Wołkusz
53°48′29″N 23°31′09″E/53,808056 23,519167| wieś | |
.JPG) Rzeka Wołkuszanka przepływająca przez miejscowość | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
87 |
| Kod pocztowy |
16-315[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BAU |
| SIMC |
0761970[5] |
Położenie na mapie gminy Lipsk  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu augustowskiego  | |
| 53°48′29″N 23°31′09″E/53,808056 23,519167[1]
| |
Wołkusz (biał. Волкуш, lit. Volkušas) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie augustowskim, w gminie Lipsk, tuż przy granicy z Białorusią[5][6].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0761986 | Sołojewszczyzna | przysiółek |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jej powstanie datuje się na lata 1562-1569, w których to wzniesiono dwór Wołkusz (jako siedzibę leśniczego perstuńskiego) do obsługi okolicznych wsi osoczników - strażników królewskiej puszczy (Leśne Bohatery, Starożyńce, Kurianka oraz chłopską wieś Skieblewo). Przed 1560 rokiem powstał tu młyn na ważnym wówczas szlaku biegnącym z Grodna do Prus. Młyn ten obsługiwał wyżej wymienione wsie osockie.
W roku 1667 dwór w Wołkuszu oraz całą Puszczę Perstuńską i Przełomską król Jan Kazimierz nadał we władanie kamedułom z Wigier, którzy zaczęli tutaj prowadzić intensywną eksploatację lasów oraz pobierać wysokie opłaty za prawo wjazdu do puszczy i korzystanie z łąk; w Wołkuszu uruchomili też karczmę. W roku 1700 zakwestionowano prawa kamedułów do lasów puszczańskich. Komisarze królewscy i im. króla Augusta II odebrali kamedułom znaczną część ziem, m.in. folwark i dwór w Wołkuszu, we władaniu opactwa pozostał natomiast młyn nad rzeką Wołkuszanką.
Niewielka osada skupiona wokół młyna, folwarku i karczmy rozrosła się w dość dużą wieś dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku, czego przyczyny dopatruje się w migracji gospodarzy z pobliskiej wsi osockiej - Bohater Leśnych, którą w owym okresie zniszczył pożar. Dziś jest to bardzo malownicza wieś leżąca pośród łąk i lasów- pamiątki potęgi lasów puszczańskich.
Atrakcją jest pomnik znajdujący się w lesie, nieopodal Wołkusza - tuż przy granicy z Białorusią. Jest to symboliczny grób sztabskapitana Wieczysława Aleksandrowicza, oficera 29 brygady artylerii z guberni smoleńskiej. Zginął on w lutym 1915 roku w walce z Niemcami, prawdopodobnie tuż przy moście na Wołkuszance (stoi tam pamiątkowa kapliczka) a jego ciało zostało przeniesione i pochowane w miejscu, gdzie stoi pomnik. Ojciec, również oficer carski, po wojnie zabrał ciało syna by je pochować w rodzinnych stronach, a w miejscu mogiły postawił pomnik którego inskrypcja uwieńczona jest potężnym krzyżem.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 150684
- ↑ Wieś Wołkusz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-11-25], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1482 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Grzegorz Rąkowski: Polska Egzotyczna. Część I. Przewodnik. Pruszków: Oficyna wydawnicza "Rewasz", 2005, s. 150-151. ISBN 83-89188-37-6.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Wołkusz 1(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 880.
- Siedziba gminy: Lipsk
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Kolonia | |
| Część wsi |
|
| Kolonia wsi | |
| Przysiółek wsi |
