Hugo Chávez

Hugo Rafael Chávez Frías

Data i miejsce urodzenia	28 lipca 1954 Sabaneta
Data śmierci	5 marca 2013
64. Prezydent Wenezueli
Okres	od 13 kwietnia 2002
Przynależność polityczna	Movimiento V República, Zjednoczona Socjalistyczna Partia Wenezueli
Poprzednik	Diosdado Cabello
61. Prezydent Wenezueli
Okres	od 2 lutego 1999 do 11 kwietnia 2002
Poprzednik	Rafael Caldera
Następca	Pedro Carmona

{{Polityk infobox}} Nieznane pola: "lata życia". Nieoczekiwana grafika: "grafika".

Hugo Rafael Chávez Frías (ur. 28 lipca 1954), wenezuelski wojskowy i polityk socjalistyczny. Dowódca nieudanego zamachu stanu z 1992, od 1999 prezydent Wenezueli. Przywódca ruchu rewolucyjnego, zwanego "rewolucją boliwariańską".

Hugo Chávez urodził się w Sabaneta, w ubogiej rodzinie nauczycielskiej. Ukończył Akademię Wojskową i podyplomowe studia z zakresu nauk politycznych. Działalność polityczną rozpoczynał na początku lat 80., tworząc "Ruch Rewolucyjny 200" (Movimiento Revolucionario 200). Rozgłos zdobył w 1992, gdy, jako podpułkownik spadochroniarzy, stanął na czele nieudanego zamachu stanu przeciwko prezydentowi Carlosowi Andresowi Perezowi. Trafił za to na ponad dwa i pół roku do więzienia. Po ułaskawieniu i wyjściu z więzienia został przywódcą socjalistycznego Ruchu V Republiki, zwanego boliwariańskim, ku czci legendarnego wyzwoliciela Ameryki Łacińskiej Simona Bolivara. Zdobył ogromną popularność, dzięki której wygrał wybory prezydenckie: 6 grudnia 1998 uzyskał 56,24% głosów. Chávez stał się rzecznikiem biedoty, krytykując ludzi bogatych, Kościół i media. Szereg zainicjowanych przez niego reform miało skierować zyski z naturalnych bogactw Wenezueli, głównie ropy naftowej, dla poprawienia losu wenezuelskiej biedoty.

Przy próbie nacjonalizacji wenezuelskich rafinerii naftowych przeciwnicy Chaveza doprowadzili do licznych akcji sabotażowych, które spowodowały zmniejszenie wydobycia ropy naftowej z 25 mln do 50 tys. baryłek rocznie.

Jego pierwszą inicjatywą było powołanie Zgromadzenia Konstytucyjnego i zmiana konstytucji, mająca na celu przede wszystkim wzmocnienie urzędu prezydenta. Ograniczył działalność niezależnych mediów i wprowadził autokratyczny styl rządów. Dziennikarze często oskarżani są o przestępstwa kryminalne. Organizacja obrony praw człowieka Amnesty International ocenia, że w Wenezueli wciąż stosuje się tortury, dochodzi tam też do egzekucji bez wyroku sądowego i tajemniczych zniknięć.

Chávez odżegnuje się od komunizmu, choć, jako wzór często przywołuje Kubę, kierowaną przez jego przyjaciela - Fidela Castro oraz czyta Trockiego. W czasie pobytu w Moskwie w 2007 r. chwalił również idee Lenina. Opowiada się jednak za wprowadzaniem socjalistycznych zmian drogą pokojową.

W kwietniu 2002 po serii manifestacji opozycji grupa wojskowych wypowiedziała mu posłuszeństwo i zmusiła do zrzeczenia się prezydentury. Po wyjściu na ulice setek tysięcy zwolenników Cháveza generałowie zmienili zdanie i po dwóch dniach prezydent wrócił do władzy. Opozycja zarzuca mu polaryzowanie społeczeństwa i niszczenie gospodarki. Udało jej się zebrać 2,5 mln podpisów pod wnioskiem o skrócenie kadencji prezydenta wykorzystując instytucję recall (revocatoria de mandato). Głosowanie powszechne w tej sprawie odbyło się 15 sierpnia 2004. Przy 90-procentowej frekwencji, 58% głosujących opowiedziało się za pozostawieniem Cháveza na stanowisku. Napięte stosunki Chávez utrzymuje także z Kościołem - kardynała Wenezueli, Jose Castillo Larę nazwał "bandytą" i "hipokrytą".

Zwolennicy prezydenta twierdzą, że Wenezuela za jego urzędowania osiągnęła znaczne sukcesy gospodarcze oraz w walce z ubóstwem. Kraj dzięki wysokim cenom ropy naftowej, której sprzedaż stanowi 90% eksportu i ponad 50% wpływów budżetu, zlikwidował deficyt oraz osiągnął nadwyżkę w bilansie płatniczym. Eksport tego surowca jest kluczowym dla jego kondycji gospodarczej. W Wenezueli poprawiają się też wskaźniki społeczne. Od 2003 r. bezrobocie spadło aż o 8 proc. (z 18 do 10%). Wzrosła płaca minimalna, która w 2006 r. zwiększyła się o 10%. Od początku rządów Chaveza spadł też poziom biedy. W 1998 r. poniżej progu ubóstwa żyło 55% Wenezuelczyków, a obecnie jest ich 37,9% (2005). W 2004 roku wzrost gospodarczy Wenezueli wynosił 18%, w 2005 - 11%, w 2006 - 9% przy szacunkowej inflacji rzędu 13,7% (2006). Systematycznej deprecjacji ulega bolivar. Cena dolara w relacji do tej waluty kształtowała się następująco: 2,147 (2006), 2,0898 (2005), 1,8913 (2004), 1,607 (2003), 1,161 (2002).

3 grudnia 2006 w wyborach prezydenckich Hugo Chávez, zapewnił sobie drugą kadencję na fotelu prezydenta Wenezueli. W bezpośrednim starciu pokonał on kandydata opozycji, Manuela Rosalesa. W trakcie wiecu powyborczego prezydent zapowiedział, iż zamierza zostać na stanowisku do roku 2021.

2 grudnia 2007 odbyło się referendum konstytucyjne, które Chávez przegrał, ponieważ przeciwko zmianom głosowało 51% obywateli (49% było za). Referendum dotyczyło zmian w konstytucji Wenezueli, a dawałoby m.in. prezydentowi możliwość dożywotniego kandydowania w kolejnych kadencjach, podporządkowanie prezydentowi Banku Centralnego oraz skrócenie dnia pracy do 6 godzin, obniżenie wieku wyborczego z 18 do 16 lat i inne zmiany.

Linki zewnętrzne

• Przemówienie na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ 16 września 2005
• Przemówienie na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ 20 września 2006
• Przemówienie na Światowym Forum Społecznym w 2005 r.