Zygmunt Świechowski
Data i miejsce urodzenia |
18 lutego 1920 |
---|---|
Zawód, zajęcie |
historyk sztuki |
Tytuł naukowy |
profesor nauk technicznych |
Alma Mater | |
Uczelnia |
Politechnika Wrocławska, Uniwersytet Wrocławski, Politechnika Łódzka |
Odznaczenia | |
Zygmunt Świechowski[1] (ur. 18 lutego 1920 w Wilnie[2][3], zm. 28 grudnia 2015 w Warszawie) – polski historyk sztuki (mediewista), fotograf, nauczyciel akademicki (profesor nauk technicznych) w zakresie historii architektury i konserwacji zabytków[2]. Członek honorowy Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków, były członek Komitetu Nauk o Sztuce Wydział I – Nauk Społecznych Polskiej Akademii Nauk, założyciel i były prezes Patria Polonorum. Badacz sztuki romańskiej.
Życiorys
Studiował historię sztuki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie był uczniem profesora Szczęsnego Dettloffa. Studia ukończył w 1950 r. Od 1948 r. związany był z Wrocławiem, gdzie rozpoczął pracę naukową na Politechnice Wrocławskiej, jako asystent a potem bliski współpracownik profesora Jana Zachwatowicza[4], następnie, w latach 1963-1978 był kierownikiem Katedry Historii Sztuki na Uniwersytecie Wrocławskim. Później, w latach 1978-1998 był dyrektorem Instytutu Urbanistyki i Architektury Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Politechniki Łódzkiej. Wykładał też na uniwersytetach we Francji (na Sorbonie w Paryżu), Włoszech (na Uniwersytecie w Pawii), Anglii (w Londynie) i Niemczech (w Berlinie, Kolonii i Strasburgu). Współpracował też m.in. z Centre d'études supérieures de civilisation médiévale w Poitiers. Od 2000 r. jest członkiem Rady Muzealnej Muzeum Architektury we Wrocławiu[5][6]. W 1988 r. założył stowarzyszenie „Patria Polonorum”, które zrzeszyło kilka polskich organizacji koordynujących działania opieki nad zabytkami, m.in. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Fundację Kultury Polskiej, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. W 1991 r. zostało ono przyjęte w skład Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń ds. Ochrony Kulturalnego i Naturalnego Dziedzictwa Europy Europa Nostra, a Zygmunt Świechowski, prezes stowarzyszenia Patria Polonorum, został członkiem jego Rady Naczelnej[7]
Twórczość
Zygmunt Świechowski prowadzi badania nad architekturą i sztuką średniowieczną, przede wszystkim romańską w Polsce. Szczególne znaczenie mają publikacje odnoszące się do dzieł architektury powstałych w Wielkopolsce w czasach piastowskich. W czasie wyjazdów naukowych próbował też odszukać w Niemczech niektóre z dzieł sztuki ukradzionych przez Niemców w czasie II wojny światowej m.in. romańskiej antaby w kształcie głowy lwa, której z pyska wystawała ludzka główka z Czerwińska i gotyckiej rzeźby Pięknej Madonny Toruńskiej (z ok. 1395 r.)[8]
Jest autorem wielu prac naukowych i książek popularnonaukowych z zakresu historii sztuki, głównie średniowiecznej. Opublikował (jako główny autor lub współautor) m.in.[9]:
- L'architecture cistercienne en Pologne et ses liens avec la France, 1958
- Architektura granitowa Pomorza Zachodniego w XIII wieku, Poznań : Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1950.
- Architektura na Śląsku do połowy XIII w., Warszawa : „Budownictwo i Architektura”, 1955
- Architektura opactw cysterskich : małopolskie filie Morimond, Wrocław : Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2008 (współautor Ewa Łużyniecka).
- Architektura polska do połowy XIX wieku : album, Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Techniczne, 1952.
- Architektura romańska w Polsce, Warszawa : „DiG”, 2000.
- Architektura romańska w Polsce : bibliografia, Warszawa : „DiG”, 2001 (współautor Ewa Świechowska)
- The Architecture of the Cistercians in Poland, Polish and English Responses to French Art and Architecture, Contrasts and Similarities, Birkbeck College, University of London, 1994
- Aspekte zur Kunstgeschichte von Mittelalter und Neuzeit : Karl Heinz Clasen zum 75. Geburtstag, Weimar : H. Böhlaus Nachf., 1971.
