Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich w powiecie krzemienieckim

Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich w powiecie krzemienieckim – zbrodnie nacjonalistów ukraińskich i miejscowego ukraińskiego chłopstwa (tzw. czerni) na głównie polskiej ludności cywilnej podczas rzezi wołyńskiej w powiecie krzemienieckim w dawnym województwie wołyńskim w okresie II wojny światowej.

Natężenie mordów w powiecie krzemienieckim to kwiecień 1943 r. W 4 miejscowościach zginęło powyżej 100 osób, w tym w Kołodnie 516 Polaków. Zaatakowano 131 miejscowości. Na terenie powiatu krzemienieckiego ofiarą zbrodni padło 3276-3279 Polaków (ustalona, minimalna liczba ofiar). Ponadto zginęło co najmniej 10 Czechów, 292 Żydów, 119 Ukraińców, 17 Rosjan. Ustalono 79 sprawców zbrodni. W co najmniej 25 przypadkach napadów Ukraińcy udzielili Polakom pomocy. Spalonych zostało co najmniej 8 kościołów i 4 kaplice.

Zbrodnie głównie były dziełem UPA, wzmocnionej w marcu i kwietniu 1943 r. przez dezerterów z ukraińskiej policji, wspomaganej przez ukraińskich chłopów, samoobronę (SKW) i Służbę Bezpeky OUN-B. W niewielkim zakresie jako sprawców wskazuje się oddziały zbrojne melnykowców i bulbowców.

Ogółem nacjonaliści zniszczyli 62 osiedla polskie.

Miejsca zbrodni i liczba ofiar

• Krzemieniec - ofiarą nacjonalistów ukraińskich padło 15 Polaków, 130 Żydów, 1 Czech

gmina Bereżce

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Bereżce	3 Polaków
Boroczyk	7 Polaków
Chotówka	3 Polaków
Kokorów Nowy	13 Polaków
Komnatka	4 Polaków
Królewski Most	2 Polaków
Podolany	12 Polaków
Sapanów	1 Ukrainiec
majątek Szpikołosy	12 Polaków, 1 Ukrainiec
wieś Szpikołosy	14 Polaków

gmina Białozórka

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Białozórka	22 Polaków, 4 Ukraińców
Jankowce	1 Polak
Mołotków	19 Polaków
Oryszkowce	3 Polaków
futor Pozichowskiego	7 Polaków
Wanżułów	12 Polaków

gmina Dederkały

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Borki	77 Polaków
Bykowce	32 Polaków
Dederkały Małe	Liczba ofiar nieznana
Dederkały Duże	21 Polaków, 4 Ukraińców
Dębina	40 Polaków
Medwedówka	8 Polaków
futor Michałówka	2 Polaków
wieś Michałówka	17 Polaków
Nowystaw	1 Ukrainiec
Obory	2 Polaków
Potutorów	20 Polaków
Radoszówka	50 Polaków
Sadki	33 Polaków, 1 Ukrainiec, 11 Rosjan
Sienkiewicze	1 Polak
Szkrobotówka	71 Polaków
Szumbar	1 Polak
Wołkowce	3 Polaków, 1 Ukrainiec
Zahajce Wielkie	5 Polaków
Zahorce	32 Polaków

gmina Katerburg

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
majątek Cecyniówka	3-6 Polaków
wieś Cecyniówka	2 Polaków
Folwarki Duże	1 Polak
Horynka	1 Polak
Matwiejowce	25 Polaków
Okniny Duże	3 Polaków
Piszczatyńce	15 Polaków
Rybcza	3 Polaków
majątek Tetylkowce	5 Polaków
wieś Tetylkowce	1 Polak
Wilia	5 Polaków
Zarudzie	1 Polak

gmina Kołodno

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Babie	6-osobowa rodzina polsko-ukraińska
Czajczyńce	61 Polaków
Glińczuki	5 Polaków
Kochanówka	2-osobowa rodzina polsko-ukraińska
Kołodno	516 Polaków, 88 Ukraińców, 2 Rosjan
Musurowce	1 Polak
Piłsudy	Liczba ofiar nieznana
Rzeszniówka	11 Polaków
Wola Wilsona	55 Polaków
Zarudzie	30 Polaków

