Ýerajy

Uroczysko (ok. 1987)

Ýerajy (z turkm. dosł. gorzka ziemia; ros. Ераджи, Jeradży; Яраджи, Jaradży) – uroczysko saksaułu bezlistnego (czarnego, Haloxylon ammodendron) zlokalizowane w Turkmenistanie, na pustyni Kara-kum, na północ od miasta Mary i na północny zachód od Repeteckiej Stacji Piaszczysto-Pustynnej.

Uroczysko to płaska kotlina sołonczakowo-czarnosaksaułowa uznana za rezerwat przyrody. Na tym terenie rośnie najstarszy egzemplarz saksaułu bezlistnego na pustyni Kara-kum. Jest to również największe na tej pustyni skupisko tych roślin. Kotlina rozciąga się na osi NW-SE, a od północnego wschodu zakończona jest wyniosłą grzędą tworzoną przez barchany usypane przez wiatr z ruchomych piasków. Opady (około 120 mm rocznie) występują tu głównie zimą i wiosną (85%). W tym czasie zatrzymuje się tu zasolona woda, z czasem wysychająca i pozostawiająca kryształy soli. Południowe zbocza są bardziej połogie i białe od warstwy soli, północne są ziemiste i piaszczyste. Na nich występuje las saksaułowy. Dominują w nim osobniki ponad 80-letnie, wysokie na 5-8 metrów, sięgające korzeniami do 10 metrów w głąb ziemi (korzenie boczne do 9 metrów). Wywiercono tu też dwie ogólnie dostępne studnie. Okolice Ýerajy gromadzą wiele charakterystycznych dla pustyń form eolicznych. Oprócz saksaułu bezlistnego na terenie rezerwatu występują też: saksauł biały, Calligonum (kandymy) i solanki. Rozprzestrzenia się tutaj niekorzystny dla ekosystemu mech pustynny (Tortula desertorum). Faunę reprezentują m.in. czarnuchowate (czernotiełki), krągłogłówka słoneczna i Phrynocephalus.