- Attyki gotyckie na Warmii, Warszawa : 1951
- Die Bedeutung Italiens für die romanische Architektur und Bauplastik in Polen, Budapest : Akad. Nyomda, 1964
- Budownictwo romańskie w Polsce : katalog zabytków, Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN, 1963.
- Dzieje budownictwa w Polsce według Oskara Sosnowskiego, Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964.
- Gallia romanica : architektura i rzeźba romańska we Francji w fotografii Zygmunta Świechowskiego, Wrocław : Muzeum Architektury, 2006 ISBN 83-89262-32-0
- Katalog architektury romańskiej w Polsce, Warszawa : Wydawnictwo DiG, 2009.
- Katedry angielskie : English cathedrals, Wrocław : Muzeum Architektury, 2011.
- Kościelec : Kościół p. w. św. Wojciecha, Opatów : kolegiata p. w. św. Marcina, Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Techniczne, 1954
- Marmury weneckie z kaplicy w Antoninie, Malbork : 2001.
- Nieznane zabytki rzeźby gotyckiej na Warmii i Pomorzu Gdańskim, Warszawa : 1951 (współautor Aleksandra Świechowska)
- Opactwo Sulejowskie : monografia architektoniczna, Poznań : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1954.
- Osteuropäische Architektur und Plastik, [w] Das Mittelalter II, Das Hohe Mittelalter, Propyläen-Kunstgeschichte, Berlin 1972
- Patria Polonorum, Warszawa 1995 (współaut. Ewa Świechowska)
- Powiat iłżecki, Warszawa : Państwowy Instytut Sztuki. Dział Inwentaryzacji Zabytków, 1957 (współautorstwo)
- Powiat myśliborski, Warszawa : Państwowy Instytut Sztuki. Dział Inwentaryzacji Zabytków, 1952 (współautorstwo)
- Romanesque art in Poland, Warsaw : „Arkady”, 1983
- Romanische Kunst in Polen, Warschau : „Arkady”, [1984]
- Romanische Reliefs von venezianischen Fassaden, „Patere e Formelle”, Wiesbaden 1982 (współaut. Alberto Rizzi)
- Románske umenie v Pol'sku, Bratislava : Tatran, 1984
- Romanskoe iskustvo v Pol'še, Varšava : „Arkady”, 1984
- Sculpture romane d’Auvergne, Clermont-Ferrand, 1973
- Słupsk : zagadnienia ukształtowania przestrzennego, Warszawa : 1955
- Strzelno romańskie, Poznań : „Patria Polonorum” : Księgarnia Św[iętego] Wojciecha, 1998
- Strzelno, rzeźba romańska, Strzelno : Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, 1987
- Szlak świętego Wojciecha : przewodnik, Warszawa : „Patria Polonorum” ; Gdańsk : „Via Mercatorum”, 1997 (współaut. Dariusz Piasek)
- Sztuka gotyku, Poznań : „Pallottinum”, 1950
- Sztuka polska 1, Romanizm, Warszawa : Wydawnictwo „Arkady”, 2005
- Sztuka polska. [1], Romanizm; Warszawa : Wydawnictwo „Arkady”, 2013 (przy udziale Ewy Świechowskiej)
- Sztuka Pomorza Zachodniego, Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1973
- Sztuka romańska, Poznań : „Pallottinum”, dr. 1949.
- Sztuka romańska, Warszawa : Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1976.
- Sztuka romańska w Polsce, Warszawa : „Arkady”, 1982
- Sztuka romańska w Polsce, Warszawa : „Arkady”, 1990
- Verleihung des Europa-Preises für Denkmalpflege 1994 an das Museum und die Gartenanlagen von Niebor, Hamburg : Stiftung F.V.S., 1994.
- Wenetobyzantinische Fassadenreliefs im Klosterhof zu Berlin-Glienicke, Festschrift für Otto Simson zum Geburstag, Berlin 1977;
- Wrocław, jego dzieje i kultura . Warszawa : „Arkady”, 1978.(red. i współautorstwo)
- Z dziejów Słupska i Ustki, Słupsk : Wydawnictwo Poznańskie, 1958.
