21 Dywizja Górska SS (1 albańska) „Skanderbeg”

21 Dywizja Górska SS „Skanderbeg”
21 Waffen-Gebirgs-Division der SS
	Historia
Państwo	III Rzesza
Sformowanie	17 kwietnia 1944
Rozformowanie	1 listopada 1944
Patron	Skanderbeg
	Dowódcy
Pierwszy	Josef Fitzthum
Ostatni	August Schmidthuber
	Działania zbrojne
	II wojna światowa
	Organizacja
Dyslokacja	Prizren
Formacja	Waffen-SS
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	XXI Górski Korpus Armijny
	Multimedia w Wikimedia Commons

21 Dywizja Górska SS (1. albańska) „Skanderbeg” (niem. 21 Waffen-Gebirgs-Division der SS „Skanderbeg”) – kolaboracyjna jednostka wojskowa Waffen-SS złożona z Albańczyków, w czasie II wojny światowej w ramach czystek etnicznych wymordowała tysiące Serbów^[1].

Historia jednostki[edytuj | edytuj kod]

Po ogłoszeniu przez Włochy zawieszenia broni we wrześniu 1943, kontrolę nad Albanią przejęli Niemcy. Reichsführer SS Heinrich Himmler postanowił utworzyć w ramach Waffen-SS kolejną dywizję złożoną z muzułmanów, korzystając z doświadczeń związanych z 13 Dywizją Górską SS „Handschar”. Formowanie jednostki rozpoczęło się 17 kwietnia 1944. Jej patronem został Skanderbeg, albański bohater narodowy z czasów walk z Turkami w XV wieku. Niemcy obiecywali po zakończeniu wojny utworzenie tzw. Wielkiej Albanii, złożonej z właściwej Albanii, Kosowa i zachodniej Macedonii. W akcji werbunkowej współuczestniczył kolaboracyjny Albański Komitet Narodowy, prowadząc odpowiednią propagandę. Zaciąg ochotniczy nie przyniósł jednak spodziewanych rezultatów, gdyż zgłosiło się jedynie ok. 6000 Albańczyków, w tym duża część z Kosowa. 300 żołnierzy pochodzenia albańskiego Niemcy przenieśli z 13 Dywizji Górskiej SS. W rezultacie 21 Dyw.G.SS uzupełniono Albańczykami z różnych formacji policyjnych i SS służących w Albanii i Kosowie. Stan liczebny osiągnął ostatecznie 8500–9000 ludzi. Zdecydowana większość z nich była muzułmanami, ale było też kilkuset albańskich katolików - z Mirdytów. Kadra oficerska i częściowo podoficerska jednostki składała się z Niemców m.in. z 7. Dywizji SS „Prinz Eugen” i Volksdeutschów. Dowódcą jednostki został SS Brigadeführer Josef Fitzthum, a następnie August Schmidhuber.

Szkolenie wojskowe trwało do sierpnia. Początkowo Dywizja pełniła zadania policyjne (ze wsparciem członków albańskiej organizacji nacjonalistycznej Balli Kombëtar), a następnie skierowano ją do walki z komunistyczną partyzantką kierowaną przez Envera Hodżę. Operowała na obszarze Albanii, Kosowa, Czarnogóry i Serbii. W czerwcu działała częściowo w Czarnogórze, a częściowo w Kosowie w rejonie Prisztiny, Peji, Gjakovy i Prizrenu. Szybko zyskała złą sławę za sprawą licznych masakr dokonywanych na serbskiej ludności cywilnej na obszarze Kosowa^[1]. We wrześniu działania Dywizji objęły rejon Skopje w zachodniej Macedonii i południowe skrawki Serbii. W ciągu 2 pierwszych miesięcy istnienia zdezerterowało z niej ponad 3 tys. żołnierzy. Została jednak uzupełniona podobną liczbą Niemców z rozbitych oddziałów, a szczególnie marynarzy Kriegsmarine z okrętów, które zostały zatopione przez własne załogi na Adriatyku. Morale żołnierzy ciągle spadało, stąd niemieckie dowództwo uznało ją za nie przedstawiającą większej wartości bojowej, rozwiązując w styczniu 1945. Pozostali żołnierze zgrupowani w Kampfgruppe „Skanderbeg” zostali wkrótce przeniesieni do 7 Ochotniczej Dywizji Górskiej SS „Prinz Eugen”.

