiarkowanym klimacie w Ameryce Północnej, Azji i w Europie[5]. Rośnie w lasach, na drewnie drzew liściastych, szczególnie na martwych gałęziach drzew, głównie na olszach, brzozie brodawkowatej, grabach, buku i dębach. W Polsce owocniki wytwarza od lipca do września[3].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb niejadalny. Saprotrof wywołujący białą zgniliznę drewna[4]. W badaniach laboratoryjnych stwierdzono występowanie substancji chemicznych hamujących rozwój wirusa HIV[7]
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- białak mleczny (Tyromyces lacteus) – bardzo podobny, makroskopowo odróżnia się tylko ziarnistym miąższem i dobrze rozróżnialną skórka na górnej powierzchni owocnika[4],
- drobnoporek mleczny (Postia tephroleuca).
- drobnoporek gorzki (Postia stiptica) – jest gorzki i rośnie na drzewach iglastych
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-19] (ang.).
- ↑ a b Species Fungorum [online] [dostęp 2014-01-03] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ a b c d e Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae), In: J. Kochman, A. Skirgiełło (eds.), Grzyby (Mycota) 3: Podstawczaki (Basidiomycotes). Bezblaszkowce (Aphyllophorales). PWN, 1967, Warszawa, pp. 398+ Pls XXXiX (in Polish)
- ↑ a b c Ryvarden L, Gilbertson RL. (1993). European Polypores. Meripilus – Tyromyces. Oslo, Norway: Fungiflora. s. 686–7
- ↑ MushroomExpert. [dostęp 2014-01-03]. (ang.).
- ↑ A New Cadinane Sesquiterpene with Significant Anti-HIV-1 Activity from the Cultures of the Basidiomycete Tyromyces chioneus [online] [dostęp 2014-01-22].