- Z dziejów sztuki śląskiej, Warszawa : Państwowe Wydaw. Naukowe, 1978 (red. i współautorstwo)
Od okresu studiów Zygmunt Świechowski zajmował się również fotografią. Specjalizował się w dokumentowaniu sztuki średniowiecznej w Polsce i poza granicami kraju. Fotografie prezentował na wystawach tematycznych. Jedną z nich była „Gallia romanica”, która przedstawiała najważniejsze zabytki architektury i rzeźby romańskiej we Francji, a powstała w oparciu o czarno-białe negatywy wykonane przeważnie w 1957 r. Po raz pierwszy eksponowana była w latach 60. w Instytucie Francuskim w Warszawie, ponownie w 2006 r. w Muzeum Architektury we Wrocławiu, następnie zaś w latach 2007-2010 w kilku muzeach czeskich i morawskich (np. w Ostrawie w 2009[10]), które opublikowały czeską wersję katalogu. Drugą wystawą tematyczną były „Katedry angielskie”. Materiały do wystawy zebrano podczas objazdów naukowych organizowanych przez kielecki oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki przy poparciu Ambasady Brytyjskiej w Warszawie, a po raz pierwszy prezentowana w 2011 we Wrocławiu. Później pod patronatem wrocławskiego Muzeum Architektury powstała ekspozycja „Kościoły romańskie Francji i katedry gotyckie Anglii”, w 2013 r. wystawiana m.in. w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, a wcześniej (w latach 2010-2012) w pierwotnej wersji eksponowana jako „Pod Kamennou Klenbou – Anglické katedrály, Gallia Romanica” w muzeach w Czechach i na Morawach, m.in. w Kutnej Horze, Brnie i Vyšším Brodie (w 2012)[5][11].
Ordery, odznaczenia i nagrody
Postanowieniem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego z 16 września 1996 „za wybitne zasługi dla kultury polskiej” odznaczony został Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[12]. Wcześniej był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP[7] i Złotym Krzyżem Zasługi (1955)[13]. W 2009 r. został udekorowany Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[14]. 27 października 2008 r. został „za wybitne osiągnięcia w dziedzinie badań i ochrony zabytków” w Sali Koncertowej Zamku Królewskiego w Warszawie uroczyście uhonorowany nagrodą im. Prof. Jana Zachwatowicza przez Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rada Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych (ICOMOS) i Generalnego Konserwatora Zabytków. Laudację wygłosiła prof. dr hab. inż. arch. Ewa Łużyniecka[5][7][15]. W 2013 r. otrzymał Nagrodę Lednickiego Orła Piastowskiego „za propagowanie wiedzy na temat dynastii pierwszych Piastów”[16]. Szablon:CytatD Był wyróżniony też m.in. dyplomem honorowym Uniwersytetu w Poitiers i dwoma nagrodami Ministra Szkolnictwa Wyższego[7].
Przypisy
- ↑ Niekiedy można spotkać się z zapisem Swiechowski jak np. w M.P. z 1955 r. nr 9, poz. 1144
- ↑ a b Katarzyna Jagoda Kwiecień (red.): Spotkania w willi Struvego 1998-2001. Wykłady o dziedzictwie kultury. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2001, s. 405. ISBN 83-88372-11-4.
- ↑ Baza osób polskich Świechowski, Zygmunt ur. 1920 w Wilnie. Baza osób polskich. Polnische Personendatenbank. [dostęp 2014-04-14].
- ↑ Magdalena Grochowska: Jan Zachwatowicz, 1900-1983. Gazeta Wyborcza, 13.05.2000. [dostęp 2014-04-10].
- ↑ a b c Kościoły romańskie Francji i katedry gotyckie Anglii w obiektywie Zygmunta Świechowskiego. Muzeum Początków Państwa Polskiego, 18.01.2013. [dostęp 2014-04-10].
- ↑ Struktura organizacyjna Muzeum Architektury. Muzeum Architektury we Wrocławiu. [dostęp 2014-04-10].
