Aralia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aralia
Ilustracja
Aralia cordata
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

selerowce

Rodzina

araliowate

Rodzaj

aralia

Nazwa systematyczna
Aralia L.
Sp. Pl. 1: 273. 1753
Typ nomenklatoryczny

A. racemosa Linnaeus[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Aralia elata
Aralia californica

Aralia, dzięgława[5] (Aralia L.) – rodzaj roślin należący do rodziny araliowatych (Araliaceae). Zalicza się do niego co najmniej 73 gatunki[4]. Występują one w Azji i w obu Amerykach[4]. Rodzaj najbardziej zróżnicowany jest w południowo-wschodniej Azji. W Chinach występuje 29 gatunków, z czego 17 to endemity tego kraju[6]. Rośliny te rosną w lasach, często w lukach i na porębach, także w formacjach zaroślowych[7].

Aralia wysoka A. elata, rzadziej inne gatunki drzewiaste, uprawiane są jako rośliny ozdobne, cenione dla okazałych liści i obfitego kwitnienia późnym latem[7][8]. Młodę pędy aralii chińskiej A. chinensis i aralii sercowatej A. cordata są spożywane jako warzywo[7]. Liczne gatunki wykorzystywane są także jako rośliny lecznicze[9].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Owoce Aralia continentalis
Pokrój
W większości okazałe[7], kłączowe[6] byliny, rzadziej krzewy, półkrzewy i niewysokie drzewa[8], osiągające do 14 m wysokości[7]. Nieliczne gatunki to pnącza[7]. Pędy aralii są grube, z szerokim, białym rdzeniem, nagie lub owłosione, bardzo często różne części roślin (pnie, pędy, osie liści i nerwy) pokryte są krótkimi kolcami[8].
Liście
Skrętoległe, u roślin drzewiastych zwykle skupione na końcach pędów[8]. Przylistki zrośnięte z dolną częścią ogonków liściowych[6]. Blaszki liściowe okazałe, do 100 cm długości[8], pojedynczo, podwójnie lub potrójnie pierzasto złożone. Oś liścia stawowata. Listków 3–20, całobrzegich, drobno piłkowanych, piłkowanych, karbowanych lub falistych na brzegu[6].
Kwiaty
Drobne, 5-krotne, obupłciowe lub rozdzielnopłciowe, zebrane w kwiatostany wyrastające na szczytach pędów lub bocznie, zazwyczaj złożone, wiechowate, baldachogroniaste lub baldachowate, składające się z pojedynczych baldaszków, główek, lub gron; rzadziej w kształcie pojedynczych baldachów. Szypułki kwiatowe członowane pod zalążnią. Krawędź kielicha z 5 ząbkami lub równa. Płatków korony 5, w pączku zachodzących na siebie, w dojrzałym kwiecie rozłożonych[6], białawych lub zielonkawych[7]. Pręcików 5. Zalążnia dolna[7], tworzona przez 5(6) owocolistków, rzadziej tylko trzy. Szyjek słupka 5 czasem zrośniętych u podstawy[6].
Owoce
Kuliste, czasem 3–5-kątne (zwłaszcza po wyschnięciu[8]) jagody[6] (lub pestkowce podobne do jagód[8]), zwykle czarne i niewielkie[8]. Zawierające 2–5 nasion bocznie spłaszczonych[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Rodzaj należący do podrodziny Aralioideae, rodziny araliowatych ((Araliaceae Juss.), rzędu selerowców (Apiales Lindl.), kladu astrowych w obrębie okrytonasiennych[2].

Wykaz gatunków[4]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-16] (ang.).
  3. ↑ Aralia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-03-07].
  4. ↑ a b c d Aralia L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-07-04].
  5. ↑ a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 35, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. ↑ a b c d e f g Aralia Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-03-07].
  7. ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 376. ISBN 0-333-73003-8.
  8. ↑ a b c d e f g h i Włodzimierz Seneta, Drzewa i krzewy liściaste. T. 1, Abelia-Buxus, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 231-235, ISBN 83-01-10135-0.
  9. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 66, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  10. ↑ a b c Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aralia&oldid=72986480”