gmina Łanowce

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Kozaczki	2 Polaków
Łanowce	11 Polaków, 60 Żydów

gmina Poczajów

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Budki	4 Polaków
Komarówka	1 Polak
Leduchów	1 Polak
Rostoki	2 Polaków

gmina Stary Oleksiniec

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Baszuki	3 Ukraińców
Młynowce	6 Polaków
Oleksiniec Stary	2 Polaków
Rydoml	3 Polaków
Usteczko	1 Polak

gmina Szumsk

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Androszówka	6 Polaków, 4-osobowa rodzina polsko-ukraińska
Bołożówka	6 Polaków, 5-osobowa rodzina polsko-ukraińska
Chodaki	5 Polaków
Drygany	6 Polaków
Dubrowa	31 Polaków
Hucisko Horodyskie	13 Polaków
Hucisko Pikulskie	23 Polaków
Huta Stara	59 Polaków
Iserna	26 Polaków
Janowe Hucisko	1 Polak
Kuty	67 Polaków
Kordyszów	1 Polak, 5 Rosjan
Kotiaczyn	20 Polaków
Krugolec	3 Czechów
Litowiszcze	16 Polaków
Malinów	8 Polaków
Marynki	2 Polaków
Obycze	3 Polaków
Przemorówka	18 Polaków
Rachmanów	32 Polaków
Sadki Małe	1 Polak
Suraż	47 Polaków
Szumsk	4 Polaków, 3 Ukraińców, 1 Czech
Waśkowce	8 Polaków
Załuże	35 Polaków

gmina Uhorsk

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Antonowce	9 Polaków, 1 Ukrainiec
Baszkowce	3 Czechów, liczba ofiar polskich nieznana
Białokrynica	1 Polak
Bielecka Dolina	1 Czech
Budki	1 Polak
Daniłówka	16 Polaków
Dębina	6 Polaków
Grabówka	2 Polaków
Huta Antonowiecka	50 Polaków
Iłowica Mała	7 Polaków
Hucisko Garnacarskie	17 Polaków
Hucisko Piaseczne	6 Polaków
Hucisko Stożeckie	3 Polaków
Laszówka	25 Polaków
Lisznia	4 Ukraińców
Ludwiszcze	10 Polaków
Majdan	12 Polaków
Moczanówka	4 Polaków
Moczary	18 Polaków
Mosty	14 Polaków
Piaseczna Huta	Liczba ofiar nieznana
futor Rudnia	1 Polak
Sosnówka	2 Polaków, 1 Ukrainiec
Stożek	24 Polaków
Trzy Kopce	1 Polak
Tylawka	1 Czech
Uhorsk	1 Polak, 1 Ukrainiec
Wesołówka	9 Polaków
Zabara	75 Polaków
Zaleśce	20 Polaków
Żołobki	2 Polaków

gmina Wiśniowiec

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Bodaki	2 Polaków
Kinachowce	16 Polaków
Maniów	60 Polaków
Myszkowce	2 Polaków
Polany	70 Polaków
Wiśniowiec Nowy	308 Polaków, 100 Żydów
Wiśniowiec Stary	182 Polaków

gmina Wyszogródek

Zbrodnie w miejscowościach	Ustalona (minimalna) liczba ofiar
Domaninka Duża	3 Polaków
Szyły	1 Polak
Wyszogródek	150 Polaków

Zbrodnie w nieustalonych miejscach

W nieustalonych miejscach powiatu kowelskiego zginęło również co najmniej 341 Polaków, 5 Ukraińców.

Kierownictwo terenowe OUN-B w powiecie krzemienieckim

Funkcja	Imię, nazwisko i pseudonim	Okres działalności
przewodniczący okręgu	Andrij Kulisz "Hariaczyj"	1943
przewodniczący Frontu Ukraińskiej Rewolucji	Tymisz Wosiuk "Jaworenko"	1942
drużynowy podziemnej bojówki OUN	Danyło Korondynowycz	1944

Bibliografia

• WładysławW. Siemaszko WładysławW., EwaE. Siemaszko EwaE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885 .