- ↑ a b c d Prof. Zygmunt Świechowski uhonorowany nagrodą Lednickiego Orła. szlakpiastowski.com.pl. [dostęp 2014-04-10].
- ↑ Włodzimierz Kalicki: Lew z ludzkimi oczami. Magazyn nr 42. dodatek do Gazety Wyborczej 1999, nr 247, s. 44, 21.10.1999. [dostęp 2014-04-10].
- ↑ Katalogi Biblioteki Narodowej – Katalog Główny. bn.ogr.pl. [dostęp 2014-04-14]. (wybór)
- ↑ TZ: Zygmunt Świechowski. artalk.cz, 12. 8. 2009. [dostęp 2014-04-10].
- ↑ Vernisáž výstavy fotografií Pod kamennou.... mestovyssibrod.cz, 20. 07. 2012. [dostęp 2014-04-10].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 16 września 1996 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1997 r. nr 6, poz. 52)
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 9, poz. 1144
- ↑ Medale Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. mkidn.gov.pl, 01.06.2009. [dostęp 2014-04-10].
- ↑ Tomasz Merta, Andrzej Tomaszewski: Prof. Zygmunt Świechowski – Laureat Nagrody im. Prof. Jana Zachwatowicza w 2008. www.icomos-poland.org, 2008. [dostęp 2014-04-10].
- ↑ PAP: Prof. Zygmunt Świechowski nagrodzony Lednickim Orłem Piastowskim. naukawpolsce.pap.pl, 27.06.2012. [dostęp 2014-04-10].
Linki zewnętrzne
- {{{osoba}}}, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) .[martwy link]
- Książki Zygmunta Świechowskiego Adamczewskiego w katalogu komputerowym Biblioteki Narodowej – 42 pozycje, stan 2014.04.08
Bibliografia
- Nota biograficzna [w:] Gallia romanica : architektura i rzeźba romańska we Francji w fotografii Zygmunta Świechowskiego, Wrocław : Muzeum Architektury, 2006
- Ars sine scientia nihil est : księga ofiarowana profesorowi Zygmuntowi Świechowskiemu, Warszawa : „Ars” : na zlec. Fundacji Kultury Polskiej, 1997 ISBN 83-904920-2-4 (m.in. Bibliografia prac Z. Świechowskiego s. 9-14)
- PAP: Prof. Zygmunt Świechowski nagrodzony Lednickim Orłem Piastowskim. naukawpolsce.pap.pl, 27.06.2012. [dostęp 2014-04-10].
- Zygmunt Świechowski otrzymał Nagrodę Lednickiego Orła Piastowskiego. dzieje.pl, 21.09.2012. [dostęp 2014-04-10].
- Prof. Zygmunt Świechowski uhonorowany nagrodą Lednickiego Orła. szlakpiastowski.com.pl. [dostęp 2014-04-10].
- Kościoły romańskie Francji i katedry gotyckie Anglii w obiektywie Zygmunta Świechowskiego. Muzeum Początków Państwa Polskiego, 18.01.2013. [dostęp 2014-04-10].
- Kościoły romańskie Francji i katedry gotyckie Anglii w obiektywie Zygmunta Świechowskiego. 30.01.2013. [dostęp 2014-04-10].
- ISNI: 000000011477649X
- VIAF: 92689053
- LCCN: n83069351
- GND: 124724914
- BnF: 11925821n
- SUDOC: 027152588
- NLA: 35534737
- NKC: mzk2009512852
- NTA: 075282852
- BIBSYS: 90790631
- CiNii: DA02911097
- PLWABN: 9810570109605606
- NUKAT: n96700016
- J9U: 987007275644805171
- LNB: 000218578
- NSK: 000768053
- LIH: LNB:CCJd;=BK
- WorldCat: lccn-n83069351
- Absolwenci Wydziału Historycznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944–1989)
- Odznaczeni Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Polscy fotografowie współcześni
- Polscy historycy sztuki
- Urodzeni w 1920
- Wykładowcy Politechniki Łódzkiej
- Wykładowcy Politechniki Wrocławskiej
- Wykładowcy Uniwersytetu Wrocławskiego
- Zmarli w 2015