Władysław Bartniak
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
| |
Władysław Bartniak ps. Henryk, Aleksy, Bolek, Gołąb (ur. 10 listopada 1883 w Łodzi, zm. 2 kwietnia 1911 w Warszawie) – działacz PPS i Organizacji Bojowej PPS Frakcji Rewolucyjnej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie robotniczej. Po ukończeniu szkoły elementarnej praktykował w zakładzie krawieckim, a następnie pracował w przędzalniach. Tam zetknął się z ruchem socjalistycznym i wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1905 brał udział w „powstaniu łódzkim”, gdzie został ciężko ranny w pierś. Po wyleczeniu podjął działalność pod pseudonimem „Gołąb” jako organizator kółek partyjnych i agitator. Sukcesy w tej działalności spowodowały, że Łódzki Okręgowy Komitet Robotniczy PPS polecił mu porzucić pracę i podjąć działania jako funkcjonariusz partyjny[1].
W połowie 1906 został aresztowany i osadzony w więzieniu łódzkim, skąd po dwóch dniach – zmyliwszy władze więzienne co do tożsamości – ucieka. Rozkonspirowany z polecenia PPS wyjechał do Krakowa, gdzie ukończył szkołę agitacyjno-organizacyjną. Po rozłamie w PPS w listopadzie 1906 przystąpił do PPS Frakcji Rewolucyjnej. Po ukończeniu szkoły w marcu 1907 został skierowany do Zagłębia Dąbrowskiego na kierownika dzielnicy Dąbrowy Górniczej jako „Henryk”[2].
Według innych źródeł ponownie aresztowany w lutym 1907 w Łodzi, został skazany na zesłanie. W drodze zbiegł i powrócił do Łodzi. Od sierpnia do września 1908 kierował dzielnicą partyjną Dąbrowa Górnicza. Pod koniec 1908, był okręgowcem w okręgu kielecko-radomskim, a od stycznia 1909 lubelskim.
Od 1909 był członkiem Organizacji Bojowej PPS Frakcji Rewolucyjnej. Ukończył kurs bojowy, oraz specjalny kurs dla „bombistów” w Krakowie. Skierowany do działań w Lublinie a następnie w Łodzi. Tam uczestniczył w przygotowaniu do zamachu na generał-gubernatora Kaznakowa. Następnie działał w Dąbrowie Górniczej, gdzie zaskoczony przez usiłujących go aresztować strażników, zastrzelił czterech z nich. Od końca 1909 przebywał w Krakowie.
W marcu 1910 przyjechał do Grodziska Mazowieckiego, gdzie miał przygotować zamach na naczelnika straży ziemskiej powiatu błońskiego kapitana Iwana Aleksandrowa słynącego od trzech lat z okrucieństwa i stosowania tortur wobec aresztowanych. Po trzech miesiącach przygotowań, w dniu 17 czerwca 1910 dokonał zamachu bombowego. Niestety bomba odbiła się i jedynie zraniła Aleksandrowa, oraz ciężko raniła dwóch żandarmów Aksenowa i Prodicza. Odłamki bomby poraniły też Bartniaka, który nie mogąc uciekać zaczął strzelać do strażników. Sprowadzony oddział wojska zaczął ostrzeliwać Bartniaka, zadając mu według jednej wersji 19 – według drugiej – 27 postrzałów. Bartniak strzeli do siebie ostatnią kulą. Rana nie okazała się śmiertelna. Ciężko ranny został pobity i aresztowany. Osadzono go w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Zmarł w Cytadeli z powodu gruźlicy 2 czerwca 1911 pozostając anonimowy dla władz carskich.
Pośmiertnie, w Niepodległej Polsce, odznaczony został Krzyżem Niepodległości z Mieczami[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Radek 1939 ↓, s. 137.
- ↑ Radek 1939 ↓, s. 138.
- ↑ Monitor Polski z 1930 r. Nr 300, poz. 423
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego" Tom 1, ISBN 83-05-11327-2
- Julia Freyer, Zamach na kapitana Aleksandrowa w Grodzisku, "Kronika Ruchu Rewolucyjnego w Polsce" Nr 4 z 1935 r.
- Paweł Hulka-Laskowski, Mój Żyrardów,Warszawa 1934
- Leon Wasilewski, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 318. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0
- Stanisław Andrzej Radek. Wspomnienia o Henryku - Władysławie Bartniaku. „Niepodległość”. 1(51) Tom XIX, styczeń-luty 1939.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Władysław Bartniak, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-01-30].