Żołnierze 21 Dywizji Górskiej SS „Skanderbeg” nosili mundury wojsk górskich Waffen-SS. Na ramieniu mieli dodatkowo tarczę w kolorze czerwonym z dwugłowym czarnym orłem, herbem Albanii i napisem „SKANDERBEG”, a nad mankietem opaskę z nazwą dywizji. Na prawej patce kołnierza występował wizerunek hełmu Skanderbega. Część żołnierzy nosiła na głowie tradycyjne albańskie czapki w białym kolorze. Niemcy po pewnym czasie wymienili je na czapki w takim samym stylu, ale w kolorze szarym z trupią główką na przedzie.

Dowódcy[edytuj | edytuj kod]

SS-Brigadeführer Josef Fitzthum (kwiecień 1944 - 1 maja 1944)
SS-Oberführer August Schmidthuber (1 maja 1944 - styczeń 1945)

Podporządkowanie[edytuj | edytuj kod]

Waffen Gebirgsjäger SS 50
Waffen Gebirgsjäger SS 51
21 Pułk Artylerii Waffen Gebirgs
21 Batalion Rozpoznawczy SS
21 Batalion Panzerjäger SS
21 Batalion Pionierski SS Gebirgs
SS Versorgungs Battalion 21
21 Batalion Sygnalizacyjny SS
21 Batalion Medyczny SS

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b McNab 2011 ↓, s. 111.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Chris McNab: SS 1923-1945. Fakty, liczby i dane statystyczne. Poznań: 2011. ISBN 978-83-61524-94-6.
Gordon Williamson „SS Gwardia Adolfa Hitlera” 1995

[CITEREFMcNab2011111-1] McNab 2011 ↓, s. 111.

[1]

Pancerne	1 Dywizja Pancerna SS „Leibstandarte SS Adolf Hitler” 2 Dywizja Pancerna SS „Das Reich” 3 Dywizja Pancerna SS „Totenkopf” 5 Dywizja Pancerna SS „Wiking” 9 Dywizja Pancerna SS „Hohenstaufen” 10 Dywizja Pancerna SS „Frundsberg” 12 Dywizja Pancerna SS „Hitlerjugend”
Grenadierów pancernych	4 Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Polizei” 11 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Nordland” 16 Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Reichsführer SS” 17 Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Götz von Berlichingen” 18 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Horst Wessel” 23 Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Nederland” 27 Ochotnicza Dywizja Grenadierów SS (1 flamandzka) „Langemarck” 28 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS (1 walońska) „Wallonien”
Górskie	6 Dywizja Górska SS „Nord” 7 Ochotnicza Dywizja Górska SS „Prinz Eugen” 13 Dywizja Górska SS (1 chorwacka) „Handschar” 21 Dywizja Górska SS (1 albańska) „Skanderbeg” 23 Dywizja Górska SS (2 chorwacka) „Kama” 24 Dywizja Górska SS „Karstjäger”
Kawalerii	8 Dywizja Kawalerii SS „Florian Geyer” 22 Ochotnicza Dywizja Kawalerii SS 33 Dywizja Kawalerii SS (3 węgierska) 37 Ochotnicza Dywizja Kawalerii SS „Lützow”
Grenadierów	14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska) 15 Dywizja Grenadierów SS (1 łotewska) 19 Dywizja Grenadierów SS (2 łotewska) 20 Dywizja Grenadierów SS (1 estońska) 25 Dywizja Grenadierów SS (1 węgierska) „Hunyadi” 26 Dywizja Grenadierów SS (2 węgierska) „Hungaria” 29 Dywizja Grenadierów SS (1 rosyjska) 29 Dywizja Grenadierów SS (1 włoska) 30 Dywizja Grenadierów SS (1 białoruska) 30 Dywizja Grenadierów SS (2 rosyjska) 31 Ochotnicza Dywizja Grenadierów SS „Böhmen und Mähren” 32 Ochotnicza Dywizja Grenadierów SS „30 Januar” 33 Dywizja Grenadierów SS (1 francuska) „Charlemagne” 34 Dywizja Grenadierów SS „Landstorm Nederland” 35 Dywizja Grenadierów Policji SS 36 Dywizja Grenadierów SS 38 Dywizja Grenadierów SS „Nibelungen”