Suchogrzybek oprószony

Suchogrzybek oprószony
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	borowikowate
Rodzaj	suchogrzybek
Gatunek	suchogrzybek oprószony
	Nazwa systematyczna
	Xerocomellus pruinatus (Fr. & Hök) Šutara; Czech Mycol. 60(1): 50 (2008)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Suchogrzybek oprószony, borowik oprószony\ (Xerocomellus pruinatus (Fr.) Šutara) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Xerocomellus, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w roku 1835 Elias Fries i Hök nadając mu nazwę Boletus pruinatus. W 1888 r. Lucien Quélet przeniósł go do rodzaju Xerocomus (podgrzybek). Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 2008 Josef Šutara, przenosząc go do rodzaju Xerocomellus^[1].

Synonimy naukowe^[2]:

Boletellus pruinatus (Fr. & Hök) Klofac & Krisai 1992
Boletellus pruinatus f. luteocarnosus Klofac & Krisai 1992
Boletellus pruinatus (Fr. & Hök) Klofac & Krisai (1992) f. pruinatus
Boletellus pruinatus var. pascuus (Pers.) Klofac & Krisai 1992
Boletellus pruinatus (Fr. & Hök) Klofac & Krisai 1992 var. pruinatus
Boletus pascuus (Pers.) Krombh. 1846
Boletus pruinatus Fr. & Hök 1835
Boletus subtomentosus var. pascuus Pers. 1825
Versipellis pruinata (Fr. & Hök) Quél. 1886
Xerocomus pascuus (Pers.) E.-J. Gilbert 1931
Xerocomus pruinatus (Fr. & Hök) Quél. 1888
Xerocomus pruinatus (Fr. & Hök) Quél. 1888 var. pruinatus

Nazwę polską (borowik oprószony lub podgrzybek oprószony) podał Władysław Wojewoda w 2003, dawniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także jako grzyb oprószony^[3]. W atlasach grzybów opisywany był też pod nazwą podgrzybek aksamitny^[4]. Wszystkie te nazwy są jednak niespójne z obecną nazwą naukową; według Index Fungorum gatunek ten nie należy ani do rodzaju borowik, ani podgrzybek, lecz do rodzaju Xerocomellus. W 2021 Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy suchogrzybek oprószony^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kapelusz

Średnica 3–10 cm, kształt płasko-łukowaty lub poduchowaty. Skórka aksamitna, sucha i jednolicie ubarwiona na kolor czerwonobrązowy lub ciemnobrązowy. Uszkodzone miejsca zmieniają barwę na czerwonobrązową. Charakterystyczną cechą tego gatunku, różniącą go od innych podobnych jest to, że jego kapelusz na starość i podczas suchej pogody nie pęka na poletka^[6]^[4].

Rurki

U młodych okazów bladoochrowe później bladożółte, uszkodzone sinieją. Pory początkowo białawe, później żółte lub żółtozielone^[4].

Trzon

Wysokość 5–10 cm, grubość 1–2 cm, walcowaty, pełny i twardy. Skórka podłużnie włóknista, na żółtym tle z czerwonobrązowymi wybarwieniami, z wyjątkiem górnej części pod kapeluszem, gdzie zawsze jest żółty^[4].

Miąższ

Żółty, soczysty i dość twardy, w trzonie włóknisty. Po uszkodzeniu nieco sinieje, smak owocowy, zapach przyjemny^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników brązowy. Zarodniki gładkie i grubościenne, o barwie brązowej lub oliwkowo-zielonej, nieco wrzecionowate, bez kropli w środku. Rozmiar: 11,5–14 × 4,5–5,5 µm. Podstawki z czterema sterygmami. Cystydy występujące na krawędzi porów są maczugowate lub wrzecionowate i dość liczne, cystydy na powierzchni rurek mają podobny kształt, ale są nieliczne^[7].

Gatunki podobne

podgrzybek zajączek (Xerocomus subtomentosus) – ma oliwkowobrązowy kapelusz pękający na poletka^[4].
podgrzybek grubosiatkowany (Xerocomus ferrugineus) – nie ma tak czerwonego trzonu, kapelusz ma jaśniejszy i podczas suchej pogody pękający na poletka^[4].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Rośnie w różnego typu lasach iglastych i liściastych. Owocniki pojawiają się od września do listopada, najobficiej po ochłodzeniu^[4].

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Grzyb jadalny, jednak często robaczywy, a podczas wilgotnej pogody szybko opanowywany przez pleśń^[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-18] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
↑ WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .
↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021 .
↑ ^a ^b TillT. R.Lohmeyer TillT., UteU. Kũnkele UteU., Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, ISBN 83-85444-65-3 .
↑ Grzybland. Borowik oprószony [online] [dostęp 2015-04-12] .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-18] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .

[wag-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .

[kom-5] Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021 .

[griz-6] TillT. R.Lohmeyer TillT., UteU. Kũnkele UteU., Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, ISBN 83-85444-65-3 .

[grzybland-7] Grzybland. Borowik oprószony [online] [dostęp 2015-04-12] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]